Filatelista

67

ULAGANJE U FILATELIJU Gojko Vrtunić

UVOD

Filatelija je daleko najrašireniji vid kolekcionarstva dvadesetog stoleća, po broju "pripadnika" daleko brojnija od srodnih sakupljačkih hobija - namizmatike, kartofilije, bibliofilije, skriptofilije i sl. Tačne brojke takozvanih “aktivnih” filatelista (onih koji godinama, po određenom konceptu, odnosno cilju, sakupljaju i sistematizuju filatelistički materijal) nisu ni približno poznate, ali se računa da se radi o stotinak miliona ljudi, ako se uzmu u obzir i filatelisti iz zemalja kao što su Rusija i Kina, čije se brojke mogu samo orijentaciono procenjivati.

Ono što se u kvantitativnom pogledu uzima kao prilično sigurna procena, to je da se u takozvanim razvijenim zemljama broj filatelista kreće između 3% i 5%, ali dostiže čak i do 15% populacije i to zavisno od čitavog niza faktora (kupovna moć, nivo opšteg obrazovanja, tradicija, razvijenost filatelističkog tržišta, itd.). Tako se, na primer, procenjuje da u SAD sakupljača maraka raznih vrsta i profila ima oko 10 miliona, u Nemačkoj preko 7 miliona, Francuskoj, Italiji i Britaniji po preko 5 miliona, itd. Kada se te brojke i procenti uporede sa našom zemljom - oko 3.500 registrovanih članova filatelističkih društava i saveza sa možda ukupno 10.000 onih "aktivnih", bili ili ne, članovi filatelističkih organizacija što predstavlja jedva oko jednog promila stanovništva sadašnje države - onda se može slobodno reći da filatelističko tržište u Jugoslaviji (što će biti očito i u narednim komparacijama), uprkos velikim potencijalima, niti je u povoju već tako reći i ne postoji. Ima, zapravo kao i mnogo šta drugo, samo privid “tržišta”.

Predmet filatelije u užem smislu reči, po definiciji je, skupljanje i proučavanje poštanskih i taksenih maraka i vrednosnica svih vrsta i oblika (pisma, dopisnice, razglednice, telegrami, uputnice, recepisi, potvrde, ugovori, administrativna rešenja, itd) sa uštampanim ili nalepljenim markama ili bez njih, ali u širem smislu obuhvata i svaki testimonijalni materijal koji svedoči o “pisanoj” komunikaciji među ljudima. Kako su tragovi o "pismima" i prenosiocima pisanih poruka prisutni od samog povoja ljudske civilizacije (spominju se u svim drevnim epovima/mitovima od Gilgameša do “Starog zaveta“, a da o kasnijim epohama i ne govorimo), logično je zaključiti da je predmet izučavanja filatelije zapravo isto što i izučavanje ukupnog razvoja ljudske civilizacije i kulture.

Emitivna politika pojedinih zemalja, s obzirom da su već odavno (poštanske) marke više namenjene skupljačima nego onome što im je formalna namena, u funkciji je i u zavisnosti od broja potencijalnih skupljača. Otuda i imamo jednostavno uporedivu situaciju: u Nemačkoj, na primer, takozvane “prigodne marke” izdaju se u tiražu između 10 i 60 miliona primeraka (a nekada i preko 100 miliona