JUS standardizacija

RAZINGER ANTON, dipl. inž. ŽELJEZARA JESENICE

ODREĐIVANJE OBRADIVOSTI ČELIKA ZA AUTOMATE PO POSTUPKU »STRUGANJE SA KONSTANTNIM POTISNIM PRITISKOM«

(Nastavak članka iz prošlog broja biltena)

5.3. Opis postupka i opreme

Postupak i oprema za ispitivanje obradivosti čelika po metodi »Struganje s konstantnim potisnim pritiskom« su srazmerno jednostavni.

Za izvođenje opita potrebno je: |

a) Strug sa suportom oslobođen od pogonskog mehanizma,

b) Kočnica koja sprečava izmicanje suporta,

c) Konstantni pritisak na nož,

d) Veći broj mašinskih noževa,

e) Merač za merenje broja obrtaja (brojilo).

Na osnovu opisa opreme i postupka za ispitivanje, koji su dati u literaturi, u istraživačkom odeljenju Željezare Jesenice izrađena je naprava koja sada služi,pre svega, za istraživanje na području osvajanja.kvaliteta čelika za automate, za slučaj reklamacije i za dokazivanje određenog kvaliteta čelika za automate.

U tom cilju preuredili smo na odgovarajući način revolverski strug R. Končar RM 530—8/4, sa motorom snage 2,3—3,0 KW ı dve brzine 705 i 1420 ob/min, sa posredničkim vratilom RTES 40 i normalnom, velikom i malom remenicom. To omogućuje 42 različita broja obrtaja u području 67—1600 obr/min.

Suport sa steznom glavom, koja je u tom cilju posebno izrađena, oslobođen je od pogonskog meha· nizma i oslanja se na kuglične ležaje i slobodno klizi po letvi za vođenje. Potrebnu vučnu silu postižemo pomoću tegova koji su slobodno obešeni i preko kaiša vezani sa suportom. Posebna kočnica pričvršćena na suport sprečava izmicanje suporta nazad.

Pri ispitivanjima upotrebljavamo noževe od domaćeg brzoreznog čelika BRc.

Kao što Je poznato iz teorije, za izvođenje opita potrebna je tačno određena i konstantna geometrija brušenja mašinskih noževa.

U pogledu geometrije brušenja mašinskih noževa, pri našem ispitivanju, odstupamo od zahteva autora tog opita pri napadnom uglu x. Iz teorije ispitivanja je poznat veliki uticaj napadnog ugla x. Jednačina, na kojoj se osniva sam opit i po kojoj merimo pri ovom ispitivanju veličinu sile trenja pri rezanju, važi striktno samo u slučaju ako je ugao » = 90%. To objašnjavamo tim da je pri uglu x» = 90* odbojna sila pri rezanju minimalna i konstantna u području grudnog ugla y = — 20 . . . + 20 *C. Zbog poteškoća u početku struganja mi smo se kod naših ispitivanja odlučili za ugao » = 60%. Najčešće u literaturi možemo naći vrednosti napadnog ugla = 45", 60% i 90%.

Na osnovu podataka iz literature i prakse vidi se da kvalitet brušenja ima odlučujući uticaj na Pepe tate struganja i zato brušenju posvećujemo posebnu pažnju, i u tom cilju nabavili smo posebnu mašinu.

Za merenje broja obrtaja struga za određenu dužinu struganja, upotrebljavamo sledeće instrumente:

— impuisni električni brojač Hengstler F 043 max 25 imp/sec.

— dva magnetna preklopnika tipa MI/W Baumgartner

— transformator — selenski usmerivač.

Instrumenti su povezani uporedno, tako da je moguće brojati obrtaje na proizvoljnoj dužini predmeta koji se struže. Razmera između dužine struganja i odgovarajućeg broja obrtaja komada koji se struže daje nam potiskivanje »s«

s= |: (mm|obr.) n

L — dužina struganja (mm),

n — broj obrtaja.

Uređaj za određivanje obradivosti koji upotrebljavamo u odeljenju za istraživanje, prikazan je na slici 8.

Uslovi ispitivanja su sledeći:

'Dubina struganja t = 2 mm,

Brzina struganja 35—100 m/min.

U praksi, područje brzine rezanja opada s brzinom struganja čelika za automate. Veliki broj mogućih kombinacija pogona vretena omogućava struganje različitih prečnika uzoraka čelika u granicama 20 do 50 mm, pri istoj obodnoj brzini.