Gledišta

za socijalizam uopšte i u mnogo čemu za svakog građanina socijalističke zajednice. Po Vcižnosti veoma ih je teško diferencirati prema nivou na kome se ostvaruju. Ali je ipak sasvim jasno da su po obimu širenja njihovog uticaja, po pravilu, uvek značajnije odluke koje se donose na širem nivou društvene organizacije. Takođe je jasno da je koncentracija efektivne materijalne osnove odluka u pravoj proporcionalnoj zavisnosti od širine i nivoa društvene organizacije. Ako bi u jednoj socijalističkoj zajednici odlučivanje, na primer, o raspodeli nacionalnog dohotka bilo decentralizovano do nivoa na kome bi same radne organizacije učestvovale u visini od 50%, a cela zajednica sa 10%, dok bi 40% bilo raspoređeno između članova na srednjem nivou, koncentracija moći na nivou cele zajednice bila bi ogromna po obimu mnogo veća od one na nivou radne organizacije, a naravno u zavisnosti od opšte snage ekonomike. Stoga društvo koje je proizišlo iz revolucije, koje ima za cilj radikalno transformisanje svih njegovih struktura, a naročito transformisanje klasičnih političkih odnosa, čija je suština upravljanje Ijudima, u nepolitičke odnose čija je suština upravljanje stvarima, mora obratiti ogromnu pažnju na sistem veza između građanina koji je „originemi" nosilac svih političkih prava i svih institucija posredovanja. Izbori građana u respektivne institucije sačinjavaju sigurno jedan od elemenata sistema veza u odnosu građanin političke institucije u kojima se donose različite odluke od značaja za razvoj i transformaciju društvenih struktura. Pogrešno je izbore u okvi ru političkog sistema socijalizma tretirati običnom tehnikom manipulisanja kadrovima, pa iz toga izvesti zaključke o njihovoj organizaciji. Iz ovakvog tretmana izbora u političkom sistemu rađaju se izborni sistemi u kojima su dominantni formalno demokratski elementi, ali iza kojih se krije, ako ne nedemokratska, ono sigurno neadekvatna suština. U demokratskoj organizaciji izbora, međutim, sakriva se tajna čvrstine odnosa između građanina i posredničkih političkih institucija, tj. između političkih odluka koje se donose u ovim institucijama i ciljeva same revolucije. Formalno demokratski izbori su veoma značajni faktor normalizacije svih političkih odnosa. I obratno, elementi stvarne demokratije u izborima čine jednu od osnova stvame afirmacije demokratije. A demokratija razume se nije sama sebi cilj nego sredstvo integralne racionalizacije političkih kretanja i političkih odnosa uopšte, tj. sredstvo racionalnog kretanja ka bržim i daljim ciljevi- : ma revolucije. Cvrsta izborna veza između građanina birača i građanina i koji dolazi u ovu ili onu instituciju posredovanja t

552

DR SLAVKO MILOSAVLEVSKI