RTV Teorija i praksa

Miloš Nemanjić

TELEVIZIJA I KNJIŽEVNO DELO SAUČESNICI U KULTURNOJ KOMUNIKACIJI

Postoji teza o radikalnom sukobu između televizije i književne kulture uopšte, o odumiranju tradicionalne književne kulture i njenom utapanju u tokove nove kulture - masovne, industrijske ili kako je več sve ne nazivaju. Ovu tezu, o kojoj ovom prilikom nemamo nameru da raspravljamo šire, osporavaju rezultati nekih istraživanja u zemljama gde televizija veoma dugo vrši funkciju novog sredstva kulture. Kod nas slična istraživanja doskora nisu vršena, pa je ovo skromno istraživanje poteklo iz potrebe da se ispita neposredan uticaj televizije na čitanje. 1 U ovom slučaju, dakle, televiziju uzimamo kao aktivnog činioca, a čitanje uglavnom kao njegov objekt. U stvari, ovaj odnos je mnogo složeniji i posredovaniji. Osnovno stanovište koje bismo zastupali jeste da postoji komplementaran odnos između funkcije televizije i upotrebe nekih tradicionalnih sredstava kulture kao što je npr. knjiga, odnosno književno delo, Takvo stanovište zasniva se na pretpostavci da televizija onim svojim programima koji se uklapaju u tokove književne kulture prilagođene televizijskom medijumu podstiče interesovanje za dela književne kulture. Prema tome, smatramo da je najumesnije da govorimo o uzajamnom uticaju između televizije i književnih dela, a taj uzajamni uticaj je višestruk, počev od izbora književnog dela za adaptaciju i prikazivanje na televiziji pa do uticaja na književnu i televizijsku publiku. Kakav če biti karakter i intenzitet ovog međusobnog uticaja zavisi, međutim, od opšteg kulturnog konteksta u kome svoju funkciju vrše i televizija i knjiga odnosno književno delo. Kulturni kontekst, koji podrazumeva karakter i sadržaj i televizije i književnih dela i

' Мг Miloš Nemaniić i Slobodan Canić: Delovanje televizije na čitanje i potražnju knjiga.projekt istraživanja, Centar RTB za istraživanje, decembar 1974.

62