Nova Evropa

Čuveni park »Zapion« naziva se po imenu braće Zapas, koji su dali novac. G. Venicelos je pre kratkog vremena izjavio, da olakšice za vaspitavanje omladine ne smeju ići tako daleko da se stvara intelektualni proletarijat. U Zapadnoj Trakiji i grčkoj Makedoniji ima dovoljno mesta za zemljoradnike, a Aristofanova komedija »Osice« najbolja je opomena protivu preфетапоба broja advokata.

Intelektualno, moderna Grčka se ne treba stideti del. koja su stvorena u njenu relativno kratkom životu, Pesnici Palamas i Drosines poznata su imena u lepoj književnosti i izvan granica Grčke. Naročito se u Grčkoj studira srednjevekovna istorija, kao i povest Atine pod Turcima; naučna društva su mnoga, naučni časopisi zauzimaju vidno mesto u kulturnom razviću Grčke, i grčki naučnici ne ograničavaju svoje studije samo na klasični perijod, kao što je to slučaj sa strancima. Objavljene stu monografije drčkih бјаушћ офока: Hiosa, Samosa, Androsa, i'Melosa, i Keosa. 1 t. d..

Savremena Grčka je s uspehom savladala problem izbedlica, kojih je u vreme popisa bilo 1,221.849, ili gotovo jedna petina celokupnog stanovništva, Gostoprimstvo je ukazano nesamo Grcima, neđo — posle maloazijske katastrofe — i Jermenima, koji su postali onda pravo blago za Makedoniju i Zapadnu Trakiju. Izbeglice zemljoradničkog staleža preobratili su pustinje u plodna polja i vrtove; njihova varoška braća donela su im nove industrije (naprimer, ćilimarsku, tako da se danas »turski« ćilimovi izradjuju blizu Pireja, a »turski« duvan daji u Kavali i Ksanti), Etnografski, razmema stanovništva, prema Nejskom i Lozanskom Ugovoru, rešila je Makedonsko Pitanje za Grčku. Emigracija muslimana sa Krita učinila je da sada na ovom ostrvu postoji stanovništvo samo jedne religije, t. j. Grci, Da je inostrana diplomatija ranije dozvolila sjedinjenje Krita i Samosa, uštedelo bi se mnogo nereda i troškova; ali je Velikim Silama trebalo mnogo vremena da saznaju da narodi Jugoistočne Evrope znaju svoje stvari bolje nego stranci, — u tom pogledu istorija Grčke i Jugoslavije pružaju istu lekciju (Bosna je bila jugoslovenski Krit, a Krit grčka Bosna).

Političko jedinstvo s »novim« oblastima imalo je za posledicu proširenje Grčke Pravoslavne Crkve {kao i prilikom prisajedinjenja Jonskih Ostrva 1864, Tesalije i Arte 1881), Grčka Pravoslavna Crkva proglašena je autokefalnom 1833, i priznata kao takva od Ekumenskog Patrijarhata (1850). Jonske i tesalijske vladičanske stolice bile su odvojene od Patrijarhata i docnije sjedinjene s grčkom autokefalnom Crkvom, Sada je sastavljen nov Statut ove Crkve, koji proširuje Sveti Sinod na 13 članova, od kojih su šest mitropolita iz stare Grčke a šest iz nove Grčke, s atinskim Arhiepiskopom kao predsednikom. Tako je Grčka radila slično kao Srpska Pravoslavna

304