Nova Evropa

Predsedništvo Jugoslovenskog Odbora imalo je od samog početka ideju o оте, да Srbi, Hrvati, i Slovenci iz AustroUgarske, svojom voljom i svojom suradnjom, manifestuju svoje oslobodjenje i ujedinjenje sa Srbijom kao Pijemon= tom, mesto da ih Srbija, kao anonimnu masu oslobodi i prisajedini po etničkim i ekonomskim razlozima, Predsednik Srpske Vlade, opet, hteo je brižno da za Srbiju rezervira baš to istorijsko pravo da ona oslobodi i ujedini sve Jugoslovene, pa da im onda ostavi da se opredele kako hoće, I jedan i drugi, a naročito G, Pašić, mislili su pritom nesamo na spoljašnje prilike za vreme Rata, nego i na unufarnje naše prilike posle oslobodjenja, G, Trumbić tražio je, da dobrovoljci budu pod Srpskom Vrhovnom Komandom, ali u posebnim jedinicama, tako da za njih znadu Velike Sile, i da ih, štaviše, priznaju kao posebnu savezničku ratujuću vojsku, pored srbijanske {crno= gorska već nije dolazila u obzir), Cilj takoga stajališta bio je, da u času Oslobodjenja Italija ne mogne tretirati jugoslovenske krajeve ispod Austro-Ugarske kao neprijateljsku zemlju, niti ih okupirati, nego da ih okupiraju ovi dobrovoljci, kao svoju otadžbinu. Kadi oni sami nisu to mogli, G. Trumbić je tražio 1918 da to učini američka vojska, kao neutralna, nezainfereso= vana, Iz toga što je G. Trumbić tražio, da se Narodno Veće u Zagrebu prizna kao posebni punomoćni predstavnik jugoslovenskih krajeva ispod Austro-Ugarske, pored Srpske Vlade, izlazi da je on imao na umu, pored spoljašnih posledica koje su s tim u vezi, takodjer ! ипшћагпје паде одпобаје, да и одlučnom času pregovara sa Srpskom Vladom kao medjunarodno priznata ravnopravna strana, kao što je potpisao i Krfsku Deklaraciju, G, Pašić, opef, nije nikako hteo baš foga pariteta, i zato je do poslednjih konzekvencija zastupao protivno gledište, Tako vidimo ovu zanimljivu činjenicu: za vreme Rata, kada je srpska vojska strahovito stradala, + kada je vojna akcija bila, iako ne jedino važna ali najneposrednije nužna, vodeći krugovi rukovode se više političkim nego vojnim interesima, U tome nisu činili izuzetka ni mnogi oficiri, Tako da se mirne duše može reći ovo: dobrovoljačka akcija bila je vrlo velika, ali ne zaslugom vodećih krugova, nego zaslugom instinktivnog patrijotizma vojnika i narodnih masa, i donekle usprkos političke svadje medju vodećim krugovima, Dobrovoljci u ogromnoj većini (kao na pr, hrvatski iz Južne Amerike) nisu mislili na drugu politiku do oslobodilačku,

Politički sporovi o dobrovoljcima počinju 1915, u Rimu, gde je G. Leontić sa ostalim omladincima pokrenuo pitanje »Jadranske Legije«. Na to su pristali i stariji, budući članovi Jugoslovenskog Odbora, 24, januara 1915; ali G,. Pašić nije hteo pristati na taku posebnu jedinicu, Neosećajući još vojničke potrebe za novim ljudstvom, Srpska Vlada hladno je

528