JUS standardizacija

Opseg standarda

Ovaj standard obuhvata sistem označavanja bakarnih. legura i obavezan je za upotrebu u DOslovnom sobraćaju između proizvođača, isporučilaca i korisnika, kao i u crtežima i ostaloj fehničkoji dokumentaciji.

Označavanje uopšte

Označavanje bakarnih legura vrši se, uopšte, ređanjem. oznaka po određenom: sistemu, iz kOjih se mogu razabrati:

almačim tehmološke mameme (vidi tač. 353 i

b) osnovni hemiski sastav (vidi tač. 4\; |

c) posebne osobine mathterijala, po potrebi (vidi tač. 5). Označavanje tehnološke namene

Prema tehmološkoj nameni bakarne legure se označavaju sa oznakama, i to:

P — legure za peščani liv;

K — legure za kokilni liv;

T — legure za {lačni liv (u testastom stanju);

C — legure za centrifugalni (vrcani)l liv;

S — legure za spajanje (lemljenje i varenje);

D — legure za dodavanje i dezoksidaciju-predlegure: Otsustvom, uopšte, oznake načina tehmološke namene označavaju se legure za gmječenje (kovane, valjane, vučene i sl.).

Oznaka ftehmološke namene legure unosi se na prvo mesto ukupne oznake legure, i to Mu, slučaju kada to vrsta legure zahteva.

Označavanje osnovnog hemiskog sastava

OznakaJ osnovnog, hemiskog sastava bakarnih

legura, uopšte sastoji se iz:

— hemiskog, simbola za bakar;

— hemiskih simbola glavnih dodatnih elemenata; — hemiskih: simbola sporednih dodatnih elemenata, prema potrebi;

— brojčanih ozmaka, kojima se izražava sadr-

žaj: tih elemenata.

Pri označavanju osnovnog hemiskog sastava va-

že sledeće pojedinosti.

w ukupnoj 'omaci hemiskog sastava bakarnih legiura, razlikuju se dva slkčaja: i a) sadržaj bakra posebno se brojčano omačuije; b) sadržaj, bakra se brojčano ne označuje. Sadržaj bakra brojčamno se označuje kod svih legura sa sadržajem cinka kao jednim: od! glavnih dodatnih elemenata, izuzeV kod crvenog metala. U ovom slučaju u ukupnoj oznaci osnovnog, hemiskog sastava, oznake se ređaju sledećim: redosledom: '· \ a) kod dvojnih lesmura: — hemiski simbol bakra; — brojčana oznaka nazivnog, sadržaja bakra; — brojčana oznaka nazivnog sadržaja glavke nazivnog sadržaja); b) hod trojnih legura: — sem oznaka i redosleda kao pod a), na kraju se dopisuje još i hemiski simbol

BAKARNE LMWMWGURE; OZNAČAVANJE;

4.12

4.2,

4.3

4.4

4.5

5.1

STANDARDIZACIJA

DK 669.35:003.62 JUS C.D0.002

drugog glavnog dodatnog elementa i zatim još i brojčana oznaka njegovog nazivnog sadržaja. Sadnžaj Makra brojčamo se ne označmje, kod svih ostalih bakarnih legura. U tom: slučaju u ukupnoj oznaci hemiskog, sastava oznake se ređaju sledećim redosledom: a) kod dvojnih legura: — hemiski simbol bakra, — hemiski simbol glavnog dodatnog <lementa, — brojčana oznaka naizvnog sadržaja glavnog dodatnog elementa; b) kod trojnih legura: — hemiski simbol bakra, — hemiski simbol prvog glavnog dodatnog elementa, — brojčana oznaka nazivmog sadržaja prvoE glavnog dodatnog elementa, — hemiski simbol drugog glavmogp, dodatnog elementa, — brojčana oznaka nazivnog sadržaja drugog glavnog dodatnog, elememta. Sporedni dodatni elemenii, označavaju se ako je potrebno da se istakne njihovo prisustvo Uu leguri. U tom: slučaju ukupnoji oznaci hemiskog sastava DO tač. 4.11 odnosno 4.19 dopisuje se još i hemiski simbol odgovarajućeg najvažnijeg sporednog dodatnog elementa; sem toga, dopisuje se još i brojčana omaka nazivnog, sadržaja ovoOE elementa, samo u slučaju potrebe, radi razlikovanja legura u osnovi istog sastava. Kod višestruko legiranih legmra ukupna oznaka osnovnog hemiskog, sastava sastoji se iz ukupme oznake osnovmog hemiskog sastava ishodne dvojne odnosno trojne legure iz koje se je ona razvila, i dopisanog slova M. Brojčanom oznakom označava se nazivni sadržaj odgovarajućeg elementa; io je po pravilu ceo broj; izuzetno, ako je nazivni sadržaj dodatnog: elementa manji od 2%, i kada je DOtrebno da se inače međusobno jednake legure razlikuju po ommaci, dopušta se broj zaokružen na jednu decimalu. Ukupna oznaka osnovnog hemiskog sastava unosi se u ukupni oznaku legure neposredmo iza oznake tehmološke namene.

Označavanje posebnih osobina materijala Kao posebne osobine, u smislu ovog standarda, ubrajaju! se samo:

a) skhanje materijala, pen hladnog gnječenja, ili obradu; |

b) svojstva površina.

Ove osobine označavaju se sledećim oznakama.

s obzirom na stena ftermičku

Stanje materijala

V = vruće valjano

p = presovano

m = meko. “ t = jedna četvrtina tvrdo M t = jedna polovina tvrdo % t = tri četvrtine tvrdo

t = tvrdo

tt = opružno tvrdo.

n = popušteno (bez napona) Ostala stanja termičke obrade dopisuju se rečima. Umesto navedenim: oznakama, stanje materijala može lise označiti i najnižom propisanom, za-