Filatelista

PRVE MARKE BALKANSKIH ZEMALJA

Dejan Tubinović

Organizaciju savremenog poštanskog saobraćaja sa uvođenjem poštanske marke u promet, sprovele su poštanske uprave balkanskih zemalja docnije nego što je to učinjeno u zemljama Zapadne Evrope. Pošto su zemlje Balkanskog poluostrva vekovima bile pod domimaoijom Otomanske impenije, izdavanje prvih nacionalnih maraka u tom regionu zavisilo je o vremenu sticanja samostalnosti državne uprave u pojedinim zemljama.

Albaniia (1913)

Pre izdavanja prvih maraka s portretom Skenderbega, u seriji od šest vrednosti (krajem 1913), u Albaniji je najpre na mesto maraka, korišćen službeni pečat Ministarstva PTT s grbom (dvoglavi orao), zatim žig poštanske uprave bez grba, pa sa grbom i oznakom tarife (otkucanom pisaćom mašinom). U međuvremenu korištene su i marke turske Pošte iz 1908—11, u seriji od 11+3 vrednosti, pošto su preštampame sa albanskim grbom i nazivom države (SHOQIPENIA). Jedno od najzapaženijih albamskih izdanja u filateliji je avionska serija od 7 vrednosti iz 1929. godine.

15 kraja 1976. izdato je oko 1.850 raznih franko (redovnih i prigodnih) maraka.

Bugarska (1879)

Iste godime kad je ova zemlja proglašena kneževinom, izdate su ı prve bugarske marke, u seriji od pet vrednosti (5, 10, 25, 50 sanшта 1 1 franak) s motivom državnog grba. Filatelisti su Bugarsku zapamtili po lepoj i skupocenoj seriji maraka povodom Balkanske olimpijade u Sofiji, u promenjenim bojama, iz 1933. godine.

По kraja 1976. pušteno је u promet oko 2.500 raznih franko maraka.

Prve grčke marke (sa Hermesovom slavom) štampane su u Parizu, u seniji od sedam vrednosti (1, 2, 5, 10, 20, 40 i 80 lepta) ı 1. oktobra 1861. puštene u promet.

U filateliji, ova zemlja se pročula prvom semijom prigodnih maraka iz 1896. godine kojom obeležava obnavljanje nacionalnih olimpijskih igara. Od posleratnih izdanja najzapaženije je prigodmo az 1951. (obnova industrije), koje Je među sakupljačima usvojeno za temaittsku zbirku maraka posvećenoj Evropi (Evropa — CEPT sa pratećim izdanjima).

Do kraja 1976. bilo je oko 1.260 raznih maraka za frankiranje.

Jugoslavija (1866, 1874, 1918)

Za prve marke Jugoslavije smatraju se one koje su odmah po završetku prvog svetskog rata (1918) azdate za upotrebu u Bosni i Hercegovini i u Hrvatskoj s pretiskom »Država SHS« (Slovenaca, Hrvata i Srba) a zatim slovenačke marke (verigarji) od početka 1919. godine. Prvog decembra 1918. godine regioni koji su bili pod vladavinom Austro-ugarske monarhije ma Balkanu, sjedinjuju se s kraljevinama Srbijei Cme Gore u Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca (od 1928. eodine Jugoslavija). Zbog toga se manke Srbije i Crne Gore, koje su počele izlaziti nekoliko decenija pre osnivamja jugoslovenske države, smatraju kao prethodne u Jugoslaviji. Prve manke Kmeževine Srbije, u seriji od tri vrednosti (10, 20 i 40 para), s portretom kneza Mihaila (štampane u Beču) izdate su 1. jula 1866, a Kneževine Cme Gore, u seriji od sedam vrednosti (2, 3, 5, 7, 10, 15 i 25 novčića), s pontretom kneza Nikole, izdate su 1. maja