JUS standardizacija
U pogledu kvaliteta površinske obrade važe sledeće odredbe:
— vijci srednjeg kvaliteta izrađe moraju imati površine navoja, stabla i naležnu površinu glave bar u 10. klasi, a sve. ostale površine bar u 13. klasi, prema JUS M.AL 021;
— navrtke srednjeg kvaliteta izrade moraju imati površinu navoja i obe naležne površine bar u 10. klasi, a ostale površine bar u 13. klasi;
— vijci i navrtke finog kvaliteta izrađe moraju imati bočne površine glave vijaka bar u 11. klasi, a sve ostale površine bar u 10. klasi, i
U naročitim slučajevima, mogu se po zahtevu u porudžbini izrađivati vijci i navrtke sa klasama povr-
šinske hrapavosti različitim od gore navedenih.
Oblik i mere
Oblik i mere pojedinih vrsta vijaka propisani su posebnim jugoslovenskim standardima. Svi standardni vijci i navrtke izrađuju se s metričkim desnim navojem s trouglastim ISO-profilom, Po naročitom zahtevu u porudžbini, mogu se izrađivati vijci i navrtke s levim navojem, Navrtke s levim navojem moraju imati kružni žleb urezan za bočnim stranicama kao što pokazuje sl. 1. Po sporazumu poručioca i proizvođača može se umesto kružnog žleba upotrebiti drugi način označavanja.
Za izvesne vrste vijaka predviđen je odnosnim standardima fini navoj, dok je za sve ostale predviđen grubi navoj. Međutim, po zahtevu u porudžbini, može se i ma koja vrsta vijaka i navrtki, koja se normalno izrađuje s grubim navojem, isporučiti s finim navojem.
Proveravanje kvaliteta materijala i izrade
Opšte odredbe
Proizvođač je dužan da putem trajne kontrole u okviru proizvodnog postupka obezbedi da kvalitet ma-
terijala i izrade, a takođe oblik i mere vijaka zadovoljavaju uslove ovoga standarda kao i odnosnog stan-
darda za oblik i mere. Metode ove kontroie određuje proizvođač po sopstvenom nahođenju.
O rezultatima ispitivanja u okviru te kontrole proizvođač je dužan da izda pismenu potvrdu (atest), ako
se to predvidi u porudžbini.
Kupac proverava kvalitet materijala i izrađe, kao i oblik i mere vijaka, po pravilu, pri ulaznoj kontroli
prispele robe, primenjujući pri tome odredbe ovoga standarda.
No, ako to kupac predvidi u porudžbini, on može da proverava kvalitet vijaka putem svog prijemnog
organa kod proizvođača. I za tu proveru merođavne su odredbe ovog stanđarda. U izuzetnim slučajevima,
kada je to od presudne važnosti, kupac može zahtevati i proveravanje ishodnog materijala (npr. vršenjem
hemijske analize).
Sva proveravanja kvaliteta vijaka vrše se odvojeno za svaku vrstu vijaka i navrtki, podrazumevajući pod
jednom vrstom vijaka odnosno navrtki vijke odnosno navrtke istog oblika i dimenzija od istog materijala
i istog kvaliteta izrade. 4
Sva proveravanja kvaliteta vijaka vrše se primenom statističke metode na bazi najvišeg ozvoljenog pro-
sečnog procenta neispravnih komada (škarta) u odnosu na ukupan broj vijaka jedne vrste, koji je utvrđen:
— sa 2% kada se proverava tačnost i kvalitet izrade navoja,
— sa 5% kada se proveravaju ostali propisani uslovi kvaliteta.
Princip proveravanja
Za proveravanje kvaliteta materijala, odnosno Kvaliteta izrade, izuzme se iz ukupne količine N svake vrste vijaka nasumce m, uzoraka koji se ispituju prema tač. 5.3 odnosno 5.4. Ako se u tih m, ispitanih
| uzoraka nađe ci ili manje neispravnih komada, smatra se da pripadujuća vrsta vijaka zadovoljava pro-
pisane uslove, a ako se nađe više od c, neispravnih komada, smatra se da pripadujuća vrsta vijaka ne
zadovoljava uslove.