Gledišta

ZORAN VIDOJEVIĆ

1088

prima skoro mistične oblike onda kada se ti interesi počnu u većoj meri razdvajati ili se čak i direktno konfrontirati. I kad nije sredstvo uspavljivanja klasne svesti, poverenje je ipak samo subjektivna kategorija. Radničkoj klasi i drugim nosiocima transformacije društva u pravcu socijalizma neophodni su takvi društveni odnosi i takva institucionalna organizacija društva kroz koje će u svakom trenutku stvaranja socijalističkog društva, što je moguće efikasnije ispoljavati i obezbeđivati svoje interese i poiitički uticaj. Inače će deformisana avangarda, pretvorena u birokratiju, neprekidno težiti njihovom ostavljanju u inferiornom položaju. Tu se postavlja pitanje da li radnička klasa i socijalne grupe i snage koje su njoj okrenute to objektivno mogu da čine. Međutim, ako su mogle da izvrše revoluciju, ako su znale za kakve se ciljeve kroz nju bore, onda će sigurno znati i da ocene, ako ne baš trenutno, ono sigurno posle izvesnog vremena, kad počnu da se ocrtavaju rezultati određenog političkog kursa, koliko ih taj kurs približava ili udaljava od realizacije tih ciljeva. Da bi neprestano bila utemeIjena u biće snaga čijem istorijskom oslobađanju i svestranoj afirmaciji služi, avangarda mora da izgrađuje konkretni mehanizam odgovornosti tim snagama. Ali ujedno sve to predstavlja samo prvu fazu ostvarenja j klasno-političke kontrole delatnosti avangarde, zasnovane više na spontanoj svesti i revolucionarnom ' osećanju, neposrednom praktičnom uvidu pripadnika socijalne baze avangarde u to koliko se brzo i duboko odvijaju procesi socijalističke izgradnje, u mogućnosti da izraze neslaganje s datim stanjem, . nego na njihovoj sposobnosti predlaganja čvršće fundirane alternative socijalističkog razvoja. Time. : ipak, samo delimično dolazi do izražaja njihov po- ■ litički uticaj. Rešenje pitanja njihove trajne afirmacije kao odlučujućih subjekata socijalističkog razvo-l ja nije samo u institucionalnom ustrojstvu klasnopolitičke kontrole i ost\ r arenju vaninstitucionalnih mogućnosti te kontrole. I takav mehanizam može da se birokratizuje, makar ga stvorila i održavala sama klasa. On je samo jedan važan element procesa : ostvarivanja dominantnog uticaja osnovnih snaga . socijalističke transformacije društva na pravac i tempo njegovog razvitka. Jer glavni problem je da te snage od kojih zavisi kvalitet jednog socijalistič- kog društva budu svestrano osposobljeni neposredni i regulatori društvenih odnosa i zbivanja. A to nije pitanje političkog akta, nego mukotrpnog izgrađivanja niža pretpostavki od proizvadne do o idejne sfere društva. Jedino tako stvara se objektiv--' na društvena podloga za eliminisanje elitističke opa--< snosti koja preti svakoj avangardi, i jedino tako ses;