Hanoar : list jevrejske omladine Jugoslavije

CVI ROTHMULLER: U ŽUTOM GALUTU

(Sociialna i duševna struktura galutskoga židovstva priie emanvipaviie )

Oko dvije tisuće godina žive Židovi u rasulu, u galutu. Narodne su mase rasilaiie po svijetu, a samo je neznatan dio naroda kroz čitavo OVO VIiieme ostao u staroi domovini. na zemlištu negdašnie slobodne židovskc države, u Erec Jisraclu.

Slika ie naše sudbine u io doba veoma tmurma. Prliavom ŽUTOSIVOm! boiom izmaliala ie poviiest i pozadinu i svakidašnii Život i naiznačainiie doga-– daic u ove dviie tisuće godina. Na mahove miješa se u sumornu sivoŽuftu dosadu crveni rui krvi koji zaiedno sa žuiom krpom na židovskoj odieći i sa sivom iednoličnošću našega sociialnog i duševnog života do emancipacije tVOTI žalosnu troboinicu Jisraela ı galuftu.

Krv ie gdjiekad tekla potocima. Bio ie to i suviše prirodan izliev trajne napetosti izmedu broiem nadmoćnih naroda i nemoćne židovske manjine kola ie tražila hlieba u niihovoi sredini, na njihovu tlu. Stvarno, pored sve Živosti i tragičnih efekata kojih ima, bez sumnie, u ovim krvavim sukobima i pokoliima, ipak ie važnija od niih cena iraina napetost, ier je ona bila tlo iz kolega će nići otrovni cvjetovi biesnila-i azarania. A ona vodi od crvene krvi do žute krpe, do onoga sramofnog znaka ma odjeći, koji ie u Italiji svakome Židovu udario Žig prezrenoz i pogubnog stranca, ili do Ššiliatoga židovskog šešira u niemačkim gradovima, ili do posebne bois židovskogca odiiela u turskim zcmliama. Siva iednoličnost židovske privrede, porodice, nauke, ukratko, čitavoga života u to doba. upravo ie potresna. Zgurani svagdie uglavnom u iedno isto zvanie: izvrgnufti po čitavom sviicetu spolia istoi mržniji, a iznutra istom mau.. čaniu viere i istim obredima ti svakoi životnoi zgodi; nalazeći u porodici iedimi zaklon ispred nepogoda, u narodnovierskoj opštini jedino titočište ispred etr· peliivosti i boikota. u hebreiskoi kniiževnosti jedino polie duševnog razvitka. u povijesnim uspomenama svcga naroda i u mesilanskoi nadi židovstva iedinu bazu osjećaja i životne viere — Židovi, u sredniem vijeku, po čitavom svijetii čine u golemoi većini iednoviiu skupinu koja se to više razlikuie od okoline što su manie i neznatnije razlike između poiedinih židovskih zajednica ili izmedu poledinih pripadnika židovske opštine.

U svakoi su se zemlji, doduše, Židovi morali da aklimatiziraiu: Omi SI, dakle, živjeli u različitim oblicima narodnovierskoz, porodičnog i individualnom Života, već prema Životnim prilikama u toi zemlii.. Gdie ie bile mogućnosti slobodniiez kretania, luksusnoz života i duševnog stvarania, tamo su Židovi tu mogućnost i te kako znali da iskoriste. Primier nam ie Spaniia sa zlatnomi epohom hebreiske književnosti i židovskoga života uopšte. Gdie ie slijepi liubomor crkve s hladnim egoizmoni cospodarskih konkurenata utierao Židove u naitamnmiii dio sredoviečne zgrade. tamo ie židovski Živoct, dakako, bio slabokrvnili, tiši, iako možda ništa manie intenzivan. Dostaie pomenuti Niemaćku tu sredniemu, a Polisku, Kusiiu i gumunisku u novome vileku.

No razlike između španskog i niemačkoge, turskog i poliskog židovstva, ma koliko bile, same pc sebi, očite i značaine. ipak ne mogu da izbrišu nepobitnu činjenicu duševnogsa jedinstva Jisraelova, koje se vidi u potpunoj skladnosti religiie, literature. poviiesnih uspomena i mesiianske nade. Isto tako ni socijalna razlika između bogataša i siromaha unutar Žžidovske zajednice, u 0 doba. ne može da nadiača daleko odlučniie i pipliiviie tegobe kojima ie izvrgnut bez izuzetka svaki pripadnik židovstva.

79)