Gledišta

to tamo gdje je nizak kulturno-tehnički nivo samoupiavljača i gdje nema razvijene demokratske borbe mišljenja. Sindikat, s obzirora na svoju ulogu, trebalo bi da onemoguči i demaskira nesamoupravni interes i uticaj u formalno samoupravnim ođlukama, ako su po svojoj suštini nesamoupravni. Clanstvo sindikata u istraživanju je pokazalo kritički odnos prema svojoj organizaciji. To se vidi iz ocjene aktivnosti i uticaja sindikata koja nije visoka. Ovo pokazuju ne samo ocjene učešća pojedinih kategorija u sindikalnim aktivnostima već i prijedlozi koje je dalo ispitivano sindikalno članstvo za posIjednje dvije godine ispred istraživanja (oko 17% ispitanika) i kritike (oko 14%). Prema istraživanju vođenom još za VIII kongres SKJ, sindikat je dobio pretposljednje mjesto u uticaju među sljedećim faktorima u rađnoj organizaciji: radnički savet, upravni odbor, organizacija SK, sindikalna organizacija, omladinska organizacija. O odnosu prema sindikatu kazuju i odgovori na pitanje s kim bi najprije i najlakše, a s kim najposlije i najteže pokvarili odnose. Pretpostavljeno je ispitivanom članstvu da su u takvoj situaciji da se moraju zamjeriti jednom od sljedećih faktora svoje radne organizacije: organima samoupravljanja, upravi preduzeća, većini članova SK, većini članova sindikalne organizacije. Relativno najveći broj bi se najprije i najlakše zamjerio sindikatu (u opštini ~Z”, na primjer, tako odgovara 31,5%). Najčešće obrazloženje za ovakav odnos je nedovoljna aktivnost i uticaj sindikata, a s tim u vezi i ugled. Ima više indikatora koji govore da ispitivano sindikalno članstvo relativno više vrednuje samoupravnu nego sindikalnu angažovanost. Pored ostalog, to pokazuju odgovori na pilanja: za koju bi se aktivnost opredijelili ako bi birali izmedu aktivnosti u organima samoupravljanja i organima sindikata u radnoj organizaciji, zašto bi se prije odlučili ako bi birali između uloge rukovodioca SK, predsjednika radničkog savjeta i rukovodioca sindikala u radnoj organizaciji. Relativno veći broj ispitanika opredijelio se za aktivnost u samoupravnim organima. Obrazloženje je opet najčešće nedovoljna aktivnost, uticaj i ugled sindikata. Slično pokazuju i neki ispitanici koji ne bi prihvatili prijedlog da budu predsjednici sindikata u njihovoj radnoj organizaciji. Sve to istovremeno govori o ugledu sindikata koji zavisi od aktivnosti, ali i ugled povratno utiče na aktivnost. Još kritičnije govore o sindikatu oni ispitanici koji su pokazali da su razmišljali o tome da li da prestanu da budu članovi sindikalne organizacije. Takvih je u opštini ~P” 16%, a u ~Z” 20,2%. Razlozi koji su, prema njihovim odgovorima, do toga doveli opet govore o nedovoljnoj aktivnosti i uticaju, ugledu sindikata. Ali i među njima samo manji broj ne vidi potrebu za sindikatom, ali su nezadovoljni onim što on da-

933

SINDIKAT KAO FAKTOR SAMOUPRAVUANJA