Nova Evropa

Dinarski su se doseljenici, za vreme mlefačke vladavine, u masama naseljavali po gradovima, naročito pred navalom Turaka, a i iz ekonomskih uzroka, Usled toga je nastupio u jedno doba m om enat etnografske zasićenosti, kad romansko ili italijansko stanovništvo nije više moglo asimilovati doseljene Slovene: novi doseljenici su se održavali kao Sloveni; a stari, unekoliko već potalijanjeni, počeli su se vraćati Slovenstvu, Smisao einičkog procesa se menja : mesto ranijeg italijaniziranja Slovena, nastupilo je Копserviranje Slovena, pa čak ovde onde i sloveniziranje Italijana, Taj kritički trenutak zasićenosti nastupio je, izgleda, prvih desetina: XIX veka, Od toča doba moglo je početi kulturno i nacijonalno budjenje Slovenstva u Dalmaciji, Kao što je poznato, ono je nastalo posle šesetin godina XIX veka, Kulturno budjenje je, dakle, kao i sloveniziranje dalmatinskih gradova, posledica etničkog i etno-bijološkog procesa, koji se raZvio usled onih snažnih dinarskih muigracija; a zatim su oba procesa učinila da nastane današnje stanje, Dalmacija je etnograiski najčistija južnoslovenska zemlja, pored

Bosne s Hercegovinom, i Srbije. ;

Ali su migracije donele još jedan rezulfat: smenu srednjevekovnog slovenskog stanovništva, koje se u Dalmaciji naselilo za vreme seobe narođda, novim, dinarsko – balkanskim stanovništvom, koje se tu doselilo u mletačko i tursko doba; uz to je išlo i preobraćanje pravoslavnih u katolike, i na taj način efničko izjednačavanje stanovništva ovih dveju konfesija ukoliko je medju njima bilo etničkih razlika, Jer, iako je srednjevekovno i novo doseljeno stanovništvo bilo, u osnovi, jedan narod, medju njima su ipak postojale razlike, Možda je bilo čak i antropoloških razlika; one bi se mogle precizno utvrditi detaljnim antropološkim studijama doseljenoga stanovništva na dalmatinskom kopnu i starog stanovništva na jadranskim otocima, Doseljeno je stanovništvo bilo znatnim delom stočarsko, i ono je, živeći po dinarskim planinama, asimilovalo najviše romanizovanih Ilira, Vekovima je ono stanovalo pod drukčijim fizičkim prilikama пебо stanovništvo Primorja: daleko od mora, na većim visinama, pod oštrijom klimom, drukčijim načinom života i ishrane, Izmedju doseljenog dinarsko-balkanskog i starog primorskog stanovništva morale su postojali znatno veće razlike nego izmedju današnjeg dalmatinskog stanovništva s jedne strane i Bosanaca ; Нетcegovaca s druge strane; doseljenici su bili nesumnjivo primitvniji,

ВН ЕЕ ~ ст; 5 ЈЕ 260. Siroviji, ı jamačno snažniji no staro dalmatinsko stanovništvo, Dalje,

oni su doveli u Dalmaciju bosanske, zahumske, i raške istorijske tradicije i običaje. Jovan Cuijić,

i