Borba, 12. 02. 1990., S. 12

NA KRAJU DVADESETOG FESTA U BEOGRADU

_ Monotonija, s početka Ž4 monopol?

Desetak ostvarenja prikazanih u smotre obeležilo dobrim delom na i

kvalitativnom monotonijom

Šta reći na kraju dvadesetog Festa? :

Tokom deset festivalskih dana beogradska publika bila je u prilici da vidi sto trideset ostvarenja različitih žanrova i autorskih opredeljenja iz čitavog sveta. Paralelnim programima i manifestacijama dopunjen je glavni festivalski izbor što je otvorilo mogućnost za širu informaciju o svetskim filmskim tokovima.

Poslednja dva festivalska dana prikazano je još deset ostvarenja koja su dobrim delom festivalsku završnicu obeležila upravo na isti način kako je Fest i počeo: priličnom kvalitativnom monotonijom.

Stranci u „tuđimni“

U završnom delu programa prikazana su tri ostvarenja iz američke produkcije „Misteriozni voz“ Džima „Džarmuša, „Porodične strasti“ Džonatana Kaplana i „Tarner i Huč“ Rodžera Spotisvuda. U ovakvom izboru, naravno, najviše se očekivalo od Džima Džarmuša i njegovog filma „Misteriozni voz“, snimljenog prošle godine. Reč je o trećem delu filmske trilogije u kojoj se Džarmuš bavi strancima u „tuđini“. Ovoga puta to su mladi japanski par, italijanska udovica, britanski pankeri koji su se obreli u rodnom gradu Elvisa Prislija. Kroz njihove likove autor progovara o urbanoj pustinji. Memfisa ali i o otuđenosti Amerike, opredeljujući se za relativno ograničen filmski prostor, krajnje ogoljen i sada potenciran bojom

o bj a a 4

koja, inače, nije bila korišćena u ranijim Džarmušovim ostvarenjima. Razvlačeći kadar do krajnjih mogućih granica, autor na sebi svojstven način naglašava dramatiku likova i priče. Ipak, najnovije ostvarenje Džima Džarmuša podelilo je filmsku kritiku: jednima je konačno bilo jasno da autor nema više šta da kaže a drugima da je prevazišao samog sebe... ·

Druga dva filma — „Porodične strasti“ i „Tarner i Huč“ — pripadaju takođe američkoj produkciji. Iako se prvi bavi suptilnim pitanjima porodičnih odnosa, najtananijim ljudskim emocijama čijem filmskom eksponiranju, naravno, najviše doprinose dve sjajne glumice Glen Klouz i Meri Stjuart Masterson, ovo je tek veoma gledljivo bioskopsko ostvarenje koje će sigurno imati svoju publiku. Film „Tarner i Huč“, još jedna je varijanta na temu policajac i pas, koja u američkoj masovnoj komercijalnoj produkciji nije ni najmanje retka. I ova će filmska komedija takođe imati publiku.

Ostvarenje „Paskalijevo ostrvo“ Džejmska Dirdena, snimljeno u britanskoj produkciji 1988. godine, još jedno je delo koje je na Fest stiglo s namerom da nam pokaže šta se u ovoj kinematografiji u ovom trenutku događa. Zbivanje je smešteno na jedno grčko ostrvo pod turskom okupacijom 1908. godine. Turski špijun Paskali živi tu 'već dvadeset godina šaljući izveštaje koji nikome nisu potrebni. Egzotičan, poprilično razvučen film, bez prave dramatike i ritma. Čaki

majmunima i elitistima

„Majmunsko ludilo“ Džordža Romera, „Povratak u budućnost 2“ Roberta Zeme-

kisa i „Splendor“ Etora Skole

Verovatno se elitistička kritika '

ne bi složila (kao što i neće) s konstatacijom da je „Majmunsko ludilo“ Džordža Romera događaj broj jedan ovogodišnjeg Festa. Razloga za ovakvo mišljenje ima više: to je prvi film kultnog američkog reditelja koji je legalno (dakle, van video-piratske distribucije) prikazan u Jugoslaviji, reprezent je reditelja i jedne struje koja je u okviru „novog američkog horora“, počev od kraja šezdesetih, žanru donela revolucionarno vredne promene pa je u tom smislu na filmskom planu referentna pojava, za razliku od većine viđenog, koja to ili uopšte nije, ili pak jeste ali u negativnom kontekstu — te uz put predstavlja, naravno po mišljenju potpisnika, jedan od dva najbolja filma ovogodišnje beogradske smotre (drugi su „Ukleti blizanci“ Dejvida Kronenberga).

Ma koliko za standarde festivala i njegovih prominentnih pratilaca „Majmunsko ludilo“ jeste marginalna filmska pojava, iz asortimana „konfekcije“ koja „umetnič-

OTVOREN 40. FESTIVAL U ZAPADNOM BERLI-

poslednja dva festivalska dana, završnicu isti način kako je Fest i počeo:

popriličnom

odlični Ben Kingsli, u naslovnoj ulozi, nije mogao mnogo pomoći.

Romam, opera, film

Jedan od filmova na koje se u velikoj meri računalo bio je i „Boris Godunov“ Andžeja Žulavskog, rađen u francusko-španskoj koprodukciji 1989. godine: „Boris Godunov“, roman Aleksandra Puškina, opera Modesta Musorgskog i, evo sada, i sve to zajedno u novom ostvarenju Andžeja Žulavskog. Za ljubitelje opere ovo je sjajna prilika da u naslovnoj ulozi slušaju (mnogo više nego gledaju) operskog pevača Ruđera Rajmondija. Osim sjajne muzike i spektakularne scenografije od ovog filma se ne može očekivati mnogo više. Čak ni pokušaj ubacivanja političkih konotacija (koncentracioni logor, ruski vojnici) i filmske demistifikacije povremenim promicanjem kamera nisu doprineli nekom novom pristupu filmovanja jednog operskop dela.

Francuska kinematografija, po svemu sudeći, već godinama nema mnogo toga da ponudi u svetskim filmskim okvirima. Vidljiv je zamor u ovom delu evropske kinematografije, koja je do nedavno raspolagala izuzetnim filmskim ostvarenjima. Tako ni „Indijski nokturno“ Alena Karmea, uz svu egzotiku Indije i zamišljeno duhovno putovanje ovim prostorima nije doneo ništa po čemu bi francuska kinematografija bila zapamćena na ovogodišnjoj beogradskoj smotri svetske filmske produkcije.

Verica PETKOVSKA

KULTURA DIJALOGA: RELIGIJA ! ATEIZAM U NOVOM DOBU

Može li bez borbe

Što nam donosi raspadanje oficijelne varijante tonazorski fenomeni vratiti, tj i ie mi

; : , tj. stavi marksizma, odnosno ateizma, kao svojevrsne držav- to, ili će, u našim prilikama. Not, Kopičyaljeyane religije — koje danas „hara“ po Jugoslaviji i po cional-šovinističkih „svetinja“?

(drugim) zemljama na istoku Evrope? Ako je riječ o otvaranju društva prema' dosad prigušivanim sadržajima religijske svijesti i osjećanja kakvi će biti načini njihovog obznanjivanja? Možda će doskorašnje više-manje „zabranjivano voće” nastupati jednako agresivno i totalizirajuće kao i prethodno instalirani svjetonazor. Naravno, ukoliko dobije za sebe državu, vlast. A da nije konačno stiglo vrijeme da država ne bude niti ateistička niti teistička? Hoće li se svje-

Imaju li u pluralističkoj demokraciji (za razliku od tzv. socijalističke), ateizam i religioznost libertetske i demokratske alternative koje bi — iz sebe i u dijalogu — ukinule njihovu međusobnu borbu za uspostavljanje monopola? Povodom ovog upita, i gornjih varijacija na teističko-ateističku temu obratili smo se nekolicini ljudi koji se bave religijom, odnosno, koji misle o društvenim pitanjima religije.

MEHMEDALIJA HADŽIĆ, GLAVNI IMAM SARAJEVA

Bez nadređenih učenja

Nema ni govora o tome da Islamska zajednica formira političku partiju

— Ono društvo koje svima osigurava sva osnovna ljudska i građanska prava zaslužuje naziv pravedne zajednice. U islamu je pravda stožerna kategorija, a mir će biti onda kada je osigurana pravda. Po kuranskoj definiciji pravde | svaka Stvar treba da bude postav- | ljena na svoje pravo mjesto, svačije postupanje treba biti pravično i svačije pravo mora biti poštovano. Moje pravo dakle završava ondje gdje počinje pravo drugoga, a pravo drugoga završava tamo gdje počinje moje. Kredo islamskog vjerovanja je da u vjeru nema prisiljavanja. Sada je glavno da svi članovi društva dobiju iste mogućnosti, da ne bude favorizovanih i onih drugih. Dosad je jedna partija — koja je u principu bila ateistička imala apsolutni monopol u svim

PRAVDA DONOSI MIR: Mehmedalija ef. Hadžić (Snimio: Ahmed Mehmedović)

segmentima života. Upravo se stvaraju pretpostavke da sve vjerske zajednice organizuju svoj život na temeljima učenja kome pripadaju. Po svoj prilici, državno će se odvojiti od ideološkog. Odnosno, državna sfera biće (a)teistički neutralna. Niti jedno učenje — Vjersko, političko ili neko treće — ne bi smjelo biti nadređeno nekom drugom ili drugima.

Vjerski život, naravno, i dalje će biti organizovan unutar vjerskih 'zajednica. Nema ni govora o tome da Islamska zajednica ide na formiranje političke partije na Vjer-

skim osnovama.

Ukratko, načelo pravde treba da zaživi u praksi, da svi članovi ljudske zajednice budu zaista ravnopravni. UZ 175. GODIŠNJICU OD ROĐENJA JOSIPA JURAJA ŠTROSMAJERA

Zagreb — Sa više manifestacija . nije obraditi njegove veze sa Mihaobilježit će se u Hrvatskoj ove go- ilom Obrenovićem, za crkvene dine 175. godišnjica rođenja veli- historičare proučiti njegove korizkog b~amaniste i rodoljuba, jednog mene okružnice. Profesor Andrija od Lyptagonista ideje jugoslaven- Šuljak sa”Teološkog fakulteta.na= stva i'mecene hrvatske, i ne samo pisao je ROI (01 njegovoj ulohrvatske kulture i prosvjete, đako- zi na Vatikanskom koncilu koja bi vačkog biskupa Josipa Juraja trebalo da bude štampana. Među-

Štrosmajera (1815-1905). O Štrosmajerovom 90. godišnjem bogaltom i sadržajnom životu i djelovanju na javnoj sceni mnogo je pisano. Još za njegova života kanonici đakovačkog Kaptola Milko Cepe!lić i Mato Pavić objavili su publi\kaciju povodom 50-godišnjice bis'kupovanja, Tade Smičiklas objavio ije „Nacrt života i djela Josipa Juraja Štrosmajera“ (1906), a Ferdo Šišić monografiju „Štrosmajer i juigoslavenska misao (Beograd, 1922). Njegovim djelom bavili su |se Jaroslav Šidak, Kosta MilutinoWić, Vladimir Košćak, Mirjana iGros, Viktor Novak („Magnum ·sarcerdos“) i mlađe generacije his-

M. | : VRAPM MNNM JUNA

tim, kod jedne ovako kompleksne i istaknute ličnosti i moguće su i manipulacije istrgnutim citatima. Mislim, ne zbog zlonamjernosti, već opasnosti gledanja iz jednog ugla. Jedna kompletna znanstvena sinteza o Štrosmajerovoj ličnosti još čeka svog pisca.

Štrosmajerova koncepcija jugoslovenskog federalizma, raznoliko je pa i kontradiktorno interpretirana. Što o njoj konkretno kažu izvori?

„BORBINA“ NAGRADA ZA YARHITEKTURU

OMILJEN FESTOV REDITELJ: iz Skolinog „Splendora“

znak prepoznavanja žanra. Koliko se na tom polju izraz razvijao, odnosno dokle je došao, pokazuju i dva navedena filma: Kronenbergovi „Ukleti blizanci“ i Romerovo „Majmunsko ludilo“. Već je pre neki dan na ovom mestu istaknut

a aieIJ

" nom mestu, čineći od „Povratka u

Film preskočio „zid“

Zapadni Berlin. — Američki film „čelične magnolije“ Herberta Rosa, u kojem glavne uloge tumače Seli Fild, Doli Parton, Širli Meklejn,

Deril Hana, Olimpija Dukakis i Džulija Roberts,

otvorio je 40. među-

, narodni filmski festival u Berlinu. Organizatori smotre, javlja DPA, nisu prikrivali nadu da će otvaranjem Berlinskog zida ovaj festival mož-

da postati jednak najvećem u Evropi — Kanskom. Osobenost ovogodišnjeg jubilarnog festivala u Berlinu jeste u tome što se prvi put održava u oba dela grada —

filmovi iz takmičarske se-

lekcije koji se jedne večeri prikazuju u bioskopu „Zoo-palast“ u Zapadnom, naredne večeri na programu su bioskopa „Kosmos“ u Istočnom

Berlinu.

Jedan jugoslovenski film je, posle 20 godina, ušao u takmičarsku selekciju smotre — „Atoski vrtovi“ Stojana Stojčića. (Tanjug)

koj“ dubini vizije sveta pretpostavlja „ganatsku perfekciju“ i formalne efekte, Romerov poslednji film u osnovi ima jedan utemeljen, konzistentan sistem vrednosti i autentičan pogled na svet, kao uostalom i svi dobri horor-filmovi, daleko čvršći i ubedljiviji no sve navodno sofisticirane, a de fakto plakatske fenomenološke igrarije, koje iza paravana „umetničkog ekskluzivizma” kriju kako stvaralačku nemoć IO i osnovnoškolski nivo promišljanja sveta i života. A pored toga, „Majmunsko ludilo“, sa svojim „populističkim” zadatkom, ne libi se da svoje ideje upakuje u besprekornu — rekli bi pominjani drugorazrednu — 3bioskopsku formu, demonstrirajući svoju superiornost i na tom planu.

Sve autoritativne studije „novog američkog horora” odavno su ukazale na idejnu i ideološku težinu njegovih najuspelijih filmova, ukazujući pri tome da je upravo ovaj element krunska vrednost i

antropološki aspekt korena društva i odnosa u njemu kao suštinsko idejno polazište Kronenbergovog ostvarenja. Ista se stvar necdvosmisleno uočava u „Majmunskom ludilu“, to jest priči o mladiću koji posle nesreće ostaje potpuno paralizovan, i njegovoj prijateljici, inteligentnom majmunu Eli, koja, zahvaljujući eksperimentu što se na njoj izvodi, počinje čudno da se ponaša. Romero fascinantno rukovodi filmom, pažljivo izvlačeći na površinu svaku od integrisanih linija priče koja može poslužiti „nedostojnom“, „populističkom“ cilju, skoro dvočasovnog, neprestanog angažovanja gledaočeve pažnje. „Majmunsko ludilo“ poseduje sve što treba — odnosno sve ono što je američki horor u svojim najznačajnijim izdanjima već apsolvirao — ali i više od toga: razoružavajuće ubedljivog Romera koji je svaku zamisao izveo na ultimativan način. Film koji se retko viđa i valjda nikoga ne ostavlja ravnodušnim. kako je to otprilike stvar sa „Pet-

Nastavak megahita „Povratak u budućnost“ okuplja skoro u potpunosti istu ekipu koja je svojevremeno razgalila bioskopsku publiku širom sveta, no — baš zbog toga — predstavlja razočarenje, u kategoriji najvećih na ovom Festu. Teško je razumeti kako je isti autorski tandem, koji je zajedno sad već i decenijama, „dva Boba“ (Zemekis i Gejl), uspeo da demonstrira toliko neinventivnosti na jed-

budućnost 2“ neupotrebljivu i neduhovitu celinu. Da nije reč o skupoj produkciji, u okviru koje je urađen već i treći deo filma, te o imenima koja poseduju značajne bioskopske kredite, mirne bi se duše moglo reći kako se radi o otaljavanju posla u konteksu „jahanja na talasu“ uspeha izvornika,

kom 13“ i sličnim malo smislenim serijalima. Uostalom, dokaz da sa filmom mnogo toga nije u redu pruža i činjenica da je posle sjajnih pedeset miliona dolara koliko je film zaradio tokom prve nedelje prikazivanja u SAD, zarada druge nedelje bila jedva iznad deset miliona dolara. ·

Omiljeni Festov reditelj Etore Skola, u poslednji čas uskočio je na Fest sa „Splendorom“, nekom vrstom „homage“-a kinematografiji, pa čak i „in memoriam“-a bioskopu. Sastavljen od niza autorovih asocijacija na film i njegovu istoriju, uklopljen u provizornu priču o životu jednog provincijskog italijanskog bioskopa, od vremena sjaja i redovno pune dvorane, do modernog doba u kome je njegovo zatvaranje nužan odraz krize (evropskog) bioskopskog filma, „Splendor“ je, za ovakvu vrstu, čudno ravan fiim, hermetizovan Skolinim intelektualnim a ne emotivnim doživljajem „pokretnih slika“. Nije razjašnjeno, ali se po kuloarima moglo čuti da je razlog njegovog navodnog kašnjenja, na Fest pojavljivanje Titove slike u filmu, odnosno višeznačni karakter komentara na nju.

Dragan PETROVIĆ

'toričara.

Upitali smo akademika dr Hodimira Sirotkovića, koji bi se dio štrosmajerovog, djelovanja mogao još detaljnije istražiti.

— Ostavština Štrosmajera je golema — više od 15 hiljada dokumenata sadržava njegov arhiv i sigurno postoji još mnogo građe koju bi trebalo obraditi, kaže dr Sirotković. Na primjer, valja istražiti njegove društvene veze, naročito Kosovo ostaje bez kandidata za poslije Vatikanskog koncila. Nisu značajno jugoslovensko priznanje, istražene niti sve darovnice, na te- „Borbinu“ nagradu za arhitekturu. melju arhivske građe treba detalj- %. H.

I Kosovo bez dobitnika

Priština. — Protekle godine na Kosovu, opšta restrikcija investicija onemogućila je kosovske arhitekte da realizuju više značajnih i zanimljivih projekata. Čak i neki započeti objekti nisu završeni, pa

pravni savefi

Pobijanje sudskog poravnanja

Mehmed Mirica, iz Mostara, piše:

U parnici u kojoj je on bio tuženi, na jednom od brojnih ročišta, a na navaljivanje svedoka i suda, pristao je da se poravna sa tužiocem. Ubrzo je uvideo da je to poravnanje na njegovu štetu, pa je zato deset dana posle ročišta izjavio žalbu. Jedan pravnik mu je rekao da nije imao pravo na žalbu, već da je mogao samo da podnese tužbu za pobijanje poravnanja. Pita da li je tako?

ODGOVOR: Po propisima Zakona o parničnom postupku poravnanje, koje stranka zakuljuči u parnici pred sudom, važi kao da je doneta pravosnažna presuda. Znači, kada protiv pravosnažne presude ne može da se izjavljuje žalba, onda to ne može da se učini ni protiv poravnanja. Zato će Vaša žalba biti odbačena od strane prvostepenog, suda kao nedozvoljena. Međutim, kao što se svaki pravni posao, a poravnjanje je takođe pravni posao, može da pobija ako je do njega došlo usled zabluda, prinude ili prevare, tako se sa tih razloga može i poravnanje da pobija tužbom kod suda, s tim da postojanje zablude, prinude ili prevare mora da dokaže onaj ko se na njih poziva.

Povećanje naslednog, dela

Nikola Đorđević, iz Kragujevca, piše:

| __Otac mi je umro bez testamenta i ostavio vredno imanje, a kao naslednike udovu (našu maćehu), mene i brata. Maćeha traži da se njoj ustupi cela imovina, jer je stara, nesposobna.za rad i nezaposlena. Ima li na to pravo?

ODGOVOR: Udova nema pravo da traži veći deo nasleđa no što joj ipo zakonu pripada, ako je pozvana na nasleđe sa naslednicima prvog naslednog reda (deca i dalji potomci), već samo ako su uz nju pozvani na nasleđe dalji srodnici (član 23 Zakona O nasleđivanju).

Žž 7

TKO JE OSPORAVAO ŠTROSMAJERA: dr Hodimir Sirotković oi

— Jupgoslavenstvo Račkoga i Štrosmajera nije pretpostavljalo stvaranje jedinstvene, unitarne jugoslavenske države nego „zadruge“, tj. savezne države. Oba prvaka Narodne stranke, Štrosmajer i Rački, bili su protiv svakog pokušaja hegemonije ili asimilacije jednog jugoslavenskog naroda nad drugim. Obojica su jasno zaključivala da se jugoslavenski narodi ne moraju međusobno družiti na temelju „historijskog. državnog prava“ svakog od njih, nego samo temeljem njihovih zajedničkih životnih interesa, u okviru konačnog rješavanja istočnog pitanja. A do-

ukrštene reći | SAVETUJE: BOŽIDAR ILIĆ |iBROJ: 2304 - a

Vodoravno: 1. Prethodni plan ,

rada, 7. Palestinska oslobodilačka organizacija, 10. Jadransko ostrvo, 11. Naš glavni grad, 12. Ostrvo, 13. Nušićeva komedija, 14. Jedan i drugi, 15. Indijska pustinja, 16. Znak za vodonik, 17. Grad na jugu

Francuske, 19. Znak za erbijum, |

10. Potpun, ceo, 23. Rimski car iz 3. veka, 25. Vrsta rakije, 27. Međa, 28. Kratica ispred dodatka u pismu, 29. Oznaka za poluprečnik, 30. Reka u Indiji, 31. Kratica za tonažu u brodova, 32. Čulo vida, 34.

Grad u Maloj Aziji, 36. Časovni- || čar, 37. Džin, 39. Vrsta pesme, 40.

Neman, 41. Hemijski element.

Uspravno: 1. Demarš, 2. Zem- |

ljoradnik, 3. Prostorija za stoku, 4. Znak za rubidijum, 5. Pesnik i pevač kod starih Grka, 6. Pomorske snage, 7. Propuh, 8. Reka na Kosovu, 9. Samrtna postelja, 16. Evropska država, 18. Zagrebačka poznata ulica, 20. Potkrovlje, 21. Engleska glumica, majka Gordona Krega, 22. Predlog, 23. Boginje, 24. Osobenjak, 26. Inicijali venecuelanskog pisca, bio predsednik Republike („Gospa Barbara“), 28. Madridski muzej, 29. Glišićeva pripovetka, 31. Hemijski element, 33. Bonski kancelar, 35. Doživljajpri spavanju, 36. Predlog, 38. Inicijali italijanskog pisca („Oslobođeni Jerusalim“).

BORBA, ponedeljak

VOJKO VJERSKIM

12. februar 19090. strana

SOCIJALISTIČKOG SAVEZA SLOVENIJE

Raskid sa

fundamentalisti

ateizmom

Kada naša država postane normalna, o vjerskim x, jednicama neće trebati da se vodi nikakva posebn,

briga .

U odnosu između društva i vjerskih zajednica u novom, demokratskom uređenju naše zemlje doći će, prije svega, do pomjeranja odnosa između crkve i države. Naime, odnos između crkve i države neminovno će biti zasnovan na klasičnom principu odvojenosti crkve od države koji možemo, recimo, vidjeti u Zapadnoj Evropi. To znači potpuni raskid sa dosadašnjim fundamentalističkim ateizmom države i prekid sa boljševičkom praksom prema. vjeri i vjernicima. To znači i svrstavanje crkve u sferu civilnog društva, gdje ona svoja poslanstva ispoljava prije svega na područjima morala, duhovnosti, karitativnih djelatnosti, kulture i znanosti.

Vjera će postati jedna od ravnopravnih oblika kolektivne svjesti u našoj zemlji, a vjernici će u okviru civilnog društva i pravne države biti tretirani kao ravnopravni učesnici, odnosno građani.

Moglo bi doći do potenciranog izražavanja usko vjerskih interesa u sferi politike i društva uopće. Ali, ova bi opasnost bila u okviru .pluralističke parlamentarne de-

Akademik dr Hodimir Sirotković: Ostavštinu Štrosmajera čini više od 15 hiljada dokumenata uz obilje ostale neispitanom. Zapravo, kompletna sinteza njegova djela još čeka svoga autora

tle treba jačati državnost svakog jugoslavenskog naroda, njihovu međusobnu suradnju na znanstvenom, prosvjetnom i kulturnom planu; jer to jača cijelo jugoslavenstvo. Bez slavenskog oslonca, smatrala su obojica, i hrvatstvo bi se moglo teško održati spram teritorijalnih „prohtjeva Nijemaca, Mađara i drugih neslavenskih susjeda. Živi je Štrosmajer, kako se danas kaže, u složenim vremenima, napadali su ga Starčević i pravaši i srpski krugovi zbog „unijaćenja“. Koji su bili argumenti jednih i drugih? ~

— Pravaši su, obzirom na svoj koncept hrvatskog državnog prava bili načelno protiv Štrosmajerove južno-slavenske koncepcije. Još od mladosti tinjala je u Strosmajeru živa vjera o potrebi pomirenja katolicizma i pravoslavlja, ponovnog ujedinjenja tih dviju po dogmama najbližih kršćanskih crkava. On je iskreno vjerovao da bi pomirenje veoma pomoglo afirmaciji slavenskih naroda i njihovom većem političkom ekonomskom i kulturnom uplivu u Evropi. Ukazivao je široku toleranciju prema Pravoslavnoj crkvi što u to vrijeme nije bio čest slučaj u hijerarhiji obiju crkava. Na toj je liniji i njegovo zalaganje za ćirilometodski kult, za odobrenje slavenske liturgije. U jeku zaoštravanja „istočne krize“ (1876) Štrosmajer je uputio ruskoj vladi poznatu „Promemoriju“ u

BE | S Ć

REŠENJE BROJA: 2303

VOLK, TAJNIK SAVJETA ZA ODNosh ZAJEDNICAMA PREDSJEDNIŠTy |

čkim

mokratije — Bdje dolazi do w„..

tivnih međusobnih

svih društvenih interesa —

interakoj,

skoro nemoguće da bi nekj ,, a interesi, pa i vjerski, mogli prek

dati.

U novom, demokratskom druj,

tvu u Jugoslaviji, crkve bi se, Moj vjera i vjernici, na sasvim normaj nim temeljima uklopili u druš, Dakle, i utjecale bi na odlučivan, odnosno na državu. U ovom voju ne bi smjelo doći ni do šth

naročito potresnog.

U postojećim društveno-poli}j; kim organizacijama i organim, države trebalo bi raditi na #, bržem uspostavljanju pluraligji ke, parlamentarne demokracij, Kad to postignemo, vjera, vjernitj i crkva naći će svoje pravo mjes, u društvu. Kada se stvari u Ovi zemlji svedu na normalne uvji, funkcioniranja modernog polilij. kog društva, o crkvi kao takvoj », jedini subjekti neće trebati da w, de nikakvu posebnu brigu. Jer, datak je države da svima garanh. je normalne uslove političkog n.

da.

Mirko MLAKAR

Utemeljitelj slavenske znanosti

građe koja i danas ostaj:

kojoj ističe potrebu sklapanja kon. vencije između Rusije i Katolišk

crkve. Tim bi se činom, prema niji.

govom mišljenju, uk

lonili „strah,

nepovjerenje i zavist mnogih

zlobnih · neprijatelja

slavenski}

imena“. Na toj je liniji i glasovili\ kontroverzni „Kijevski telegram

koji je Štrosmajer

srpnja 1888. rektoru Kijevik univerziteta, u povodu prosi 900-godišnjice pokrštenja Rusa,

žava želju da Rusija

misao božja opredijeli, sretno, sj sonosno i slavodobitno ispuni

Sadržaj ovog brzojava izazvao:

ma da je morao biti „bolestan“ |

da je tom kijevskom

skupu, „|

je djelo najgorih revoluciona

podao takav telegra

m. Na to

trosmajer mirno i odlučno 0dgv

vorio: „Ja sam telegri

am poslao!

Kijev pri najpunijoj svijesti i mi! je savjest čista i potpuno mirni Međutim, ruska i srpska pravi

lavna hijerarhija bile su p

roll

Štrosmajerove grandiozne vilijt da se spajanjem dvaju crkava slovensku politiku napravi! Vol

korak u Evropu.

Ivo TOMLJANOVI

Vodoravno: 1. Kosanica, 8. Li (Trigve), 10. Olomača, 11.

mor, 13. Rao ko, 15. Čvor, 16. Nimrod, 17. UKT, 18.

Magbe

Plural, 21. S, 22. Vračar, 23. Pt, 24. Praded, 25. Ara, 20.

uputio 1 svom telegramu Štrosmajer i

„pored sv svojih ostalih zadaća, i onu velit ju svesvjetsku zadaću, koju joj pt oštru reakciju režimske štampe ! Beču, Pešti i Zagrebu. Povodom ji senjih vojnih manevara u Slavni} te iste godine, car Franjo Josip |' javno i oštro napao biskupa riječ

Sor, 12

RO t, 19.19 i 26. Tra il Blok, 28. Kahon. 29. Erata, 30. Osa, 31. Celovit, 33. Ne, 34. Mi

= ~

aa We abe NO udeovak sad Mia sea ala Yalaai

S O AN O) <a Mao SUR O aa No em sp #5 Lomaivi Say a