Gledišta

rulcovodimo ovim stavom, teorijsko preispitivanje sindikata moramo započeti pitanjem o klasnoj sadržini sindikata, o sindikatu u odnosu na radničku klasu i druge grupe u savremenom jugoslovanskom društvu. Odgovor na to pitanje sadrži kriterijum za mišljenje o sledeće tri glavne gmpe pitanja; prva, sindikat u odnosu na vlast i samoupravljanje; druga, sinidakat prema ax>bnoj proizvodnji i materijalnom razvitku društva i, treća, odnos sindikata i komunističke avangarde radničke klase.

SINDIKAT U ODNOSU NA RADNICKU KLASU I DRUGE DRUŠTVENE GRUPE

Sindikat se ne može poistovećivati sa radničkom klasom, već on jeste dli može biti samo jedna od organizacija radničke klase. Kažemo da to može biti, jer je poznato da sindikat nije uvek organizacija radničke klase, da može biti više ili manje podvrgnut interesima suprotne klase, mada se i u tim slučajevima dešavalo i dešava da sindikalna akcija radnika izmiče kontroli instltuoionalizovcmoj u interesu suprotne klase. Kad mislimo o daljem razvoju jugoslovenskog sindikata, prvo se moramo upitati; da li pretpostavljamo sindikat kao organizaciju za ostvarivanje interesa radndčke klase ili zamišIjamo da ta organizacija zastupa interese različitih društvenib grupa, odnosno različitib slojeva zaposlenog stanovništva? Mada se razvio kao organizacija za ostvarivanje interesa industrijskog proletarijata, sindikat u gotovo svim savremenim diuštvima pretenduje da u svojoj organizaciji obuhvati i druge grupe zaposlenog i aktivnog stanovništva i da se afirmiše kao organizacija za ostvarivanje njdhovih interesa. Ta opšta tendenoija sama po sebi je dvosmislena, jer, na jednoj strani, izražava proletarizaciju (približavanje položaju radničke klase) pojedinih društvenih grupa ranije odeljenih od radničke klase (tehničke inteligencije u materijalnoj proizvodnji, mase službenika u privrednim i drugim delatnostima, prosvetnih i naučndh kadrova, lekara i drugih pripadnika ranije slobodnih profesija, individualnih poljoprivrednih proizvođača u procesu podruštvljavanja i mdustrijalizacije poljoprivredne proizvodnje itd.); a na drugoj strani, heterogeni sastav radnih masa zainteresovanih za sindikalno organizovanje doprinosi pojavi različito usmerenih sindikata i pruža mogućnost za eventualno odvajanje pojeđinih sindikata od interesa drugih delova radništva i za rasprostiranje kontrole vladajućih društvenih grupa nad delovima sindikalnog pokreta. Ne upuštajući se u analizu tih procesa u kapitalističkim društvima, obratićemo pažnju na donekle analognu pojavu u razvoju socijalističkih društava. U razdoblju socijalističkog etatizma sindikat rasprositire svojiu organizaciju na sve socio-profesdonalne gnupe u sfeni državne, odnosno društvene svojine (mada stvamo prihvatanje i vrednovanje sindika-

905

SINĐIKAT NA ISPITU REVOLUCIONARNE PRAKSE