Nova Evropa

privatnog prava, red je da, pre svega, pregledno uočimo pojedine zakonike, koji danas važe na teritoriji naše kraljevine,

II. Privatno pravo. Gradjansho pravo.

U Srbiji važi gradjanski zakonik od il, marta 1844, koji se, uglavnom, oslanja na opći austrijski gradjanski zakonik od 1, juna 1811, koji važi u Sloveniji, Dalmaciji, Istri, u Hrvatskoj i Slavoniji, te u Bosni i Hercegovini; ali se u nekim dijelovima od ovoga odvaja. — Na području Slovenije, Istre, i Dalmacije bio je opći austrijski zakonik popunjen odnosno ispravljen trima novelama: 12, oktobra 1914, 22. jula 1915, ı 19, marta 1916,

U Crnoj Gori važi opšti imovinski zakonik od 25, marta 1888, koji se utoliko oslanja na opći austrijski gradjanski zakonik od 1, juna 1811, ukoliko ovaj vuče svoj korijen iz rimskoga prava, ali se opet odvaja i od ovoga, i od onoga srbijanskog od 11, marta 1844, prvo, što u njemu nema nauke o porodičnom ni one o nasljednom pravu, i drugo, što, osobito u nauci o stvarnim pravima i u onoj u ugovorima, sadržava osebujnih ustanova,

U Medjimurju i Vojvodini i nema jedinstvenog gradjanskog zakonika, Tamo važi nauka o stvarnim pravima sadržana u općem austrijskom gradjanskom zakoniku od 1, juna 1811, Dočim za ostala pravna područja gradjanskog prava, vrijedi običajno pravo {»Tripartitum Verbecianum« g, 1514), posebni zakoni izdati za to pravno područje (tako, zakon o kamatama iz godine 1868; zakon o lihvi 1883; zaštitno pravo, 1877; ženidbeno pravo, 1894; itd,), i sam austrijski gradjanski zakonik, ukoliko su ga Madžari priznavali kao sastavni dio madžarskog običajnog prava, jer Je on u Ugarskoj važio od 1849 do 1860, biva za trajanja apsolutizma,

U Bosni i Hercegovini, napokon, uz opći austrijski gradjanski zakonik, — koji doduše nije nikada u te zemlje uveden snagom zakona već Jedino via facti, — važe i 16 knjiga otomanskog gradjanskog zakona, zvanog »Medželle«, koji se bitno razlikuje od svih ostalih netom navedenih gradjanskih zakonika,

III. Trgovačho pravo.

U Srbiji važi zakonik trgovački od 26, januara 1860, te zakon o akcijonarskim društvima od 10, decembra 1896, koja dva zakona, uz neka naredjenja zakona o ustrojstvu trgovačkog suda od 12, decembra 1859, i ona o prodaji i kupnji te o zalozi gradjanskog zakonika, sačinjavaju jezgru trgovačkog prava,

U Crnoj Gori ovu jezgru sačinjava trgovački zakon od 22, januara 1910, uz neka naredjenja općeg imovinskog zakonika, o društvu, imaoniku, i o kupovini,

U Sloveniji, Istri, ı Dalmaciji, trFovačko pravo u svojoj suštini uredjeno je trgovačkim zakonom od 17, decembra 1862, i mjenbenim zakonom od 25, januara 1850,

364