JUS standardizacija

238

vala na oko 150 standarda godišnje, sa prosekom od oko 8 norma standarda. po jednom standardu.

Napomena. Jedan norma standard (NS) u ovom prikazu računat je sa 8.000 slovnih mesta. Praktički ovo čini oko 2 stranice za TEC, ISO ı JUS standarde 1 oko 4 stranice za CEE i DIN standarde.

Vrednost NS je uzeta u ovim analizama u cilju što realnijeg upoređenja obima standarda, jer razmatranje samog broja standarda (S) može da dovede do pogrešnih zaključaka, pogotovu što se jedna ista materija može objaviti u vidu jednog ili više standarda u istom obimu norma standarda.

Da bi se dobila jasnija slika o ovom obimu iznosimo upoređenje sa obimom standardizacije u mašinstvu 1 hemiji, u dva daleko najjača komiteta za standardizaciju u okviru Međunarodne organizacije za standardizaciju ISO. Tako je elektrotehnička standardizacija po broju NS oko 7 puta veća od mašinske ı oko 13 puta veća od hemijske standardizacije. Radovi koji su u toku u tehničkim komitetima, potkomitetima i radnim grupama ukazuju na dalje povećanje ove dinamike u IEC. Tako je u 1975. god. TEC izdao, pored 138 standarda — publikacija, Još ı 268 dokumenata Centralnog biroa po 6-mesečnom iı 53 dokumenta po 2-mesečnom pravilu.

Mada dinamika donošenja međunarodnih elektrotehničkih standarda ima svoje puno opravdanje zbog stalnog značajnog porasta međunarodne trgovine elektrotehničkih proizvoda i razvoja elektrotehničke tehnologije, Savet i Akcioni komitet IEC su na svojim poslednjim zasedanjima sa puno pažnje razmatrali pitanje daljeg planiranja i prioriteta u donošenju međunarodnih elektrotehničkih standarda, te se među značajnim zadacima u Žiži novog tela za upravljanje tehničkim radom u IEC postavljaju baš ova pitanja (videti reference).

Postavlja se pitanje koje mesto zauzima jugoslovenska elektrotehnička standardizacija u odnosu na potrebe zemlje i razvoj međunarodne elektrotehničke standardizacije i koji joj zadaci predstoje? Koje su njene mogućnosti u radu na domaćem i međunarodnom planu? Kako sve ovo postići? Nalazimo se na početku petogodišnjeg plana privrednog i društvenog razvoja naše zemlje, pa je od interesa da se izvrše uporedne analize stanja domaće i međunarodne elektrotehničke standardizacije. Obzirom da je naša zemlja sa stalnim porastom životnog standarda. sve značajniji proizvođač i potrošač elektrotehničkih proizvoda, neophodno Je sagledati glavne pravce razvoja elektrotehničke standardizacije, te po sadržaju ı obimu pravilno usmeravati njen dalji razvoj.

Jugoslovenske standarde iz elektrotehnike donosi Jugoslovenski zavod za standardizaciju JZS. Os-

novni rad na pripremama, praćenju i donošenju ovih standarda odvija se u okviru Tehničkih odbora (TO) ı Tehničkih pododbora (TPO) Jugoslovenskog elektrotehničkog komiteta JEK. Kao aktivni član Međunarodne elektrotehničke komisije IEC, JEK je organizovan i ima svoj program i poslovnik rada koji su usklađeni sa radom odgovarajućih tehničkih komiteta (TC) i tehničkih potkomiteta (TSC) IEC-a, pri čemu u svom radu kako na domaćem, tako ı na međunarodnom planu štiti u prvom ređu interese naše zemlje, te svojim radom doprinosi unapređenju kako domaće tako i međunarodne elektrotehničke standardizacije. Isto tako u okviru JEK rade ı tehnički odbori CEE — Međunarodne komisije za pravila za atestiranje električkih proizvoda (Commission Internationale de Rćglementation en vue de PApprobation de PEqupement KElectrique. International Commission on Rules for the Approval of Electrical Equipment), čiji su program 1 poslovnik rada takođe usklađeni a odgovarajućim tehničkim komitetima. (TC) CEE-a.

U radu JEK-a učestvuju gotovo sve elektrotehničke privredne organizacije u zemlji, kao ı zainteresovane savezne i republičke institucije, elektrotehnički fakulteti i instituti (ukupno preko 110 članova. organizacija), sa najeminentnijim stručnjacima iz odgovarajućih oblasti. Rezultati rada na domaćem i međunarodnom planu su sve zapaženiji. Kao najnovije priznanje radu JEK-a jeste ustupanje organizacije ovogodišnjeg grupnog zasedanja najaktivnijeg i najznačajnijeg tehničkog komiteta iz oblasti elektronike ı telekomunikacije TC 12 — IEC za radiokomunikacije, sa tehničkim potkomitetima 12 A za radio ı TV prijemnike, 12 D za antene, 12 E za mikrotalasne sisteme i 12 G za kablovsku televiziju, koje će se održati novembra u Beogradu.

2. Eond ı starost elektrotehničkih standarda

2.1 Zbirni podaci

U tabeli 1 dato je upoređenje po starosti broja standarda (S) i broja norma standarda (NS) za granu N. Elektrotehnika (energetika, elektronika i telekomunikacije) između JUS i IEC standarda.

Napomene. — Svi podaci za JUS i IEC standarde u Ovoj i sledećim tabelama dati su sa stanjem do 31. decembra 1975. god.;

— IEC izmene (Modifications) uzete su u obzir pri izračunavanju broja norma standarda (NS), ali pojedinačno nisu računate u broj standarda (S);

— U okviru N.C. grupe IEC nema TC za gromobrane, pa su za