Nova Evropa

vodji — medju njima i Trocki — bili zatvoreni. Strah od boljševik4 trebao je maskirati i akciju generala Kornjilova, da sprovede vojnički puč i uspostavi diktaturu; ali se taj pothvat srozao prije nego što je stvarno dobio odredjene konture. Medjutim, pojačana medju masama mržnja na sve akcije koje su dolazile iz redova starih vlastodržaca samo je poduprla bujanje boljševizma. Sa Kornjilovim je saradjivao i Savinkov, nekada poluboS socijalista-revolucijoner4 i najbuntovniji tip carske Rusije; pa već sama činjenica, da se taj legendarni terorist našao zajedno sa carskim generalom, svjedoči, kakvo je moralno rasulo vladalo u završnoj fazi Februara. Takve skupine su naravno morale biti bespomoćne pred prodorom Ljenjinovih avangardista, zanesenih borbenom ideologijom i zahvaćenih gvozdenhom disciplinom.

Ništa više nije bilo u stanju da zadrži potpuni slom carske Rusije. Front je probijen, štrajkovi su umarali privredni organizam, koji je ionako već bio na izdisaju, pljačke su bile na dnevnom redu, a seljaci su na svoju ruku produžavali sa dijeljenjem zemlje. I dok se sve to dešavalo, Kerjenski i drugovi mijenjali su koalicije, igrali se direktorija i diktature, sazivali nekake maglovite demokratske konferencije, i konačno se čitavo to sablasno djelovanje preko noći svršilo u — ništa. U jednoj od zadnjih noći, na prelazu iz Februara u Oktobar, nakon парогпоз гада i besanice, rekao je Ljenjin Trockom: »Nagao je to prelaz iz Џевајпозн 1 рговопа па vlast, — čovjeka hvata vrtoglavica...« Ali ga vrtoglavica nije uhvatila...

II

Iz kaosa Svjetskog Rata izdižu se dvije krupne individualnosti, dva stvaraoca novoga reda: Vladimir Iljić Ljenjin, i Benito Musolini. Suprotstavljajući jednog drugome, poznata biografkinja Dučea, Margerita Sarfati, daje ovu plastičnu karakteristiku: »Vladimir Iljić i Benito Musolini, predstavnici dvaju svijetova — Istoka i Zapada — u evropskoj civilizaciji, različiti su medjusobom kao što su različiti nabubrele pozlaćene kupole Kremlja i stupovi i lukovi Kapitola. Oštre, na izgled pospane oči, zategnute u uglovima,

268