Filatelista

najući Alibunar, B. N. Selo, Belu Crkvu, Kovin, Pančevo, Stražu i Uljmu, koje su otvorene još u predfilatelističkom periodu, dobile su većinom prstenaste žigove od austrijske pošte, kratko vreme uoči prenošenja nadležnosti na ugarsko ministarstvo. Ostale pošte koje su otvorene na ovom području u periodu posle raspuštanja Vojne granice dobijale su ugarske žigove, koji su po obliku bili okrugli sa vertikalnim datumom i oznakom godine.

O ovim žigovima. pisao je i poznati filatelista M. Rašić u svom članku „FUNKCIJA VOJNE KRAJINE”, koji je objavljen u časopisu „PFilatelija”, br. 10—11 iz 1967. godine, na str. 208, navodeći mesta, čije su pošte upotrebljavale žigove sa dodatkom koji je

Vojin Višacki, Beograd

pokazivao da se ove pošte nalaze na teritoriji Vojne granice. Pored ostalog autor navodi da su ovi uredi otvoreni posle 1871, a možda i 1874. godine ili kasnije. Autor se pita takođe, da li je bilo više žigova ovoga tipa sa dodatkom na mađarskom. Na osnovu mojih istraživanja, na području bivše Vojne granice koja se nalazila na današnjoj teritoriji Jugoslavije nije bilo više žiBova koji bi po natpisu i obliku bili identični sa žigovima niže navedenih

pošta.

Žigovi sa oznakom godine u рогnjem delu žiga iznad meseca, vrlo su retki zbog kratkog vremena upotrebe. Usled brze zamene ovih žigova, zbog nastupajućeg razvojačenja, prestala je važnost njihove upotrebe.

ŽIGOVI POŠTE PETROVARADIN (1772-1850)

Formiranjem Vojne granice Petrovaradin svojim „geografskim položajem dobija važno mesto u vojno administrativnim poslovima.

Vojna granica je imala sopstvenu organizaciju i administraciju ра 1 poštansku službu. Kroz Petrovaradin Su prolazili važni poštanski putevi, između ostalih put Beč—Beograd-Carigrad. U središtu Vojne granice, Petrovaradin dobija značajnu ulogu u prenosu poštanskih pošiljaka. S obzirom na ovako veliki značaj Austrija ovde otvara poštu 1751. godine. S obzirom na veliki broj vojnih i administrativnih ureda promet poštanskih pošiljaka na OVoj pošti bio je veliki. Iz tih raZloga pošta Petrovaradin je jedna od retkih koja upotrebljava žig za oznaku mesta već u drugoj polovini XVIII veka. U vremenu od 1772 do 1850 godine, u pretfilatelističkom periodu, ova beo koristi veliki broj raznih oblika

Ova.

. Smatra se uopšte da žigovi ove роМе. nisu retki. Međutim, sem žigova “JL su bili u upotrebi u dužem угеmenskom periodu pa stoga nisu retki, Pošta je upotrebljavala neke oblike i Varijante koji se mogu smatrati jednim od najređih žigova na području Jugoslavije,

Žigove ove pošte registrovali su u svojim priručnicima žigova Austrije N. Rukavina i E. Miler. N. Rukavina u svom priručniku „žigova, izdatom, 1944. god. u Zagrebu daje prikaz četiri žiga, dok Miler u svom priručniku izdatom 1960. god. u Nju-Jorku registruje pet žigova.

Međutim ustanovio sam da su se pri ovoj pošti upotrebljavali sledeći oblici i varijante:

1. Okrugli žig „Peterwardein пе бо" (sl. 1), veličine 20 mm. Treba istaci da ovaj žig nije upotrebljavan za oznaku mesta, već kao poseban žig u specijalne svrhe. Otiskivan je na zadnjoj strani pisma u liniji sa voštanim pečatom (prema priloženoj slici). Ustanoуто sam: da je upotrebljavan kao žig prolazne pošte ili je otiskivan na pošiljkama koje su vraćene pošiljaocu, što je označavalo da je pošiljka čista, odnosno ispravno vraćena. U iste svrhe upotrebljavan je voštani pečat od 1796

Slika 1,

15