Prosvetni glasnik

310

Просветни Гласник

за „особито срећан положај Математике" међу другим наукама), може се видети код Вилмана у његовој Дидактици, код примера Питагориног става са његовим врло добро познатим конструктивним доказом помоћу конгруентних троуглова, који са датим паралелограмима имају исте основице и висине.< И када Вилман хоће да Евклидовим начином „више претрпане него доказане унутрашње односе става" открије и докаже тиме што ће „Питагорин став да изведе из самога бића правоуглог троугла с једне, и квадрата с друге стране", место да се став изводи непосредно из закона по коме се сличне фигуре односе по садржини површина као квадрати две хомологе стране, он тиме само више претрпава ученичко мишљење новим логичким спекулацијама и стварно празним техничким комбинацијама, остављајући ученике са истим знањем које имају по Евклидову начину доказивања, да је збир квадрата на катетама раван збиру квадрату на хипотенузи, с том разликом што је тачност тога става доказао на један начин чији се органско-генетички карактер огледа у томе „шшо је правоугли троугао на хипотенузи раван збиру њему сличних троуглова на катетама и они троугли по величини површина пропорционални су квадратима". 1 ) Таква важност логичких методолошких принципа у Математици узрок је што је на овој области учења дат један сасвим изузетан случај у односу науке према васпитној настави. Наиме, док се самој математичкој науци на њеним методама и резултатима не може никакав приговор учинити, као другим наукама, дотле се математичкој настави чине тешки прекори, не толико на начин, ток, колико на вредност и употребљену меру њена учења. Вредност и мера математичких знања и сувише се високо стављају само зато што се ирецењује васпитни значај математичке наставе. То долази отуда шго се не разликује на једној страни врло велика важност Математике у научном и практичном свету, на другој само њена релативна важност за образовање духа човекова. Зато се у педагошкој теорији и каставној пракси запада у тешку погрешку да се Математика за образовање узима више као справа вежбања у мишљењу, те се стога њеној употреби додељује више часова у наставном плану него што би било потребно, а њена се вежбања врло радо и често служе и таквим измишљеним задацима који су без икакве примене на стварне области живота. Отуда, у колико су у уџбеницима. и настави Математике такви задаци замршенији, толико су настави омиљенији, а учеиичком духовном здрављу штетнији. Ово врло много подсећа на атлетску телесну гимнастику, која је из школског живота и педагошког света већ избачена као по телесно здравље ученика штетна, често и убитачна.

') Види о томе: \УШтапп, ОИакИк а1в ВШип§81ећге. 4. А., Вгаип8сћ\уе1§, 1909, стр. 486—487.