Učitelj

Просветни преглед 341

KRALJEVINA SRBA, HRVATA ] SLOVENACA.

Naše prosvetne prilike.

Bivša Austro-Madžarska monarhija radila je sistematski, kao što je poznato, na uništenju našega naroda. U tu svrhu ona ie upotrebljavala sva sredstva: silu i vlasi, crkvu, školu, zakonodaYvstvo, kolonoziranje i t. d. 1720 godine, po zvaničnim podacima, bilo ie u Bačkoj 95%" srpskog stanovništva. Od tada je vlast, da bi proredila srpsko stanovništvo, otpočela sistematsko koloniziranje Madžara i Nemaca po Bačkoj. Naseliavanje Nemaca vršeno je od 1722.—1726. god., pa onda od 1763—1771, i naizad od 1783—1786. kada se naselilo najviše Nemaca. Banat je koloniziran Nemcima posle povlačenia Turaka od 1686—1699 godine. Prve velike naseobine Nemaca imamo, sem Voivodine, i u Slavoniji i Sremu gde ih je bilo 1910. god. oko 135.000?. Svega u Vojvodini ima okruglo oko 300.000 Nemaca. Naiveći nemački procenat je u okrugu Rumskom u Sremu, koji iznosi preko 30%, dalie u Staro· Pazovskom, Vukovarskom i Đakovačkom srezu (20— 30") i najposle u Osečkom i Vinkovačkom kraju (15—20%/). U Bačkoj je najviše Nemaca u zapadnom delu, gde imaju veliku većinu u Palanačkom srezu, Hođacima, Kuli i Somboru. U našem delu Banata je najviče Nemaca u sredniem delu (istočno od Vel. Bečkereka) i u severo-zapadnom delu (zapadno od Vel. Kikinde). Jako su zastuplieni Nemci iu Vršcu, Beloj Crkvi i Bečkereku, Novom Sadu, Pančevu, Zemunu i Oseku.

Madžari su naseljiavani najviše u Baranji, Bačkoi i Banatu. Njih je bilo do oslobođenia oko 310.000. U Slavoniji i Hrvatskoj ie iznosio njihov broi 1910 god. oko 105.948. U Prekumurju smo dobili prisajedinjienjem nekih sela preko granice oko 15.000 Mađčžara.

Sem Nemaca 1 Madžara, koji su namerno uvlačeni da proređuju naš elemenat, kolonizirani su ili primamljivani raznim povlasticama da se na štetu našeg elementa doseljavaju u krajeve gde je nekada bio čist srpski živali i Rumuni, kojih ima oko 100.000, Slovaci, oko 50.000, Rusini 10.000 Talijani i dr.

Mi nemamo za sad podatke o svima krajevima naše države o školamu i školovanju ovih tuđih elemenata s toga ćemo зе и ovoj prilici ogran čiti samo na Banat, Bačku i Baranju, gde je

Учитељ 8