Gledišta

političkog grupisanja ukoliko je oficijelna struktura manje fleksibilna. Suočeni smo, u tom slučaju, sa fenomenom faktičkog poiitičkog p 1 u-1 rali zm a. Time se stvara pat-pozicija u odnosima između nosilaca različitih interesa i ideja, institucije političkog sistema ispražnjavaju se realnih političkih procesa, centri odlučivanja pomeraju se van oficijelnog mehanizma. Takozvane neformalne grupe postaju glavni akteri politike, politika se privatizira, „. . .jača dominacija raznih osamostaljenih centara političke moći koji pris v aj aj u pravo da jedi n i predstavljaju interese i potrebe užih ili širih delova zajednice”, (podvukao N. P.) a oficijelna Ijuštura fungira prevashodno kao kulisa iza koje se vodi igra vladanja i manipulacije masama. 16 ) Paralizacija političkog sistema, ukočeni politički život, svođenje politike na dejstvo faktički neodgovornih grupacija, može oživeti karakteristike predburžoaske organizacije vlasti njene nekontrolisane neposredne upotrebe. Mada se istorija ne ponavlja, ipak neki fenomeni novije istorije neodoljivo asociraju na, manje ili više, daIju prošlost. Jakobinska diktatura imala je podršku naroda sve dok sama, unutar sebe, nije potkopala svoju socijalnu ukorenjenost. Svođenju jakobinske na Robespjerovu diktaturu prethodilo je likvidiranje (uključujući i fizičko) svih struja političkog mišljenja. Robespjer je redom likvidirao: žirondince, „besne”, leve jakobince i dantoniste da bi i sam postao žrtva, njemu zahvaljujući, pomahnitale giljotine (naslućujući ova zbivanja Vemjio je upozorio: „Treba se bojati da revoiucija, kao Saturn, ne pojede redom svoju decu)." Nekada vatreni borac za slobodu štampe, počinje se zalagati za spaljivanje novina svog partijskog druga (K. Demulena), nekada neumomi pravni pedant ukida sve pravne regulative krivičnog postupka ~ljubav prema otadžbini” sudija postaje dovoljna (?!) garancija za suđenja; nekada zastupnik opšteg prava glasa i čvrste veze između naroda i vlade, odjednom kooptacijom i naimenovanjem konstituiše; organe vlasti; sumnji\d samim tim postaju i krivci,. a jedina kazna koju izriče revolucionarni sud je = smrt. Despotizam slobode preobražava se u tiraniju. Sve to neodoljivo podseća na put svođenja diktature proletarijata na staljinizam. Između Nepod--. mitljivog i Celičnog u tom pogledu teško je naći. značajnije razlike. Razlika je u tome što je Robe-; spjer pao za godinu dana našavši se uklešten iz--: među otpora različitih gmpa u vlasti i oko nje i; ravnodušnosti, terorom zaplašenog naroda. Kakoe

,e ) Vidi: Smernice Predsedništva i Izvršnog kom teta CK SKJ. . . , izdanje GK SKS Beograd, jun 1968. str. 1-

1342

NEBOJSA POPOV