Novi Pazar

Osnivačka skupština ZAVNO Sandžaka održana je 20. i 21. novembra 1943. godine, u Pljevljima, u svečano ukrašenoj dvorani pljevaljske gimnazije. Prema sacuvanoj dokumentaciji bilo je prisutno 263 delegata iz pet sandžačkih srezova, među njima i nekoliko desetina žena - delegata. Skupština je radila dva dana. Izabrano je počasno, a potom i radno predsjedništvo. Pročitani su pozdravni telegrami, a potom podnesena dva referata: Misa Pavićevića ~o politčkoj situaciji" i Mila Peruničića ~o oganizaciji ZAVNOS-a". U ZAVNO Sandažaka izabrana su 62 vijećnika i to: po 14 iz Pljevaljskog i Bjelopoljskog sreza, 12 iz Mileševskog sreza i po 11 iz srezova Priboj i Nova Varoš. Među izabranim vijećnicima bilo je i 5 žena. Skupština je izabrala i delegaciju od 10 vijećnika za drugo zasjedanje AVNOJ-a: Mile Peruničić, prota Jevstatije Karamatijević, Voja Leković, Sreten Vukosavljević, Dušan Ivović, Velimir Jakić, Miloje Dobrašinović, Joso Mirković, Muhamed Hadžismajlović, Nikica Knežević. U Izvršni odbor Sandžaka (ratna vlada Sandžaka) izabrano je 10 vijećnika. Prvi predsjednik Predsjedništva ZAVNO Sandžaka bio je Sreten Vukosavljević, a za 3 potpredsjednika izabrani su: Murat-ef. Sećeragić, Dušan Ivović i Mirko Cuković. Usvojeni su i važni dokumenti: Rezolucija о osnivanju ZAVNOS-a, Rezolucija о organizaciji ZAVNOS-a i Proglas narodu Sandžaka. ZAVNO Sandžaka je tako postao najvažnije narodno predstavničko, zakonodavano i izvršno tijelo i političko rukovodstvo NOB-a u Sandžaku. 48 Delegati ove skupštine nisu birani za Drugo zasjedanje AVNOJ-a za srezove koji ga sačinjavaju, već za čitavo područje Sandžaka. Zasjedanju nisu prisutvovali delegati iz Sjeničkog, Stavičkog i Deževskog sreza. Upravo na porostoru ova tri sreza je živjelo око 43,2% ukupnog sandžačkog stanovništva, odnosno 54,2% od ukupnog broja sandžačkih Bošnjaka. Također, svoje delegate nisu imale ni tadasnje opštine Rožaje, Petnica (Gomji Bihor), Berane. Plav i Gusinje, u kojima je živjelo oko 30.000 Bošnjaka. Cak ni struktura izabranih vijećnika iz pet pomenutih srezova, nije bila odraz nacionalne strukture ovih krajeva (4:1 u korist Srba i Cmogoraca). Rožaje, Berane, Plav, Gusinje (kao dio Sandžaka) i Podgorica, Tuzi, Bar i Ulcinj - kao područja sa značajnim postotkom bošnjačkog i albanskog življa, bili su u sastavu Zemaljskog antifašističkog vijeća Cme Gore i Boke. 49 Nažalost, izabrani vijećnici koji su trebali prisustovati Drugom zasjedanju AVNOJ-a nisu došli u Jajce. Ivan Milutinovic, koji je bio zadužen da sa Inicijativnim odborom ZAVNOS-a pripremi sazivanje Skupštine ZAVNO Sandžaka, koje bi bilo vremenski uskladeno sa zasjedanjem ZAVNO za Cmu Goru i Boku, i da posredstvom Staba II udamog korpusakoji je operirao napodručju Sandžaka, Cme Gore i Primoija obezbijedi vojničku pratnju delegatima od Kolašina i Pljevalja do Jajca, pošao je sa cmogorskim vijećnicima iz Kolašina, prenoćio 19. novembra u Pljevljima, a da pri tome uopšte nije kontaktirao clanove Inicijativnog odbora

48 Isti, n.d., str. 55-59; Četvrta sandžačka NOU brigada, str. 68-70

49 Mustafa Memić, Bošnjaci (Muslimani) Cme Gore, str. 218; isti, Bošnjaci - Muslimani Cme Gore i Sandžaka, str. 330; isti, Zemaljsko antifašističko vijeće Saudžaka u funkciji reafirmacije Sandžaka i bošnjačkog nacionalnog bića, Dmštveni i državno-pravni kontinuitet Saudžaka, Sarajevo 1996, str. 192-193

27

SANDŽAK ТОКОМ DRUGOG SVJETSKOG RATA

40/2017