JUS standardizacija
DOSADAŠNJI REZULTATI JUGOSLOVENSKE STANDARDIZACIJE U OBLASTI PREMAZA l SIROVINA, U POREĐENJU SA STANDARDIZACIJOM NA MEĐUNARODNOM NIVOU | SA
NAJRAZVIJENIJIM EVROPSKIM ZEMLJAMA
Ljiljana Pavkov K-Bugarski, dipl. ing.
Uvod
Standardizacija u Jugoslaviji nema tako dugu tradiciju kao u nekim drugim evropskim | vanevropskim zemljama, jer standardizacija prati tehnološki razvoj i odnose društva prema tom razvoju.
Razvijajući se uporedo sa društveno-ekonomskim i tehnološkim razvojem zemlje, jugoslovenska standardizacija dala je ipak u tom razvoju veliki doprinos putem 10 000 jugoslovenskih standarda i oko 400 raznih drugih propisa iz oblasti standardizacije. Ove brojke nisu male | kvantitativno one, u osnovi, ukazuju na uspešan posleratni razvoj jugoslovenske standardizacije, Međutim, one ne mogu da pokažu probleme Koji su prati! taj razvoj i rezultate, niti teškoće, lutanja i negativne posledice neshvatanja mesta, uloge i značaja standardizacije u našem društvu koje je stupilo na put, ubrzanog, vrlo dinamičnog tehnološkog razvoja, i to pod veoma teškim ekonomskim i drugim uslovima.
Tim pre se može govoriti o problemima u oblasti prema'zai sirovina, gde. ni broj standarda nije veliki. U ovom referatu upravo će se napraviti poređenje donetih jugoslovenskih standarda sa standardima Međunarodne organizacije za standardizaciju ISO, kao i sa standardima donetim u zemljama sa najrazvijenijom standardizacijom Istoka | Zapada. Ovo poređenje ima za cilj donošenje zakijuška u kom pravcu treba dalje da se razvija jugoslovenska standardizacija u ovoj oblasti.
Jugoslovenska standardizacija
U opštem dinamičnom tehnološkom razvoju jugoslovenske privrede razvijala se paraleino i industrija premaznih sredstava i njihovih sirovina. Kao pratilja tehnološkog razvoja, jugoslovenska standardizacija donosi standarde u oblasti industrije boja, lakova, firnisa, kitova i sredstava za pisanie i crtanje, koji nose oznaku glavne grupe HC, Analizom ove grupe HC može se zaključiti da se na planu jugoslovenske standardizacije u ovoj oblasti nije radilo onim tempom kakvim se ova oblast tehnološki razvija-. la. Ovo se nameće kao zaključak kada se imaju u vidu!
9—10
asortiman gotovih premaznih sredstava i potrebne sirovi-
ne i pomoćna sredstva koja su neophodna za ovu proizvodnju. l Trenutno u glavnoj grupi HC na snazi su 49 jugoslovenskih standarda od kojih su 3 terminološka standarda, 15 standarda tehničkih uslova za neorganske plamente i 21 standard za metode ispitivanja. Ovi jugoslovenski standardi stupili su na snagu u periodu od 1964. do 1976. godine, što znači da su svi stariji od B5 godina. Srednjoročnim planom rada Saveznog zavoda za standardizaciju za period 1981. do 1985. godine pianirano je da se u ovoj oblasti izvrši revizija 20 i donese 10 novih |ugoslovenskih standarda, Pošto u periodu od 1976. godine do danas nije stupio na snagu nijedan jugoslovenski standard niti neki drugi propis u skladu sa Zakonom o standardizaciji (,,Sl. list SFRJ”, br. 38/77 i 11/80), niti je obrazovana Komisija za standarde, Savezni zavod za standardizaciju neće ostvariti svoj srednjoročni plan rada za period 1981. do 1985. godine u ovoj oblasti. Ovakva situacija se može razjasniti aktivnostima koje su proizvođači premaznih sredstava vodili u proteklih nekoliko godina. Sve aktivnosti u oblasti standardizacije prenete su na nivo granske standardizacije | veliki deo raspoloživih kadrova iz privrede u ovoj oblasti angažovan je na rešavanju ove problematike. Savezni zavod za standardizaciju nije mogao ovakvu akciju da podrži, jer prema Zakonu o standardizaciji nije bilo pravnih osnova za ostvarivanje granske standardizacije u oblasti premaza. Sirovine i pomoćna sredstva potrebna za proizvodnju premaznih sredstava delimično su ,,pokrivene” jugoslovenskim standardima u sledećimi glavnim grupama: BB — zemlja i kamen; BH — čvrsta i mineralna goriva, nafta, bitumen, zemni gas i vosak i njihovi proizvodi; GC — sirovine za proizvodnju gume i plastičnih masa: poluproizvodi od gume i plastičnih masa; HB — bazna i elektrohemijska industrija i EK — biljna i životinjska ulja i masti. Imajući u vidu veliki broj sirovina i pomoćnih sredstava potrebnih za proizvodnju premaznih sredstava, ni oblast sirovina nije dovoljno pokrivena jugoslovenskim propisima (standardima, tehničkim normativima, normama #5
~ | 237 O -
OLGA NE aliena meze OS ao CO or 10 =: __- _ _ O O U MN U ML ı _ _______COI Standardizacija 1985./br,
jj | PE UUEi