Etnički i demografski razvoj u Jugoslaviji od 1921. do 1991. godine : sveska I

EtNIČKI I DEMOGRAKSKI RA2VOJ U JUGOSLAVUI

XXIX

U stvari po popisu iz 1931. godinebilo jepravoslavnih medju svim narodnostima. T ako e medju Nemcima bilo 3.220, medju Slovencima 1.842, Madjarima 2.271, pa čak i medju onima kojima je matemji jezik turski (102), ili jevrejski (28). Verovatno objašnjenje za te pojave su "medjuetnički” brakovi. 2. Rimokatollčka crkva. Dmga po broju vemika, rimokatolička veroispovest oredstavljala jc po popisu iz 1921. godine 39% od ukupnog broja stanovnika Jugosiavije, apo nopisu iz 1931. godine 37%. Smanjenje relativnog broja rimokatolika od 1921, do 1931. je posledica, u prvom redu, emigriranja izvesnog broja Madjara i Nemaca, koji su u većini nmokatolici, kao i prelaska većeg broja hrvatskih intelektualaca rimokatoličke vere u starokatoličku veroispovest (29). Pored Hrvata, koj i čine više od polovine ukupnog broja rimokatolika (59% 1921; i6l % 1931. godine), velika većina Slovenaca takodje je rimokatolička (19% 1921. i 21% 1931, godine ukupnog broja rimokatolika Jugoslavije). Madjari i Nemci su takodje bili u velikoj ■. ećini rimokatolici: prvi 9% 1921. i 8% 1931, a dmgi 8% 1921. i 7% 1931. godine od ukupnog broja rimokafolika. Dodajmo da od ukupnog broja Slovenaca pada na rimokatoličku vem 97,7%, dok kod Madjara taj procenat iznosi 87,7%, a kod Nemaca 76,7%. Bilo je većeg broja rimokatolika medju Čehoslovacima, ali daleko više kod Čeha nego kod Slovaka, Od ukupnogbrojačehabiloje92,o%rimokatolika, dokje bilo samo 16,2% kod Slovaka Poljaci i Italijani su takodjeu velikoj većini rimokatolici: prvihje bilo 1921. godine 13.390 a 1931. godine 15.190, dokjedmgihbilo 1921. godine 10.740 a 1931. tajjebrojpao na 8.990 (nekoliko hiljada Italijana je najverovatnije napustilo zemlju, Dalmaciju, nekoliko godina nakon završefka rata). lako su Albanci u velikoj većini muslimanske veroispovesti, 1921. godine bilo je 15.170 rimokatolika, a 1931. gođinc 21.780 (30). Barska biskupija je imala izmedju dva svetska rata, po nekhn kazivanjima, ali koje nisam mogao đa proverim, dakle iznosim ih sa punom rczervom, oko 50,000 Srba-katolika, naseljenih od Ulcinja do Pelješca. Da li je taj brpj bio preuveličan ili je bio i veći - ne znam. Verovatno je bilo Srba-katolika koji su se tokom vremena, sakolena na koleno, postepeno, na verskoj bazi, polirvatili. Ali je izvesno da ima još uvek Srba-katolika, uglavnom u Cmoj Gori, kao šlosam to već pomenuo, pretpostavljam da ihje 1921. godine bilo 9.800 i 1981. godine 10.240. 3. Grkokatolička ili unijatska crkva. Toje verska zajednica koja priznaje rimskog papu za svog crkvenog poglavara, ali u bogosluženju se služi istočnim, ođnosno grčkovizantijskim obredom. Grkokatoličkacrkvaje osnovanaposlecrkvenog sabora uFirenci 1439, gođine (31). U jugoslovenskim zemljamaj e ova crkva osnovana u XVI i XVII veku od sf rane uskoka koji su bežali iz Bosne i Slavonije ispred Turaka i naseljavali Hrvatsku, u takozvanpj Vojnoj Krajini. Sedište fe crkvene organizacije je bilo u MarČi (oko Ivanić-grada), aod 1801. godine u Križevcima. Danas se ono nalazi u Zagrebu.

(29) Cf. Viktor Novak, Magnum Crimen.

(30) Dokje pravoslavnih Albanaca bilo 1921 samo 610, a 1931. godine 1.690,

(31) Najveći broj obaveštenja o pojedinim verakim crkvama i organizacijama, pored onili iz publikacija zvaničnih popisa iz 1921. i 1931, godine, iz\'ukao sam iz: Opće enciklopedije, Jugoslovenskog leksikografškog zavoda, Zagreb, 1977-82, 8 volumena.