RTV Teorija i praksa

zamena za stvarnost predstavljenu porukom, stvamost koja po sebi i ne mora biti realno estetska. S tim u vezi javljaju se takođe razlike u načinu funkcionisanja tako ovaploćenih i posebnim jezičkim sistemima saopštenih ideja. Jer, ideje saopštene nemotivisanim znacima, verbalno-lingvističkim sredstvima, kao što su književne i poetske, ostaju »hladne« i »bestelesne«, za razliku od onih koje su ovaploćene u oblicima čulnih, likovnih formi kao semantičko-ekspresivnih jedinica značenja. Prvoj vrsti ideja, izraženih u mediju verbalno-lingvističkog znakovnog sistema, nedostaje ona, u svim drugim semantičko-ekspresivnim tehnikama trajno prisutna dimenzija »čulnosti«, imputirana čulnošću likovno-figurativnog znaka slikom, kojom se kao sopstvenim tkivom moraju prožeti i same ideje organizovane u toj formi simboličkih prezentacija. Zbog toga se takva ideja u neposredno-semantičkoj ekspresiji i ne može a priori domašiti posredstvom umetničkog dela kao sadržaj čisto konceptualno-semantičkog tipa. Onaj ko nije u stanju da čulno-semantički doživi umetničko delo, estetičku poruku, neće moči ni da je smisaono dešifruje u njenoj ukupnoj simboličko-značenjskoj složenosti; ostaće van estetičke komunikacije sa delom. Ta okolnost, dalje, potvrđuje i činjenicu da »onaj ,čulni‘ karakter muzičke ideje (kao i onih figurativnih i filmskih), koji je čini inkompatibilnom, takođe i nju, sa književnom idejom, tako ,hladnom‘ i bestelesnom kada se uporedi sa muzičkom: i objašnjava nam kako su ove strukturalne razlike između znakova, u stvari između muzičkog znaka i verbalnog znaka, najveća prepreka da se muzika prihvati kao jezik, ako ne i kao misao. Isto važi za trajnu teškoću, iako manju, da se kao jezici i kao misao prihvate ne toliko slikarstvo i film koliko skulptura i arhitektura. Autoritet koji je dogmatski dodeljen verbalnom jeziku, koji se još drži za jezik misli (ili jedinstvo jednog mnogostrukog) po definiciji, uvek je velika prepreka«" priznavanju ostalih simboličkih sistema za jezičke. S tim u vezi su i konsekvencije socijalno-psihološkog porekla koje povlači za sobom okolnost da su ideje jednom organizovane u mediju jednog a drugi put drugog jezičkog sistema; te konsekvence ističu iz samog akta recepcije poruka u kojima su te ideje ovapločene. U aktu recepcije ili dekodiranja poruka izoštrava se i razlika u strukturi dejstva koje ostvaruju ideje ovaploćene verbalno-lingvističkim, odnosno likovno-ekspresivnim jezičkim simbolima. Na toj razlici je utemeljeno i saznanje da se dejstva ideja, saopštenih u mediju književnih

" G. dela Volpe, op. cit. str. 241

161