Gledišta

ni realizam u jednom dubljem značenju koje ne isključuje određenja -književno'istorijskih stilskih formacija niti „antropološku konstantu” pri nastajanju knjdževnih dela. Primenjujući ga u analizi značajnih tekstova iz razmovrsnih epoha, autor poštuje antdčko učenje o ravnima književnog prikazivanja, kojeg se učenja pridržavao svakd kasndji _klaacizam. Ova antička tradicija podele stiiova, određena strogim pravilima, bivala je manje-više prisutna sve do devetnaestog veka, premda je već u srednjem veku i u renesansi, pod uticajem hrišćanske tradicije, počeo da hvata maha jedan ozbiljan reahzam, koji se suprotstavlja antičkom stid'skom pravilu. Prema njemu, „najsvakodnevniji đogađaji iz stvamosti mogli su se u knjdževnosti prikazivati u ozbiljnom i značajnom kontekstu”, dok je u antičkoj tradicdji taj vid praktične stvamosti mogao da se ispoLji samo u okviru niskog ili srednjeg stila, ~kao groteskro-komična ili kao prijatna, aka, šarohka i elegantna zaDava”, Prvi raskid sa klasičlom tragedijom Auerbah vidi i istoriji Hrista u kojoj se Dezobzimo meša svakodnevna »tvamost sa najvećom i najazvišenijom tragikom. Ui ako je realizam srednjeg >eka učinio raskid sa učenjem > stdlskim ravndma kao d kasidjd modemi realizam, shvaanja stvamosti u ova dva idadjena istorijska razdoblja luboko se razlikuju. Srednjo'ekovno hrišćansko shvatanje tvamosti Auerbah naziva fituralnim pošto se ,gia vezu neđu događajkna ne gleda :ao na pretežno vremenski ili izročni razvitak, već kao na edinstvo u okvira božanskog >lana ; kome su svi događaji lelovi d odrazi”. Ovom bitnom Ustinkcijom uspešno je napveštena polazna osnova eTopskog realizma. Ne treba josebno naglašavati da se merbah oprede'.juje za hrićansku stilsku L'niju, jer je ►tvorenija i bliža tenomenu aviemene književnosti. Pročavajući individua’r.i stil i imetnioki mamr dela, on u naldzu uključuje i dijalekti-

čkoisitorijsike postavke i tek tako ipostiže da se integralno piščevo shvatamje jivaraosti dovede u vezu sa društvenim ž.ivotom epohe i duhom vre mcna. To najbolje pokazuje izvrsno razmatranje Petro niievog dela na osnovu kojeg pisac zaključuje: „Društvene snage u antičkom realizmu, koje se nalaze u o>novi prikazivanih odnosa i događaja, nisu dovoljno osvetliene. To bi se moglo dogoditi samo u okviiru ozbiljno-problematS'kog: ali pošto ličnosti ne izlaze iz područja komičnog, njihcv odnos prema opštosti jo ili spretno pnlagođavarije ili groteskno izdvajanje rađi osude; u posledniem slučaju realistički prikazana individua niie u odnosu na društvo ni kada u pravu, i ono se isuoiiava kao data, po svom nastanku d dejstvu očigledna nepromenljivo statična institucija koja se na'azi u pozadini povremenih zbivanja.” Približavaiući se savremenoj literaturi Auerbahov postupak ipak otkriva ograničenja svojih teorij'skih polazišta. Tumačeđi realizam više u funkciji poetike a manje u značenju književnodstorijskog pojma, pisac je doživeo da su mu relativno najtanje analize upravo one koje se odnose na klasike realističke škole! Stranice posvećene Balzaku, Floberu, pa i Zoli, braći Gurmon. Virđžiniii Vulf, Džojsu, ili još ranije, Servantesu. nemaju onu übedljivost ispitivanja stilsko-jezačkih formacija. Piščevo pretežno klasicistioko obrazovanie i „komparativizam” književnoistorijskih stilova nisu našli naipogodnije tlo u umetnosti, koja je od raskida sa antičkim stilskim iedinstvom i spaianja svakodnevnoa i uzvišenog otišla dalje. (Tačnije, hroi 'Specifičnih razlika se mnogostruko obogatio.) Stoga završni deo knjige, u kontekstu drugih Lspdtivanja, sadrži najviše opštih mesta, a ponegde ima i veoma proizvolinih konstrukcija koje bi sigumo bile otklonjene da je autor, u vreme pisanja knjige, mogao da konsultuje neke relevantnije domete književno-teorijske misli.

1423