JUS standardizacija

Prilikom proizvodnje hemijskih vlakana proveravaju se vrednosti desetina njihovih karakteristika kvaliteta, iako sve one po značaju za ocenu kvaliteta i ponašanja vlakana u daljoj tekstilnoj preradi nisu Jednako vredne. Stoga se prilikom donošenja standarda za hemijska vlakna izbor nJihovih karakteristika kvaliteta utvrdjuje zavisno od uslova tekstiIne prerade kao i namene gOtovog tekstilnog proizvoda.

Izbor značajnih karakteristika kvaliteta hemijskih vlakana uslovljen je i Ograničenim mogućnostima njihovog blagovremenog i racionalnog proveravanja redovnim laboratorijskim ispitivanjima ili

za druge potrebe, na primer za atestiranje, proizvođJačku specifikaciju i sliČno. Glavna hemijska vlakna i njihovi tipovi u tekstilnoj preradi

Poznato Je preko dvadeset hiljada komercijalnih naziva raznih vrsta tekstilnih hemijskih vlakana koja se u manjem ili većem obimu kao sirovina koriste u tekstilnoj preradi. Medjutim, ako se ima u vidu sastav osnovnog lanca makromolekula, tada, prema postojećoj klasifikaciJi hemijskih vlakana koristi se oko 40 vrsta hemijskih vlakana od kojih se u najvećim količinama koriste sledeća:

- viskozna,

–- poliamidna,

– poliestarska,

– ·Đoliakrilonitrilna i - polipropilenska.

Svako od ovih vlakana karakterišu vrednosti kvaliteta zavisne od tipa vlakna kojem ono pripada. Tipovi vlakana koji se najčešće koriste u tekstilnoj preradi su:

- kođ vlakana sečenih, ograničene dužine: pamučni tip; vuneni tip; tkepiharski tip;

-– kod vlakana neograničene dužine, filament: tekstilnj. tip; tehnički tip;g kord=tip;g - kođ traka oblika pramena: vuneni tip;

-– kod traka oblika vrpce: tepiharski tip.

Viskozna vlakna izradjuju se u sledećim

tipovima, najčešće:

- vlakna sečena: pamučni, vuneni i tepi+ harski tip;

- filament tekstilni tip.

Poliamidna vlakna izradjuju se u slede-

čim tipovima, najčešće:

- vlakna, sečena: pamučni, vuneni i tepiharski tip;

tekstilni, tehnički i kord=tip;

- filament

–- traka-vrpca tepiharski tip.

Poliestarska vlakna izradjuju se u sledećim tipovima, najčešće:

- vlakna, sečena: pamučni, vuneni i tepiharski tip;

tekstilni i tehnički tib;j

–- filament

– traka-pramen vuneni tip. Poliakrilonitrilna vlakna izradjuju se u sledećim tipovima, najčešće:

- vlakna,sečena: pamučni i vuneni tip;

- traka-pramen : vuneni tip.

Polipropilenska vlakna izradjuju se u sledećim tipovima, najčešće:

–- vlakna,sečena: pamućni, vuneni i tepiharski tip;

- filament tekstilni tip;

- traka-vrpca tepiharski tip.

Izbor karakteristika kvaliteta

Za navedene grupe i tipove hemijskih vlakana, praksa je pokazala da od velikog broja mogućih karakteristika kvaliteta,samo manji broj je ođ bitnog značaja za prikazivanje kvaliteta vlakana.

Tako, u postojećim jugoslovenskim standardima za hemijska vlakna - filament i

sečena, sveukupno utvrdjuju se sledeće karakteristike kvaliteta.

Za filamente:

- titar i dozvoljena razlika izmedju stvarnog i nazivnog titra;

- broj uvoja i dozvoljena razlika izmedju stvarnog i nazivnog broja uvoja;

– minimalna prekidna sila u stanđardnom stanju i u mokrom stanju;

– minimalno prekidno izduženje u standardnom stanju i u mokrom stanju;

- najveći dozvoljeni broj grešaka (čvorova, prekida, zadebljanih mesta, nopa i kvržica i sličnih grešaka);

- elastičnost pri odredjenom istezanju

i dozvoljena razlika izmedju stvarne i nazivne elastičnosti;

- maksimalni sadržaj avivaže, preparacije, ekstrakta, šlihte i slično;

- maksimalni sadržaj sredstava za matiranje; - maksimalno linearno bubrenje i dozvo. ljena razlika izmedju stvarnog i na| zivnog linearnog bubrenja;

378 II | _ ____ ____oadRUMOVIAMVUWMXWWWWWAXAWWWWIAOOVVO O VOA Oi a