Timočka buna 1883. godine

56

О

за личну увреду владаоца, да га киње за опоричавање власти, да га вуку у затвор што их је наззао „напредњак“, што критикује њихову радњу и т. д,2! Хоће ли народ дозволити да чиновници нагоњеви од минастра и лаље трче трку на његовим леђима 2 Народ заиста то допустити неће. Чланови радикалне партије најбоље осећају „благодетан“ уплив чиновника које влада поставља, и стога ће се упети из петних жила да извојују право да народ сам бира себи чиновнике. И да их Мо не на цео живот него на десет година. Сваки ваљан чиновни нека се не боји да ће га среска скупштина без икаква пика отпустити, на против наш је народ веома склон да прашта, па и чиновника са малом кривицом пре ће га задржати него ли отпустити, Тај рок је веома нужно средство да чиновник буде уредан. Није истина да ће он при такој системи угађати само среским посланицима, јер треба знати да чиновник не зависи само од посланика кего од целог среза, јер рђавог чиновника може отпустити не само већина среских посланика него и већина среских грађана. Ако дакле он мора угађати бирачима, то мора добар бити целом срезу. А добар ће бити зко је према свакоме појединачно правичан, што ће бити само кад буде примењивао закон према свакоме појединачно.

Али је најбоље кад чиновник не зависи ни од кога, ни од министра, ни од скупштине, па ни од самога народа. Јер кад је уверен да му нико не може одузети хлеб што овако или онако пресуди какав спор, он ће се онда придржавати 32кона. Стога га треба бирати на цео живот.

Пре свега нема створа, па ни човека који не зависи ни ој кога. Неки зависи од свога старијега, неки од свога мла!ег, неки од богаташа, радник пак од газде, а газда од радника, неки од жене а неки од своје ћуди. Нема човека апсолутно независног. Противници срочног бирања чиновника траже ла чиновник кога народ једанпут избере, не може бити збачен док се судским путем не докаже његова кривица; он треба да је независан и од народа као и од министра, треба у опште да ни од кога не зависи:

Тај ваш независни чиновник не може да буде апсолу: независан: он зависи најзад од своје ћуди, а народу је згодније да он зависи од њега, него ли од његове ћуди; да народ цени да ли је његов рад добар или није, а не да он сам, чиновник, управља по својој ћуди и да сам себи бележи оцену способности, вредноће и поштења. Кад би таком чиновнику одузета била могућност да чини и таке злоупотребе које ере Лау доказати, и кад би сваки чиновник ишао упоредо

са развићем науке по својој струци, народ би се зар и могао сагласити да се чиновници бирају на вечита времена. Али баш тако ваљан, способан и правичан чиновник нема потребе у томе он ће бити изабран, па макар да изборни рок траје само годину дана. Но то није свагда тако. Нама је свима познато да чи-