Rad : list za nauku i književnost

св" Ш. 5 0 ПЛОЂЕЊУ И РАЗВИЋУ ОРГАНИЗАМА. - 269

и изгледа као наставак самог јајета и гради тако звану жуманчеву кесу (Понегзаск). Да поновимо, да концентрисање нутритивног жуманцета не бива увек пре браздања, већ некад и доцније за време самог овог процеса. Код тица, цеФалопода, телеостиа и рептилија клицина пљошта, дакле концентрисање активне протоплазме, постаје још у јајињаку, а код других пљошта постаје тек по оплођењу. Холобластичка јаја имају правилно и инеквално браздање, а меробластичка парцијално. Сва животињска јаја браздају се на један или други начин; али ови разни типови браздања нису јасно један од другог одвојени већ граде читав ланац почев од чистог правилног па до чистог парцијалног браздања и начин браздања зависи једино од количине и размештаја нутритивног жуманцета. По ВаНош-у алецитална јаја браздају се правилно: телолецитална, ако имају нутритивног жуманцета у мањој количини, онда инеквално, а ако га има много, онда парцијално, а центролецитална на сва три начина: еквално, неједнако (инеквално) и површно (суперфицијално) т. ј. само се бразда активна протоплазма, која опкољава са свију страна нутративно жуманце. Браздање јајета није ништа друго до наслеђена особина, елементарних организма, да се деле, и оно је ембриолошко понављање оне Фазе у развићу метазоа, која нам претставља, прелаз протозоа у метазоа. Пошто је браздањем из јајета постала морула, ћелије се разместе по периФерији у једном слоју тако, да средина постане шупља. Дупља је ова Берова или сегментацијона, овај ступањ развића зове се бластосфера (бластула). По Вабош-у не постаје увек морула, већ махом одма по браздању ћелије граде бластосферу. Ако се сада једна полутина бластосфере угне према другој половини тако, да постане полукугла ограничена са два слоја Ћелија, и полукугла ова нарасте у дужину а отвор се њен сузи, онда постаје ембриолошки облик познат под именом гаструле. Отвор гаструле зове се бластопорус (прауста), а дупља артентерон (дупља ва варење), спољни слој ћелија је етибласт пили ектодврм, а унутрашњи фипобласт или ентодерм. Али гаструла може постати и на други начин, кад се ћелије које састављају бластосферу концентрички поделе у два слоја и спољашњи је слој тада епибласт а унутрашњи хипоблат. Овај начин развића гаструле зове се дељаминација а први инвагинација. Централна дупља или архентерон је код делимикације првобитна Берова дупља, а код инвагинације је ове са свим