Književne novine

a ct

BTRANA 1:

r da se za vrijeme lijeta 5 jedno; kraja Indije na drugi, ne može iz aviona vidjeti mnogo indijske zemlje,

Ujutro sam opazlo, 6a vrlo velike visine, blage bregove bez mnogo šume i veliku rijeku kojoj pratimo tok: io je sigumo Ganges, Uskoro so”Tijeka grama na rukave, a pejzaž se mijenja: ravnica, koja kao da se tek nedavno osušila od poplave, bijela, mullava, sa malo šume, a sa sve više naselja koja liče jedno na drugo: zbijena, zaokrugljena, uvijek sa po nekom četvegokuimom lokvom u sredini ili sa 6trane, To je Bengal, plodna i gusto mašeljena pokrajina u Gangesovoj delti, koju smo u školskim godinama mali po bengalskim tigrovima, »Bengalsko] vatri« i, kako su stari udžbenici pisali, kao najgušće naseljeni kraj na zemlji, Približavase Kalkuti, industriskom gradu il miliona stanovnika, podignu– om na velikom Gangešovom rukavu

Hagliju, ; 2“

____Na aerodromu u Kalkuti /%

Na.aerodromu s}oje petrolejske tankete „8 natpisom »Burma Šel«, 'Taj »Burma, Šel« viđa se svuda od, Kalkute do Singapura, B petrolej+„“koji teče maftovodom sa 'Bjevera do Ranguna, razlijeva 6e po zemljama jugoistočne Azije, a pajedng s njim šire, 64e i pipci moćne ompanije » ~“

Crveno ukoričeni jugoslovenski pasoš; jedini te' boje među crnim engleskim i zelenim američkim, izaziva od carinskih i policiških činovnikavuzbuđenje sličmq onome koje je opjevao weliki pjesnik Majakovski. Svaka, i najsitnija stvarčica postaje im pođozriva, Pitaju me: imam li oružja i metaka... Oduzimaju mi knjige; movine i & teškom mukom propuštaju darove koje je naša omla~

ina Mputila Konferenciji omladine istočne Azije, Kažu đa će mi literatura wratiti — »poslije cenzurisanja«,

Carinici i policajci »nezavisne i demokratske« Indiske Unije imaju na sebi engleske ljetne uniforme, lica im misu pretjerano tamna, a govore izvrs-

im, emgleskim jezikom. Njihov šef, "koji sjedi u pošebnoj sobi, čistokrvan jesTmglez, Jasno je zašto se istiniti podaci e MJugošlaviji ovdje nazivaju »komunističkom propagandom«, koja se, „po „nekom »demokratskom« propisu movostyorene Indiske Unije, ne smije unositi u cemlju. Jasno je zašto se! Ba Kerajnfjom sumnjičavošću gleda

· najWve-što dolazi iz naše zemlje koja

Be malazi iza »gvozdene pzavjeSe«,

eto nas, konačno, autobus vozi u najveći građ one zemlje o kojoj su pisci jevtihe fantastike napisali toliko čuda i misterija...

Prolazimo icroz kraj rijetkih kuća mekog alkutskog . predgrađa, Pred trošnimi i 6ivim kućama i oko njih

nogo tammokožih, bronzane boje ljudi često golih do pojasa, ili odjevenih u bijelo, lagano platno — običnu indisku „nošnju, koju još nije istisnula evropska, Neki sjede pred kućama, prekmštenih nogu, neki še peru po uličnim pumpama ili u kakvoj lokvi, ne birajući panoga vođu. Bezbroj sitne, prljave b mršave djece.

NMeć na. prvom koraku pada u oči bijeday \strahovita mneljudska bijeda, što“izbija iz ljudi, iz kuća iz odijela, iz mrčavih krava koje se svuda susrećuk'Mijudi #u mitni, rnršavi, slabašni: ta Mslabljelosšt nije rasna osobina, nego posljedica hroničnog gladovanja. Tanka” fake, 'gladna, upala, izmoždena lica kao Ma vapiju. Dok. ulazimo u grad; ta maša postaje sve gušća, uneiroliko' ramovrsnija, ali meprirodna mušayost;..nerazvijenost ljudi i žena ostaju.kao trajan utisak: nigdje kao u 'Kalkuti ne. zaprepašćuju čovjeka u tolikoj mjeri monstruozne posljedice ropskog i gladnog života,

.“ . ~. BBeskrajna legija gladnih

Slika, koja se čovjeku ukazuje pri ulasku, u Kalkutu djeluje mučno, žalosno To bijedno, rintanjem izmr-

CV, a i teškim životom izobliče TIŠEVO me liči ni na šta što na

pfdsječam čovjek može vidjeti ili zamisliti. Do je kao slika uništenja, kao beskrajna, Jegija koja je izišla iz logora. gadi, iz nekog mjesta gaje je neka đavolška, mučiteljska sila dovela ijade Mo” krajnjeg stepena fizičke slabosti, Ta; slika se urezuje u pamćenje. pretvara u stalnu misao koja p kao rana: koliko su zapadnjaki grobari Indije uništili, izmasakri-

r4Wi išmoždili taj veliki i sposobni dlae»b i

| WWusrećemo seljake, crne, mršave i. koža — kako se voze na

# dva točka koja vuku bivoli.

žene i djevojke, sitne, ispa-–

likova, uvijene u haljine dugdče do zemlje. Na tim ženama teško {jewirdžabrati koliko im je godina, TBeskrajno je malo mladih likova, „mnoge nose djevojački znak, uobičajen kođ TInđusa — crveni, okrugli : ma čelu, naertan nekom bojom. trgoyačkog dijela Kalkute uske

WH ve, haotično izukrštane bez ONI lana, Mnoštvo dućančića, p | čajdžinica, kafanica, ćepena- akih baraka: šaren metež,

Pa nakojiisproiijaju bijeda i prljav-

Prljavština je neizmjerna: balege, č e o veliko lišđe iz koga

a jeđe rižu mjesto iz tanjira,

olacf kojima stalno otiče prljava voda, . „gomile

đubreta ostaju PRA cama, „i red formalno povedene KI skya Rietoće« . kojom su vlasti nedavna umirile svoju »savjeste. ı Kroz gomilu sirotinje probijaju. še prođavcž raznih kolača, lepinja, sjeWHerkii | hladnih pića. Prosjaka, slifepaeay kljastih ima na svakom Kota Veći dio irgovine vodi se na ulici, po tezgama i ćepencima, a brijači wrše posao pod veđrim Bebbmi mušterija sjeđi na zemlji a brija čuči kraj njega i brije ga. Krave i bivoli leže po trotoarima.

za Kalkutu lehH se.

|O KALKU

ur ~ Dušan PUHALO

Ima i visokih, stanbenih kuća, sivih, starih, prljavih, sa bezbroj ulaza i izlaza, stepenica, balkona, prljavih labirinata, u kojima se nekako mogu da snađu samo ukućani,

Evropski dio građa

Ali Kalkuta ima i svoj evropski dio

sa dva-tri luksuzna hotela i nekoliko velikih i solidnih zgrada. Na širokim, all prljavim ulicama susreću se često Evropejci, glatko izbrijani, šolidni inđustrijalci ili: krupni trgovački agenti, pod tropskim šljemovima i u kratkim hlačama, naduveni i ozbiljni. Indijske guvernante izvode u šetnju bijelu djecu i paze na njih, držeći ih kao da su od stakla. Oko hotela yrzma se svakojaki lumpenproleterski šljam, skitnice, džepari, ljudi koji presreću hotelske goste, nudeći im na prodaju sve što se može Dprodati. Prosjaci i djeca - čistači cipela drže stalna mjesta pred hotelima i ustanovama. Na ulici, u kutu čuče neobične prilike umotane u platno, nepomične kao kamen; iz platna viri crna, beskrajno mršava ruka. To prosjakinja, žena koja se stidi svoga poJožaja pa se potpuno uvila u platno, čuči nepomična kao ojađeni spomenik indiske bijede. Ona ćuti — govori Bamo njena tužno ispružena ruka. . Dok ste u tramvaju, odjednom ispada, unoseći vam se u lice, kroz prozor, polugoli crni prosjak bez očiju, koga vodi .iznemogli dječak. Prosjak se obraća putnicima sablasnom, neljudskom zapjevkom, koja ni po čemu ne potsjeća · na ljudski govor. Putnici okreću glave i tramvaj odlazi.

Osim tramvaja i rasklimatanih zelenih autobusa na dva sprata, koji su uvijek nabijeni svetom, u Kalkuti postoji veliki broj taksija, pravih olupina, kao i gomila »rikša«, koji zveckaju praporcima i pozivaju na vožnju. Mršavi, žilavi ljudi vuku s mukom u kolicima kakvu debelu kinesku trgovkinju ili blaziranu Amerikanku, koja valjda želi da okuša sve senzacije »Orijenta« i smatra obligatnim da se provoza i na »rikši«. Ljudi su znojni, zadihani, i, s časa na čas, brišu lice prljavom krpom, koju svaki od njih nosi u ruci, Na uglovima izmjenjuju promukle povike i psovke sa dostojanstvenim šoferima i ukočenim policajcima. Raspitivao sam se o »rikšama«. Oni nisu vlasnici kolica, već daju veći dio &voje zarade gazdama. »Rikše« su većinom seljaci koji nemaju od čega da žive, pa dolaze u grad da vukući kolica, prežive jednu sezonu. Otkidajući od usta oni pokušavaju da sačuvaju koju rupiju, kako bi,se mogli vratiti kući, gde većinu od njih čeka gladna porodica.

Rikše u Kalkuti imaju i svoju sindikalnu organizaciju u okviru naprednih sindikata, ali se ona. bori s najvećim teškoćama, koje joj stvara nestalno, poluseljačko članstvo. Polako i mučno, ali sigurno, prodire ipak svjetlo radničke svijesti u glave ovih najbjednijih među robovima.

Kongresna vlada sačuvala je mnoge »dobre« britanske običaje

Po ulicama šepuri se mnoštvo policajaca. Vide se na daleko: Uniforme su im bijele, a na glavi nose jarko crvene kape slične fesovima. U rukama su im, mjesto pendreka, poznati »lathi«, jake bambusove palice kojima su toliko puta zvjerski batinali goloruke ljude i žene, razbijajući demonstracije i mitinge. Ako lathi ne uspiju da »obezbijede red«, onda se — puca. Kongresna vlada preuzela je u nasljedstvo i pobožno sačuvala te dobre britanske običaje.

Na zgrađama inđdustriskih i trgovačkih kompanija i banaka u evropskom dijelu grada blistaju čiste mesingane table sa nazivima ovih slavnih ustanova, a pred njima bdiju naoružani vojnici. To su mahom niski, temeljni ljudi, u engleskoj uniformi sa širokim šeširima na glavi — »Gurke«, stanovnici brdovitog i siromašnog Nepala, koji su iz nužde počeli da se najmljuju u englesku vojsku, pa su kasnije postali tradicionalni vojnicinajamnici. Naoružani stražari stoje i pred hotelima. Oni uslužno pribavljaju bijelim sahibima slobodan taksi, a zatim

prilaze dostojanstveno i ozbiljno šoferu i primaju od njega jednu ili dvije ane (ana-dinar) koje im pripađaju kao dio zarade. :

Šoferi u Kalkuti većinom su Siki, narod od nekih šest miliona ljudi, koji živi u zapadnom dijelu Indije. To su bijeli, visoki ljudi evropskog tipa, svjetlije kože no u ostalih Indijaca. Bez izuzetka svi oni imaju crne brade i brkove, dugačku kosu i turban na glavi, tako da svaki izgleđa kao kakav patrijarh, !

Kalkuta ima i parkove, ali ne u našem smislu riječi, To su prosto travnjaci s rijetkim drvećem: trava je žućkasta, suva, a po njoj leže i sjede ljudi, žene, djeca — bilo što se odmaraju, ili što nemaju gdje da spavaju. Po parkovima ima malih jezera; oko njih je uvijek živo: ljudi se peru, ili ispiraju i suše svoje krpe.

Ujutro i predveče ulice ožive od vike prođavaoca novina. Iako narod govori bengali, jezikom kojim je pisao Rabindranat Tagore, većina novina izlazi na engleskom. Dovoljno je preletjeti pogledom preko naslova bilo kojeg od tih listova (»Statesman«, »Hindustan Standard«, »Daily Advance«, »Star of India«) pa se odmah uvjeriti da je ne samo njihov jezik već i duh isti kao u »demokratske« zapadne štampe. Glavni naslovi na prvim stranicama posvećeni su ponekađ zasjeđanjima indiskog parlamenta, ali mnogo češće Maršalovoj »pomoći« i o »sovjetskoj opasnosti«. Elegantno pisani uvodnici plaču nad »propašću« čehoslovačke demokratije, a. pažljivo ođabrane vijesti o događa–jima u Pakistanu imaju cilj da potpiruju hindusko-muslimansku mržnju, koje nije ni bilo u narodu dok je nisu izazvali engleski agenti.

»Nezavisnost« Indije

Baš u dane našeg boravka novine su veličale lorda Mauntbatena, generalnog guvernera Indije, koji se udostojio da prisustvuje jednom banketu u Kalkuti i da izmijenja ljubazne riječi sa gradskim načeMmikom. Preuzvišeni lord sjetio se u govoru velikih ratnih dana 1942, kada je Kalkuta služila kao baza antijapanskom frontu u Burmi, i bila puna britanske vojske. On je izvolio da pohvali »ratni napor« građana Kalkute, ali je, izgleda, zaboravio da kaže da je to isto dobro građanstvo, ne tako davno, padalo pod kuršumima njegovih »Tomija«, demonstrirajući protiv Britanije i tražeći da »Tomiji« napuste indisku zemlju, u koju ih indiski narod nije pozvao, kao što ih nije zvao ni grčki u Grčku.

Sve je to zaboravio poštovani lord, a zašto? Zato što su, eto, Indijci, preko vođa Kongresa, primili iz njegovih ruku »nezavisnost«! I jer su novine, ovih dena. bučno javile da je »posljednja britanska vojna jedinica napustila Indiju«,

Da, vojska je otišla (ma da je ostala i učvrstila se u sjeverozapadnoj provinciji, a u Indiji se zadržao samo komandni kadar) i na zgradama u indiskim gradovima prestao je da se leprša »Junion Džek« (britanska zastava) i ustupio mjesto indiskoj zeleno-bijelo-narandžastoj trikolori, ili pakistanskom zelenom barjaku sa polumjesecom. Narod, prevaren za trenutak tim spoljnim izgledom stvari, izišao je 15 avgusta na ulice i ispunio ih mpoklicima upućenim „nezavisnoj Indiji, nezavisnom Pakistanu, hindusko-muslimanskom bratstvu. Ali šta je došio poslije toga?

Planuli su masovni vjerski pokolji, koje su izazvali hinduska i muslimanska reakcija i engleski agenti. Reakcija je, predosjećajući da dolazi njeno vrijeme, podigla glavu i preko svoga agenta ubila Gandija, koji se pod starost usudio da još jednom digne glas za ugroženo hindusko-mu-– slimansko bratstvo. Kongresna vlađa uhapsila je ubicu i još nekoliko beznačajnih ljudi, ali glavni krivci, koji su otvoreno finansirali ovu organizaciju, ostali su nedđirnuti. Oni su i dalje ostali stubovi »nezavisne« Indije. Kongresna vlađa uvjerila ih je da nijedno njihovo »pravo«, kao ni prava stranog kapitala, neće biti taknuto. Poznato je njeno široko shvatanje »nezavisnosti«: kroz usta KOBDOĆE Pan-

Mlaae kujundžije

Bkica Lj. Ivanovića

“

dit, ona poziva američki kapital da »pomogne« Indiji, a gospodin ministar Bhabha, koji je poslovno putovao u

· Vašington, propovijeda svojim suna-

rodnicima da ne treba da prave »sen-

timentalne prigovore« prođiranju štra-

nog kapitala u Indiju! Našlo se, međutim, Indijaca koji ne

shvataju tu politiku, već traže naci- .

onalizaciju industrije, i štrajkuju za povišenje nadnica. Šta da se radi s njima? U njih su, uskoro poslije 15 avgusta, pucali Gurke i policajci. Doduše, ovoga puta po nalogu novog gospodara, ali na stari, oprobani britanski način... Ž

Potaknuti »nezavisnošću« podigli su se stanovnici kneževskih država jedne trećine Indije na ustanak protiv #Vojih radža i maharadža, navuba i nizama, u borbu za zemlju i slobodu. Šta je s njima učinila Kongresna vlada? ;

Sardar Patel, ministar unutrašnjih poslova i veliki meštar svih reakcionara u Kongresu i u Indiji, počeo je pregovarahje sa maharadžama, ucjenjujući ih narodnom pobunom. On ih je prisiljavao da pristupe Indiskoj Uniji i da prime u vladu neke pretstavnike Kongresa, ali im je obećao da neće dirati njihovu. dvorsku kliku ni njihova krvava bogatstva. Kad je ta kupoprodaja narođa bila gotova, ministar i maharadža održali šu po= hvalne zdravice, a štampa je u zvijezde kovale »patriotizam« maharadže i Patela. A narod? Njega ije Kongresna vlada pozivala da se unmfiri. Međutim, on se nije htio umiriti, pa je zbog toga u maharadžinu državu ušla indiska vojska. Gurke i plaćenici ubijali 8u, palili, pljačkali i, konačno, »zaveli red i mir«, Tako #u i pođanici maharadža, jedni za drugima, dolazili pod okrilje »nezavisnosti- i oprobali njezine blagodati.

Prava, slobođarska, istinska Indija

Teško se diše pod okriljem »nezavisnosšti« u Kalkuti! Sa mesinganihtabla gledaju građane imena engleskih firmi koje nisu pustile »nezavisnu« Indiju iz Bvoga gvozdenog zagrljaja. Sa kamenih postolja gledaju ih, oholo uspravljeni, britanski osvajači iz prošloga vijeka. Svi trgovi i ulice zovu se njihovim imenima. Bijeli došljaci i dalje pašuju u hotelima i po najljepšim stanovima, njima služe šoferi, rikše, za njih i za malobrojne domaće monopoliste rade indiski ljudi u fabrikama jute i pamuka, na dokovima, na brodovima i u sparnim uredima., Britanski gospodari još uvijek su šefovi policije, upravnici pošta, banaka, carinarnica; oni su oliciri instruktori, »savjetnici«, Njima su vođe Kongresa prodali*nezavisnost Indije, oni sa njima dijele danas zlatne rijeke profita.

Kalkuta „reakcionarnih „činovnika, Engleza, hotela, rikša, prljavštine, prosjaka, Kalkuta bijede i poniženja i samoponiženja — to još nije sva Kalkuta, ni sav Bengal, ni sva Indija.

Postoji prava, slobođarska, istinska Kalkuta i istinska Indija — postoji brojno kalkutsko radništvo, napredni namještenici i stuđenti i učitelji; svi su oni prozreli varku Nehruove i Patelove »nezavisnosti«, svi se oni uporno i neustrašivo bore za istinsku nezavisnost svoje velike zemlje.

Ta prava Kalkuta promarširala je

ulicama građa u antiimperijalističkoj.

demonstraciji Konferencije jugoistočne Azije; ona je nekoliko dana kasnije podigla svoj glas protiv skupoće; ona je uveličala drugi Kongres Komu= nističke partije Indije. Ta istinska Kalkuta, užarenih očiju, podignutih pesnica, zanosno je pozdravljala omladinske delegate Sovjetskog Saveza i Jugoslavije.

Ta Kalkuta — još živi po strašnim radničkim kvartovima Haurah, Šalimor; ona se još krije po podrumima, po prljavim ·kutovima grada. Ali nju znaju i nje se boje: na svaki udarac, na svako izazivanje ugnjetačke vlasti, ona je napuštala svoje mračne stanove i rad za &voje gospodare, izlazila na ulice i na trgove i podizala svoj moćni glas otpora.

Tu borbenu masu ubijali su i ubiJaju, mučili su i muče britanski o8Va= jači i »nezavisni« indiski Kkapitalisti, Ali ta masa, to je napredna svijest

| Indije, koja je svijetlila i u najcrnjem

mraku ropstva, a danas je jača nego

ikad, Ni demagogija lažne nezavišno=

sti, ni krvavi teror jučerašnjih i današnjih gospodara nisu je &lomili i neče je slomiti, Jer budućnost Indije pripada njoj.

GODIŠNJA SKUPŠTINA BUGARSKIH

NAUČNIH RADNIKA

U Klubu kulturnih radnika u Sofiji održana je redovna godišnja skupština Saveza bugarskih naučnih radnika. Prisustvovalo je preko 500 naučnika: akađemika, profesora, naučnih radnika raznih instituta i laboratorija. Održan je referat: »Uloga nauke u izgradnji naše narodne republike«. :

U toku zaseđanja skupštine primlje= ni su za počasne članove Saveza ministar-pretsednik Georgi „Dimitrov, ministar spoljnih poslova Vasil Kolarov, pretsednik Akademije nauka Sovjetskog Saveza S. 1. Vavilov, akademik Deržavin i pretsednik Međunarodne federacije naučnih radnika prof. Žolio-Kiri., j .

Skupština je jednođušno izglasala rezoluciju u kojoj je svima progresivnim radnicima uputila apel za borbu protiv potpaljivača novog rata, i objavila da će se bugarski naučnici svim &ilama založiti za izgradnju Ssocijalizma u Narodnoj Republici Bu-

Na ćepenku

- M OTOK WM. Bkica Lj. Ivanovića

MAĐARSKA

Problem pozorišnog repertoara

u Mađarskoj

Za poslednjih nekoliko nedelja pozorišta u Budimpešti prikazala su šest originalnih premijera. Ovaj primamljiv broj još ne znači da su mađarski

'pozorišni pisci našli svoj izraz i da je

rešen problem pozorišnog repertoara. Prema pisanju mađarske kritike, nova mađarska drama još nije izišla na pravi put, a prikazani komadi (osim »Vitezi i heroji« od Gergelja Šandora) nisu ispunili očekivanja.

Razočarao je Lajoš Kašak, individu-

- alistički levi pisac proleterskog po-

rekla, koji je ovog puta prikazao na pozornici jednog nervno rastrojenog, naprasitog, nezađovoljnog malograđa–nina, koji na svojoj porodici iskaljuje svoj besmislen, bolestan bes. Kašak nigde ne ukazuje na društvene fak-

tore. Njegova drama nije prikazala

mađarsku stvarnost — ustanovila je, skoro jednođušno, mađarska kritika.

Još je veće razočarenje izazvao komad Bele Balaža, poznatog naprednog književnika, koji se posle oslobođenja vratio u zemlju. Komadđ ovog odličnog pisca, koji obrađuje temu iz doba Rakocijeve revolucije protiv Austrije, prikazuje ovaj ustanak u neistinitoj svetlosti. U organu Komunističke pariije urednik Marton Horvat analizirao je osnovne greške Balažove drame, a napredni časopis »Čilag« naglasio je da ova drama ne poziva ustanike i njihove potomke u borbu, nego na — sahranu.

Prikazana je i nova drama Tibora Deri, čiji je poslednji roman Đerđ Lukač pozdravio kao najveći mađar– ski realistički roman poslednjih decenija. Deri u Svom pozorišnom komađu, kroz jednu ljubavnu dramu, želeo je da prikaže doba posle oslobođenja. Ali to mu nije pošlo za rukom. Lica koja su ocrtana u njegovoj drami ne predstavljaju vemo one tipove novih ljudi i starog sveta koje je autor nameravao da pretstavi, Pored toga, pi- · sac nije uspeo đa ubedi gledaoce u nesumnjivu moralnu nadmoćnošt novog sveta, kao što mu nije pošlo za rukom ni da prikaže borbeni, stvaralački polet novog čoveka.

Od šest autora originalnih premijera samo je Šandor Gergeli uspeo da dokaže da »ipak postoji mađarška dramska Kknjiževnost.«

Drama Šanđora Gergelja nije noyo đelo: ona je godinama prikazivana na sovjetskim pozornicama. Ova drama sa žarkom dramatičnošću prikazuje i jedno drugom suprotstavlja Hortije= ve »vitezove« i prave, istinske. heroje ilegalnog pokreta otpora. Prema pisanju peštanske kritike, pisac je 8 »majstorskom ekonomijom« uspeo da obrađi temu u nizu dramatičnih Scena i da ih šažme u jedinstvenu celinu. Njegova drama doživela je zaslužan uspeh i ujedno pokazala put kojim . kreće nova mađarska dramska Kknji-

· čevnost.

Laslo GAT;

ČRHOSLOVAČKA

Rezolucija kongresa narodne kulture

Na Kongresu narodne kulture u Pragu, koji je održan u Pragu desetog i jedanaestog. aprila, doneta je sledeća pnezolucija: »Kulturni radnici svih grana duhovne delatnosti sastali su se na Kongresu narodne kulture da odlučno stanu uz narodnu zajednicu, predvođenu preporođenim Narodnim frontom. Izražavamo svoju oduševljenu saglasnost sa jedinstvenom kandidacionom listom Narodnog fronta koja će učvrstiti jedinstvo našeg naroda garantiju budućnosti i snage Republike. Svesni smo svojih radnih zadataka i odgovornosti koje pred naš postavlja nova epoha našeg nacionalnog života.

Čitav narod prožet je ođuševljenom voljom za stvaralačkim radom, Kulturni radnici, koji pretstavljaju nedeljivi deo svog naroda, osećaju đa ne mogu ostati. po strani ovog velikog preporodilačkog strujanja. Vreme kada su kulturni radnici delali izdvojeni, i često u protivrečnosti sa životom starog društva, zauvek je prošlo, Kuultura je prestala da bude vrednost stvarana samo za uski krug ljudi,.,i postaje opšte priznatom društvenom snagom, Kao sam narod, ona je oslobođena okova kapitalizma i stupa u razdoblje procvata, kada sve stvaralačke snage naroda prelaze u odlučnu ofanzivu za materijalno i duhovno bogaćenje radnog čoveka, za socijalizam, za mir među narodima i sreću svakog pojedinca.

Umetnici, naučnici i kulturni radnici uopšte moraju se okrenuti licem prema savremenoj stvarnosti, prema njenim raznovrsnim potrebama, prema njenoj novoj širokoj problematici. Ubedjeni smo da i u kulturi usamljeni napori vode ka anarhiji i da je došlo vreme da se i na ovom polju radi planski. Zbog toga predlažemo da se obrazuju Državni savet za umetnost i Državni savet za nauku kao najviše institucije koje će, oslanjajući se na umetničke i naučne organizacije i na sve narodne kulturne organe, rukovođiti čitavom stvaralačkom inicijativom, pružati joj podršku, plahirati i brinuti se tako o procvatu i širenju nauke i umetnosti.

Kao prva dva zađatka ovih novih

institucija smatramo: izrađu predloga –

za reorganizaciju Akađemije mnauka, tako da ona postane centar naučnoistraživačkog rađa, i obrazovanje Na-

rodne galerije,

U rezoluciji se dalje predlaža da se u cilju što jačeg zbliženja između ha i Slovaka uvede u češkim školama nastava &lovačkog, a u slovačkim češkog jezika i da se traže i ostvaruju sva sredstva koja idu za tim da se kulture oba bratska naroda što više prožmu.

Hoćemo da naša kultura đoprinosi zbliženju naših narođa sa ostalim slovenskim narodima, sa svim istinski demokratskim i naprednim snagama w% svetu, da buđe tvrđava protiv rat-

da Oj

nog huškanja, imperijalističke ekspanzije i nazađnjaštva.

Vodećom idejom čitavog kulturnog rada kođ nas mora biti široka kultur= na ofanziva sa ciljem da kulturno stvaranje postane svojina svih radnih ljudi, svojina čitavog narođa.«

POLJSKA

| IDEJNA DEKLARACIJA '. POLJSKIH LIKOVNIH UMETNIKA

Pre nekoliko mešeci ođržana je u Poljskoj skupština likovnih umetnika Poljske, na kojoj je prihvaćena Idejna deklaracija poljskih umetnika. U deklaraciji se, između ostalog, kaže: j

»Dužnost je stvaraoca, koji formira duševnu stranu narodnog života, da oseća bilo rada narodnih masa, njihove težnje i njihove potrebe.

'xwmetnost treba da dopre do svakog mesta, gde se kuje novi život Poljske, do svih radničkih i seljačkih središta, do omlađine«.

RUMUNIJA

VELIKA IZLOŽBA UMETNIČKIH RADOVA RUMUNSKIH SLIKARA

I VAJARA

U Bukureštu jć otvorena izložba umetničke grupe »Flakara« (»Plamen«). Prviput u istoriji rumunske likovne umetnosti, na ovoj izložbi zajedno učestvuju umetnici iz cele zemlje, ujedinjeni u težnji da prikažu lik nove Rumunije. Preko 400 izloženih radova pretstavljaju plođove poseta slikara i vajara fabrikama, selu i radilištima omladđinskih brigađa. Po rečima Marčela Breslaša, generalnog sekretara Saveza sindikata umetnika, pisaca i novinara, ova izložba svedoči o »novoj orijentaciji rumunskog slikartsva i vajarstva, orijentaciji koja odgovara problemima i težnjama čitavog naroda u našoj mlađoj demokratskoj zemlji«.

*U svome govoru održanom u Veliko. narodnoj skupštini tbavodoma diskaisije : Projektu ustava Narodne "Republike Rumunije, Zaharija Stanku, pretsednik Udruženja rumunskih književnika, rekao je između ostalog; »Mi, književnici i.umetnici primili smo na sebe obavezu da radimo bez pređaha kako bismo što bolje ispunili svoju, misiju. Nadahnjujemo se radom, borbom, pobeđama naših narodnih masa i stvaramo veđru umetnost, zdravu, koja odgovara potrebama širokih narođnih masa, umetnost koja je, istovremeno, oštro oružje idedloške borbe protiv impe= rijalista kojl sanjaju nove ratove, nova osvajanja. Ustav Narodne Republike .Rumunije otvara, na svim poljima delatnosti, ogromne razvojne perspekhćtive., On otvara ogromne razvojne perspektive # za našu umetnost: mauku«., |