Književne novine

;, E

_ »kao iscijeđen sunđer«, itd. itd.

A eri

DISKUSIJA | . LEKTORISANJU d

o ŽdloDiSB do gotove knjige, ka-

___ko je poznafo, postoji čitav proces, a

ii edna od važnih karika u tom lančaje 0 lektura. Ona ima i Iređeno, praktično i | sno značenje. Tek nakon izvršene lokture, mjiga konačno dozni za štampu. T.ektoru u dužnost spada jezičko, interpuktivno i, u iwvjesnom smislu, stilsko pročišćavanje (raspored riječi u rečenici, nedovolino jasno

| zražena misao, itd.) već završenog i | Teđigovanog umjetničkog teksta, koji

tel-e iza toga dobija svoj krajnji i konačni oblik i vid. To je ujedno i 8vrha

|) i namjena lekture i kao takva ona, u

Nrajnjem rezultatu, doprinosi usavrŠavamju umjetničkog ostvarenja.

To je, dakle, u opštim crtama njen _ pozitivni smisao, zapravo onakav Kakav bi trebalo da buđe u praksi. Ali, nažalost, još ima »lekture« i pod znakom navodnika. Ja ću ovom prilikom im ovom kratkom napisu, na konkretnom primjeru, ukazati na svu štelnošt · ove, ovakve i njoj slične »lekfturet,

koja gubi svoj prvobitni emisao i iz-

Tođava se u &voju vlastitu negaoiju, tj. umjesto da tekst uredi i očisti od nepravilnošti i grešaka koje su piscu promakle, ona ga, naprotiv, u izvjesnom smislu unaxazuje i pritom oštečuje piščevu zamisao. T to, kako mi se čini, samo iz razloga što je lektor pre koračio dozvoljenu granicu.

Prirodno, dužnost je lektora da šavjesno i stručno interveniše u stvarima jezičke pnrirođe, đa rogobaine i često meodgovarajuće izraze zamjeni boljim. srećnijim i Kknjiževniim, da vuleanizme. vnarvarizme. provinciializme i ostale jezičke »izme« zamijeni izrazima koii imaju opštije i pravilnije značenje u smislu upotrebe u književnom jeziku „a, da pri tom ne okrnji smisao i ošobeni piščev stil. Mnogi lekfori zaboravliaju ovu svoju osmovnu i primamu dužnost i bez ikakva dužna obzira prema autoru, Ssurovo i ma svoju ruku i prema evome shvatanju, koje može često biti preušlco, preobražavaju piščev fekst na svoj Kalup. Pritom. ne samo đa ne DOštuju piščev tekst kao takav, nego čak ne vode đovolino račuma i brige o stilskim osobinama piščeva izraza. Ovo zna otići toliko daleko, đa se rukopis na mjestima prosto drastično unaka-– zuje,

Da se poslužimo primierom. Primjer bih uzeo iz vlastitog iskustva, jer mi je majbliži. Profesor srpskog jezika iz Sarajeva drugarica Bosiljka Liepajeva vršila je lekturu moje povijesti »Odred Gojka Suvače«, koja uskoro izlazi iz štampe. Kađa mi je izdinvyačko pređuzeće iza toga poslalo rukopis na uvid, ja 6am prosto ostao zapamjen. TRuxopis, koji je prije toga i u međuvrememui prošao kroz dvije ftemeljite ređakcije i u kojem je savjesno izvršeno ređigovamje feksta, bio le prosto naprosto prešaram crvenom olovkom kao da ie đačka sveska i to. kako sam se kašnije uvjierio, bez ikakva obzira prema aufentičnom tekstu. kao da ie taj tekst lektorova prćija! Među ostalim, lektorova je samovolja išla tako dalego, da su brisame čitave rečenice, i dijelovi rečenica, a bezmalo i pašusi.

A sada evo nekoliko | Kkonkretmih primjera koji će najreljefnije ilustrovati lektorovu neodgovomost koja je za svaku osudu.

U tekstu stoji: »klasje se pokunjilo«, a lektor ispravlja: »klasje ae savilo« — ne osjećajući pritom očiglednu diferencijaciju između jednog i drugog pojma koji, svaki za se, ima određenu vrijednost. »Saviti« mači i može da znači »saviti do zemlje« i ima neodređenu „vrijednost u ovom smislu, dok u tekstu navedeni glagol »pokunjiti« ima baš naprotiv sasvim određenu vrijednost, što je sve vezano uz pojmovnu &adržinu pomenute slike. Uz to, da i ne govorimo o vrlo Ssumnpjivom banalizovanju &like i njenom vulgarnom uprošćavamnju.

U tekstu: » ako učas pršte sve što bi od vrijednosti i novca«. — A isvravljeno: »...pršte novac (!) i eve što bi od vrijednosti.«

Kakva logička apsurdnost i besmišlica! Lektor savim očigledno nije &hvatio smisao rečenice koja, i ovako istrgnuta iz konteksta, ima sasvim drugo značenje u piščevoj verziji, nego što joj je lektor pokušao nasilu da pripiše. Sasvim je i smiješno i besmi-

| sleno da će neko zakopavati novac,

koji se obično drži uza se, Ono »od

vrijednosti i novca« ima svoje znače-

nje tek ovako u tijesnoj cjelini, a odO O e OU koje seljaci nose u Ca a i za vaju, plašeći | Mstaške najezde. a od Dalje u tekstu stoji: ispravljeno: »smještaj«., (Vidi Vukov Rječnik i značenje jedme i druge riječi, čije je pojmovno niŽ Mayo očito i ovako na prvi po-

»smiraj«

_ Zatim, lektor je našao za shodno da izbriše poređenja: »kao iskisao miš«,

___Autentični tekst: »od vrška kose do | nožnih prsta« — proizvoljno je zami_ jenjen ovim: »padali su u oči« (!?) Iza toga je sasvim izbačen ovaj dio rečenice: »drugim riječima rođena sestra episkopske kamilavike«. | Možda se lektor u ovom slučaju našao pogođen u svojim· vjerskim osje'ćanjima (valjda je avetogrđe običnu seljačku šubaru upoređiti sa epigkopskom kamilavkom!), jer ne viđim i ne mogu đa shvatim razlog ovoj lektorovoj netrpeljivosti. Pomenuti lektor je sebi čak dozvo-

e MZ

o i ovakvo neknjiževno i nepotpuno

I »LEKTORISANJU«

čiću je to društvo pričinjavalo puno zađovoljstvo.«

Ispravljeno: »I Milančić je uživao u tome.« (U čemu?)

Ili pak ovakvo drastično neosjećanje svježeg narodnog izraza. Tekst: »dovede jednu po jednu djevojku« (u smislu dobre, valjane, naočite i vrijedne) sveđeno je na ovakvu oskudnu i mršavu konstataciju: »dovede jednu djevojku«, iako je svakome jasno da ovo prvo ni u kom slučaju i ni iz daleka nema ni približno isto značenje sa potonjim. Lektor bi morao da uđe dublje u smisao ne samo određene rečenice u tekstu, nego i u sva ona ne-

izmjerljiva bogatstva, hojima obiluje naš narodni živi jezik. A ako ne to, a ono bar đa uči ili da gleda kad ustreba kod Vuka ili, recimo, našeg savremenog klasičnog pisca Ive Anđdrića. (Vidi Vukove »Srpske narodne pripovijetke« i Andrićevu »Na Drini ćupriju«.) j

Zatim ovakvo stilsko unakarađivanje: Tekst: »muhli šapat topova« (tj. grohot topova iz neizmjerljivih daljina), zamjenjen je banalnim i toliko upotrebljavanim »tutnjem ftopova«.

Lektor kao đa ne zna mnoge školske istine, kao što je slijedeća: »Badanj« nije česma, nego baš badanj.

Mislimo da je već dosta nabrajanja. Na kraju, kao začin, da naveđemo još ovu bezobzirnu intervenciju u piščevom tekstu, koja nije baš ničim opravđana ni uslovljena:

Stoji: »Odred se topio kao vosak i osipao bez računa«.

Ispravljeno: »...bivao sve manji« (?)

(Slično poređenje našao sam kod Ive Andrića u »Gospođici«.)

Ovakvih i sličnih primjera ima čitav niz, a još i gorih od ovih. Mislim da ovome ne treba komentara. Primjeri sami sobom dovoljno jasno i ubjedljivo ilustruju nesavjesnost i prosto neshvatljivu lektorovu bezobzirnos i čak lakoumnost. Greška leži, po našem mišljenu, u činjenici što je pomenuti lektor na svoju ruku prekoračio granicu svoje nadležnosti i samovoljno zahvatio u neobično osjetljivo tkivo umjetničkog ostvarenja,

Zaista bi ovakvom i sličnom »lektorisanju« trebalo već jedmo stati na

put! Risto TRIPKOVIĆ

„NM? ) CORE POR Ca

Kniževno delo

(Nastavak sa prve strane)

i mučeničkom liku kapetana Pere Secgedinca, wı kome je data sva samopouzdanost i izdržljivost našeg čoveka i njegova velika ljubav prema svome narodu. I zato je »Pera Soegedinac« Kostićevo najznačajnije delo, jedno od najznačajnijih cele ove epohe.

U razvbjnoj liniji naše poezije doprinos Laze Kostića nije mali. On je više nego iko iz njegove generacije doprineo razvoju našeg pesničkog jezika, dao tom jeziku više zvučnosti i više ritmn nego što je toga imala naša poezija pre njega. On je u naš stih uneo više metričke raznovrsnosti, više književnog izraza. Ali ono što čini da Kostićeva poezija još živi, da ona ima interesa i za današnjeg čitaoca, to je njen duh i njeno iskreno i duboko rodoljublje. Čovek visoke književne kulture i prožet srpskom narodnom pesmom, Kostić je stvorio značajno pesničko delo. U tom delu dat je i pesničkim zanosom prikazan slobodar= ski i borbeni duh našeg naroda, njegova vekovna težnja za slobodom, za samostalnošću, njegove neprekidne i teške dugotrajne borbe s tuđinom, koji nas je zavađao, cepao, vređao, porobljavao i pljačkao. U tome i leži danas značaj Kostićeve poezije.

Đuza RADOVIĆ

—- 0 0——

Prešernova proslava

i čast 150-–godišnjice rođenja Framce Prešerna otvorena je u Gradskom muzeju u Ljubljani izložba knjiga, rukopisa, slika i dokumenata našeg velikog pesnika. Uoči dana proslave priređen je svečani koncert na kome su solisti, hor i orkestar Slovenačke filharmonije izvodili Škerjančev »Sonetni venec« Na sam dan Prešernuva rođenja u Ljubliani je održana svečana altademija. Pre'sednik Narodne skupštine Slovenije Foerdo Kozak, ocrtao je u svojoj uvodnoj reči Prešernov značaj za razvoj slovenačke kulture i nacionalne svesti, podvlačeći da je Prešernova pro:iava praznih čitavog naroda, praznik njegova duhovay rođenja i više ljudske, čovečanske svasti, praznik 150-godišnjize razvojna slovenačke napredne misli.

Dr. Anton Slodnjak je zatim u opširnom referatu izneo život i delo velikog pesnika i uvrstio ga među najveće ličnosti ep»?he, jer je za svoj narođ tražio put praved:iiem i slobodnijem životu u Lratstvu i lJjubavi sa svima narođima sveta.

P. S. Pinžgar je čitao Prešernovo pismo roditeljima a Božo Vodušek i Jožo 'Tiram recitovali su Prešermnove pesme. Opetrski pevači Rudolf Francl i Vlado Korošec izveli su kompozicije Mihla i Gerbiča na Prešernove tekstove. U programu su poređ toga, nastupili Slovenačka filharmonija (Betoven) i Studentski hor Ljubljanskog univerziteta sa Wwompozicijama Vodopivca (»Soldaška«) i Prem»la (»Zdravica«) takođe na Prešernove tekstove.

U Kranju je uoči Prešermove proslave održan koncert muškog pevačkog hora »Prance Prešern«, koji je ovim koncertom proslavio peđeselogodišnjicu svoga rada. Proslavu je otvorio uvodnom reči sekretar Prešemova pozorišta u Kranju.

Trećeg decembra održana je komemora-– clja na Prešernovom grobu. Toj svečamosti prisustvovali su pretstavnici vlasti, Komunističke partije, kultumi i javni radnicl i mnoštvo građana. Govorili su seKkretar Mesnog komiteta Pattije i direktor Prve gimnaziie u Kranju. Pevački hor

gimnazije pevao je kompozicije na Prešernove tekstove.

Uveče su u Prešernovom pozorištu izveđeni odlomci Župančičeve »Reči o Prešernu« i recitacije pratnju klavira.

Prešernovih pesama Uuz

Boško Vukašinović: Crtež

aša izđavačka djelatnost, u cjelini, sva–

kako zaslužuje pohvalu. Poslije rata

kod nas je izdano desetine hiliadđda ramnih Knjiga, brošura i ostalih publikacıija, u milionima primeraka. Knjige su uglavnom dobro odabrane, manje-više ukusno opremljene i srazmerno jeftine. Zbog toga knjiga je danas postala pristupačna najširim narodnim slojevima i ona se svugdje traži kako u gradu tako i na selu. I baš zbog te tako velike i široke popularnosti knjige u našoj zemlji, izdavanju Knjiga trebalo bi posvetiti još veću pažnju.

Poređ svih pozitivnih strana i prednosti koje ima naša izdavačka djelatnost ipak neka izdavačka preduzeća „premalo vode računa o potrebama i zahtevima široke čitalačke publike. To možda dolazi i otuđa što izdavačka preduzeća uglavnom nemaju dovoljno kontakta sa čitalačkom publikom za koju zapravo rade, To se naročito vidi po tome što čitalačka publika gotovo nikada ne zna koje će se Kmiige izdavati i kada bi trebalo da se te knjige pojave na tržištu ako se radi o djelima u više knjiga i ako se pojavi prva knjiga, nikada i nitko od čitalačke publie ne zna kađa bi se mogla očekivati slijedeća knjiga, itd. Izlaze potpuno nova i u velikom broju slučajeva našoji čitalačkoj publici potpuno nepoznata djela za koja se nigde ne može saznati kakva su, tko su pisci, šta su ona u stanju da pruže čitaocu, kakav se materijal u njima može naći, i niz drugih pitanja koja ostaju bez odgovora, Sva ta 1 mnoga druga pitanja zbunjuju čitaoca i otežavaju mu pravilnu orijentaciju u inače vrlo bogatoj i raznovrsnoj našol izdavačkoj djelatnosti.

Prva stvar kojoj bi se sa stanovišta Mtalaca moglo prigovoriti |este lzdavamje lmiiMa u više odvoienih djelova koji predstavljaju „zajedničku, „organsku cielinu, Time se ne misli reći da takove knjige ne bi trebalo izdavati Ili bi trebalo da se ođiednom izdđaiu svi dijelovi, već đa bi kođ izdavanja takovih kmjiga trebalo više plana 4 sistema. Uzmimo nekoliko primjera:

RSTEBRČKO izđavačko preduzeće »Novo pokoljenje«, prije više od godinu dana, štampalo je i pustilo u prodaju prvi dio Dikensovog romana »Pikvikovci«. Ma da je od pojave prvog dijela ovog romana prošlo više od godinu dana, ipak o drugom dijelu nema još ni govora. Štaviše nema ni znakova po kojima bi se moglo

· tempu kojim se izdaje

KNIJIŽEVNE:NOVINE

aza Kostiću

|"; Turgeniev:

Vi ar •sSie “Veja deca OAN-21

AMBRAVE PRIPOVETKE

(»Novo pokolenje«, 1950)

Izdavačko preduzeće »Novo pokolenje« izdalo je kao petu knjigu serije »Svetski klasici« izbor Turgenjevljevih pripovedaka, s opsežnijim uvodom Jovana Vagenhalsa.

Ma' da.se sadržaji i osnovne linije

'Turgenjevljeva stvaralaštva samo delimično obeležavaju u šest pr povedaka, odabranih za ovo izdanje, ono ipak pruža na malom prostoru razne aspekte njegova zahvatanja ruske stvarnosti u godinama koje su obilovale promenama unutar klasa i u njihovim uzajamnim odnosima. Kroz ovaj izbor Turgenjev je dat kao majstor realističke pripovetke, naročito ubedljiv i mnogostran u prikazivanju tipova iz sredine gradskog i seoskog plemstva. Vekovna zaostalost, grubost, oholost i mračnjaštvo povlašćenih, sve teže patnje seljačkih masa — to je atmosfera, iz koje su nikla Turgenjevljeva umetnička uobličenja ruske stvarmosti. Miran, filigranski fini način kazivanja stvari još više podvlači i produbljuje njihovu „unutarnju potresnost. Izvan svog književnog stvaranja, u prepisci i razgovorima, Turgenjev je mahom propoveđao postepemo, lagamo i oprezno otstranjivanje nevolja koje su pritiskivale Rusiju. Strah od seljačke revolucije pratio je tog Kknjiževnika koji se u mnogim pitanjima uđaljio od stavova svoje — plemićke — klase, ali nije napustio pozicije liberalizma s njegovim tipičnim taktom polumera u rešavanju bitnih pitanja seljaštva. Međutim, kao veliki majstor — realist, Tungenjev je svojim romanima o »novim ljudima« i pričama prvenstveno upravljenim protiv spahiskog despotizma demanfovao vlastito »liberalno« uverenje i doprinosio jačanju naprednih snaga u tadašnjem ruskom društvu. Turngenjevljevo delo pokazalo se neizmerno istinitije i bl:že stvarnosti nego njegov lični odnos prema toj stvarnosti.

Vagenhals je prikazao u svome uvođu društvene procese koji su čimili glavnu karakteristiku vremena i sredine u godinama Turgenjevljeva formiranja i njegovih prvih kmjiževnih pokušaja. To su bili procesi raslojavanja i neminovnog opadanja plemstva, pojave i razvoja klase »raznočinaca« (ljudi vam ređova plemstva) i sve osefnijeg porasta industrije. Oftvaranjem fabnika unošene su vidne promene u odnose između grada i sela, U uvodu je objašnjena i veoma značajna odlika Turgenjeva, bez koje on ne bi mogao postati veliki pisac realist: ma da Kklasno ograničen u

svom liberalizmu, Turgenjev je bio potpuno načisto s činjenicom izbijanja novih, naprednih snaga u ruskom društvu i smatrao svojim zadatkom da le snage umetnički ovaploti. Međutim, Vagenhalsov uvod, namenjen u prvom redu onim čitaocima koji se još nisu temeljnije upoznali s literaturom o Turgenjevu, sadrži i jedno tvrđenje koje se ne može primiti. Pisac uvoda smatra da Turgenjev »nije ostao u istoriji kao DOozorišni pisac«, To je tačno u odnosu na Turgenjevljeve jednočinke, ali je poprešno ukoliko je reč o većim komadima — »Mesec đana na selu« | »Na ftuđem hlebu«. Ovaj drugi komad, u kome su prodđomo osvetljeni licemerje i duhovna beđa pre{stavnika činov-

ničkog i seoskog plemstva i u kome je čitav način vajanja likova duboko realistički, zacelo nije zaslužio đa bude stavljen među sporedna Turgenjevljeva đela.

Slab je u uvođu i osvrt na takozvano »oslobođemje seljaka« 1861 godine. O tom đogađaju koji se odrazio u Turgenjevljevom stvaranju valjalo je progovoriti opširnije i jasnije.

Pogrešno je navedeno da je Turgenjev napisao pedeset jednmu pesmu u prozi. Vagenhalsu nije poznato da je 1930 godine u Parizu objavljena još trideset} jedna Turgenjevljeva pesma.

U Knjigu su ušle pripovelke »Časovnik«, »Punjin i Baburin«, »Mumu«, »Brigadir«, »Zavetrina« i »Put u Polesje«, a na kraju je dat uži izbor iz pesama u prozi. Prevodi su od Dimitrija Đurovića, Miloša Moskovljevića, Svetozara Matića, Miodraga Pešića i Jovana Maksimovića.

Šteta je što Je ovaj izbor Teurgenjevljevih pripoveđaka izašao sa nedovoljno soliđnom korekturom. Prema tekstu »Nopokovog« izdanja, Turgenjev je rođen u Orelu, a ne u Orjolu, detinjstvo je proveo u Spaskom Iutvikovu a ne u Spaskom — Iautovinovu, a junakinja priče »Žive mošti «zove se Tukrecija, a ne Lukerija.,

Ovo izdanje »Novog pokolemja« ponovo daje povoda da se ukaže na staTo, ali još nerešeno pitanje Rkorektorskog rađa u izdavačkim preduzećima.

Lav ZAHAROV

Književnici Bosne i Hercegovine u predizbornim danima

Pređ izbore za Narodnu skupštinu Bosne i Hercegovine članovi i kandidati Udruženja književnika Bosne i Hercegovime posjetili su mnoga sela i gradove svoje Republike i u čast izbora održali nekoliko književnih večeri. Oni su posjetili veća radilišta, seljačke radne zadruge ,poljoprivredna dobra itd,

Jedna grupa književnika posjetila je rudnik Ljubiju, zatim Ljubiju koloniju, Fabriku celuloze u Prijedoru, seljačku radnu zadrugu u Čikin Polju i selo Laktaše kod Banje Luke. Na ovim književnim večerima Ilija Kecmamović govorio je o ulozi kmjiževnosti, a Hamza Humo i Vlado Čerkez čitali su svoje pjesme kao i pjesme i prozu' iz naše starije književnosti.

Druga grupa u kojoj su bili književnici Marko Marković, Šukrija Pandžo, Branko Radičević i Rizo Ramić posjetila je radne kolektive u Zenici i Varešu gdje su čitali pjesme i prozne radove .Mehmeđd Selimović i Ćamil Sijerić održali su u Modričkom i Šamačkom srezu šest književnih večeri na kojima su čitali priče iz Narodnooslobodilačke borbe i života seljačkih radnih zadruga kao i pjesme Abraše-

Nekoliko problema naše izdavačke djelatnosti

prosudđiti đa će se drugi đio ovog romana u dogledno vrijeme pojaviti. Međutim, u međuvremenu isto preduzeće na omotnoj stranici svoga romana »Petar prvjie od A. 'Polstoja najavilo je, među ostalim djelima koja ima namjeru da izda, i novi Dikensov roman »Sumorna kuća«, Ako imamo u viđu da je ovo preduzeće, posliie izdđanja prvog dijela »Pikvikovaca«, izdalo niz vrlo lijepih i dobrih djela, onda se 8 pravom možemo pitati: zašto se još do danas nije pojavio drugi dio?

U prvoj polovici 1947, dakle prije skoro četiri godine, Humoristička biblioteka »Ježa« počela je da izđaje Hašekov „roman »Dobri vojak Švejk«. Skoro gođinu dana nakom pojave prvog dijela ovog romana pojavio se drugi dio, a treći dio tek nedavno, skoro pune dvije godine iza Dpojave drugog dijela, To isto preduzeće izdalo je prije više mjeseci prvi dio Dikemsovog romana »Mala Dorit« Ako sudimo po »Dobri vošak Šveji«, onda drugi dio ovog romana možemo očekivati tek za dvije do tri godine. Ako zagledamo još dalje, tamo na početak naše jzdavačke djelatnosti, ondn ćemo naći da je, na primjer, Državni izdavački zavođ Jugoslavije izđao još 1945

podine prvu svesku Potemkinove »Histori+'

je diplomatije«. Četiri godine nakon toga Arhiv zna pravne i društvene nauke izdno je drugu svesku. A koliko će biti potrebno godina da se pojavi treća sveska?

Iz OVOF prvog neđostatka naše izdavačke djelatnosti izvire i drugi za koji bi bilo možda bolje reći dna uslovljava,onai prvi. Taj drugi nedostatak- sastoji se u tome da naša javnost zna vrlo malo o rađu pojedinih izdavačkih preduzeća, ti. zna ugplavnom foliko koliko može suđiti po izdatim djelima 1 kraćim novinskim „bilieškama koje se jednom ili đva puta godišnie pojave u našoj dnevnoj štampi. Dok naša štampa redovito prati izvršavanie plamova u svim granama privređe, to se ne bi moglo reći i za izđavačka pređuzećn. Čta će.

na primjer, Makladni zavod Hrvatske đa izda u decembru ove godine — to u javnosti i uglavnom nitko ne zna. Ovo neinformisanje javnosti o rađu i namjerama pojedinih izdavačkih preduzeća ima vrlo rđavih strana, kako po sama pređuzeća tako i po javnost. T tu će nam dobro poslužiti neWoliko primjera:

Neđavno se pročulo đa je jedno izdavačko pređuzeće izdalo bajke »Hiljadu i jedna noć«, no nije se sigurno znalo da li je to potpuno izdanje ili ne, da li je sa ilustracijama ili bez njih, ćirilicom ili latinicom. U takvoj maglovitoj situaciji »Kniliževne novine« doniiele su prikaz prve sveske „pomenutog djela, ali niz pitanja ostao je i dalje bez odgovora. A kada se pojavila prva sveska pomenutog djela počela je jurnjava za tom knjigom. Gotovo puna dva mjeseca ljudi su obilazili knjižare tražeći to djelo. A zašto? Samo zato Što je, izgleda, bilo teško da se putem štampe, ili na neki drugi način, obavijesti javnost da je to djelo takvog obima, kaYahtera itd. i da nije namijenjeno širokoj čitalačkoj publici već samo bibliotekama.

„Međutim, ovai konkretni sluča}] mogao se,

po mome mišljenju, 1 drukčije riješiti. Evo Dpriiedlng za rješenje:

Na omotno1 stranici jedne ođ svojih Wknjiga zagrebačko preduzeće »Novo pokolienje« objavilo je da će izdati izbor bajki »Hiljadu i jedna noć«. Mislim da je prije izlaska prvog dijela spomenute knilge trebalo izđati ovu knjigu u relativno velikom: broju primjeraka, te bi se tako donekle podmirile potrebe čitalačke publike. Osim foga, nile teško pretpostaviti da bi čitalačka publika možda čaM- i radđile prilmala izbor ovih baiki u iednoj knizl, jer u cjelokupnom izdanju baike su možda i preopširan materijal za čitaoce.

Krajem prošle godine Izđavačko pređu· zeće Srbije »Prosveta« počelo ie da izdaje izabrana Vo]terova djela i prva sveska iza. Šla je početkom ove godine. Kada će izaći druma, treća, koliko će ih nkupnbh biti —

vića, Šantića i Zmaja. Mehmed Selimović je ovom prilikom održao predavanje o našem kulturnom književnom naslijeđu i ulozi savremene književnosti u izgradnji „socijalizma. U Modriču je Mehmed Selimović održao predavanje o značaju književno= sti naslijeđenoj iz stare Jugoslavije i uspjesima koji su na tom polju ostvareni u mašoj socijalističkoj zemlji. On je ujedno dao i smjernice rađa ovog Univerziteta.

Niko Miličević, Emil Petrović, Ahmet Hromadžić i Izet Sarajlić posjetili su Mostar i Ljubuški. Na književnoj večeri koja je održana u mosfarskoj gimnaziji Nika Miličević je održao pređavanje i o značaju književnosti u srednjoj školi, dok su ostali književnici čitali svoje rađove. Za građanstvo Mostara i posebno za oficire JA Niko Miličević je održao predavanje o osnovnim pitanjima naše savremene književnosti. U „Ljubuškom je ova grupa književnika održala književno veče sa istim programom.

000000004 20004000000000000000000000000000000020200200000000000000000000000002000%000004000%00%%

to su pitanja koja ostaju bez odgovora. O tome nije nigdje rečeno kao što nije ništa rečeno ni za »Hiljadđu i jednu noć«. Ovo je nažalost tako česta pojava da bi se moglo reći da po nekom nepisanom pravilu naša izdavača preduzeća upomo šute o svom radu, planovima itd. Nije rijedak slučaj da u našim knjižarama ne možete o nekom novom djelu dobiti baš nikakovih informacija, jer izdavačka preduzeća smatraju da je njihova jedina dužnost đa izdaju djelo, a đa o fome prethodno javnost ne obavijeste. U posljednje vrijeme neka izđavačka preduzeća, kao »Novo pokoljenje& u Zagrebu, počela su da na omofnim stranicama donose po nekoliko riječi o djelu i njegovu sadržinu. To je svakako pohvalno ali premalo i još suviše rijetko. T'rebalo bi svakeko razmisliti o tome kako i na koji način uspostaviti kontakt sa čitalačkom publikom rađi što bolje suradnje koja bi koristila i jednima i drugima. „Na kraju bih želio đa pokremem pitanje distribucije knjiga. Zašto kniige stižu u unutrašnjost sa dosta velikim zakašnjenjem koje nekad prelazi u mjesec pa i dva, ili uopće ne sfižu? Zašto u unutrašnjost stižu najvećim dijelom broširane knjige, a u republičkim centrima i u Beograđu zadržavaju se uglavnom uvezane knjiMe i srazmerno mali broj broširanih? Nožinićev roman »Demonja«, Rusovljev »Emil« i mnoge druge kniige stigle su na Riieku sa zakašnjenjem od preko mlesec dana, Djelo nomena Rolann »Žan Kvristof« moglo se prije mjesec dva kupiti u mnogim zagrebačkim Knjižarama, ali se na Rlieci ioš uvijek nije pojavilo. Tko je kriv? Da li izdavačko preduzeće ili možda knjižare koje se slabo Interesuju za nabavku MKmjiga. Ako upitate knjižare, oni će vam odgovoTiti »pa kako možemo da tražimo djela za koja ne znamo da su izdana«, Vraćamo se opet tamo gde smo malo čas bili. Možđa su ipak kriva izdavačka pređuzeća koia suviše ljubomorno čuvaju tajnu svoga poslovanja. Time njsu iscrpljene sve primjedbe koje bi čitalačka publika mogla dna iznese na račun izdavačkih pređuzeća. Niih ima još. Ali ako bi se i ove uklonile, što se može 'postići bez velikih napora, to bi i čitalačko] publici i izdavačkim pređuzećima mo: mlo đa pruži samo velike Mkorisfi,

Stena PUCA

KULTURVE VESTI

KNJIGE MAREDONSKIH PISACA Omladinsko izdavačko pređuzeće Makedo. nije »Novo pokolenje« jzđalo je u toku ove godine više knjiga makedonskih, Disaca, Pored proznih radova — »Begalci« (Izbeglice) od Jovana Boškovskog, »Prvi da e

· od Kola Čašula, »Izgrev« (Svanuće) od Ge-

orgija Abadžljeva, . »Đurđina alova« od Vlade Maleskog i »Ribar Klime« od Rado. slava Petkovskog — »Napok« je štampalo zbirke pesama »Mgejska barutna baika« od

Slavka Janevskog, »Na Gramosu« od Ace”

Šopova, »Moe selo« od Vanče Niko'eskog, »Liriku« od Srbe Ivanovskog ı zbirku ste

hova »Širler« na turskom jeziku od mla-

đog manjinskog pesnika Nodžata Zekerija, ***

STODVADESNTGODIŠNJICA | ARHREOOLOŠMKOG MUZEJA U ZADRU — Ove go dine navršava se sto dvadeset godina po. stoianja arheološkog muzeja u Zadru. početku svoga rađa ovaj muzej, koji ra. spolaže bogatom zbirkom arheoloških iskopina iz Zadra i severne Dalmacije, orijen= tisao se uglavnom na prikupljanje spome*• nika klasične arheologije. Kasnije, prešlo se na stvaranje zbirke iskopina iz pre{storiskog i starobrvatskog doba. „Dana zadarski muzej ima najbogatiju kolekciju predmeta predrimske kulture u Dalmaoctji, Spomenici ranog srednjeg veka koji se čuvaju u muze{u služe kao dragocena sve= dočamstva života Slovena na Jadranu. Sa• ma crkva sv. Donata iz devetog stoleća, u kojoj je muzej smešten pre pedeset godi. na, pretstavlja jedan od naših najznačaj« nijih arhitektonskih uzoraka.

Za posleduje četiri godine naučni radni. ci arheološkog muzeja vršili su više istra= živanja u Zadru i sevarnoji Dalmaciji, 1 u toku tih istraživanja pronađeni su napisi iz kojih se vidi da je Zađar bio podignut na stepen rimske kolonije istovremeno kađ i stara Salona kod Splita.

· * * *

PREMIJERA DRAME M. BOŽIĆA »POVLAČENJE« U TRSTU — Slovenačko narodno pozorište u Trstu otvorilo je OVOgodišnju sezonu premijerom drame Mirka Božića »Povlačenje«, Pretstava je održana u jednoj dvorani tršćanskog predgrađa Ššikedej, jer okupacione vlasti u Trstu ne daju slovenačkom pozorištu mogućnost delovanja u centru grada, u većoj dvorani, U najnovijem broju tršćanskog Kkmjižev“nog časopisa »Razgledi« objavljen je prikaz o drami i njenoj uspeloj pretstavi,

***

IZLOŽBA POVODOM STOGODIŠNJICH ROĐENJA SLIKARA JANEZA ŠUBICA U prostorijama Narodne galerije u Ljubljani otvorena je izložba povodom stogodišnjice rođenja poznatog slovenačkog slikara devetnaestog veka Janeza Šubica. Izloženi radovi u ulju i veći broj crteža 1 dosada neobjavljene skice prikazuju Šubica kao velikog slovenačkog umetnika na prelazu od romantizma u realizam i ističu ga kao dobrog poznavaoca anatomije tela i figuralne kompozicije.

* * *

ŠEKSPIR U IZVOĐENJU TALIJANSKM DRAME NA RIJECI — Pre kratkog vremena izvela je Talijanska drama riječkog Narodnog pozorišta premijeru Šekspirove komeđije »Na tri kralja ili kako hoćete« (u talijanskom: »La dodicesima · „notte. Komad je režirao Pjetro Rismonđo, koji je, uz pomoć scenografa Sergeja Kučinskog, problem scene rešio tako, da je pozornica, koju je podelio u nekoliko delova, ostala od početka do kraja ista, a osvetljavan je pojeđini deo, prema tome gde se koji prizor odigrava. U izvođenju je bio zaposlen gotovo čitav ansambl Talijanske drame.

***

IZLOŽBA NARODNOG KAZALIŠTA U PULI — Ovih dana otvorena je u Puli izložba rađa Narodnog kazališta. U jednoj od prizemnih prostorija kazališta izložem je dokumentarni „materijal: „fotografije, skice, akvareli, plakati, tekstovi i dr., uz grafikone na kojima je prikazan rađ 1 uspeh ove umetničke ustanove Pule. Kazalište je, između ostalog, gostovalo u Zagrebu, na Rijeci, u Pazinu, Buzetu, Poreču, Rovinju, na Brionima, u Labinu, Raši i na Istarskoj pruzi Lupoglav—Otalije, kao i u drugim mestima Rijiečke oblasti.

POZORIŠNA SEZONA U OSIJEKU ıwsled preuređenja pozorišne zgrade, nova pozorišna sezona u Osijeku počinje tek ovih dann. Poslednjih meseci, Članovi pozorišta gostovali su u više mesta gde su izveli i nekoliko premijera. Tokom ove sezone oni će staviti na scenu »Skup« Marina Držića, »Gospodu Glembajeve« od MIiroslava Krleže i Male lisice« Lilien Helman, Takođe će se izvesti opere »Prođana nevesta« od Smetane, »Rusalka« od DVOTžaka, »Hro s onoga svwijeta« od Gotovca i »Pigarova ženidba« od Mocarta.

Narodno pozorište u Osijeku imaće u novoj sezoni i »Veselu pozornicu« koja će davati komeđije i operete, uz sudđelova=nje svih članova drame i opere.

BIBLIOGRAFIJA

aka naka vase ine Sa ara a app aero ar ara ani

Miroslav Krleža: Balade Petrice Rerempuha. Izdanje Državnog izdavačkog pođuzeća Hrvatske »Zora«, Zagreb 1950, '*tinmicom, str. 203, cijena 116 (n,

Sreten L. Popović: Putovanje po novoj Srbiji, putopisi. Izdanje »Srpske književne

zadruge«, Beograd 1950, ćirilicom, str. 907 y

cena ?

Slobođan Novak: Glasnice u oluju, pesme. Izdanje »Novog pokolenja« Zagreb 1950, latinicom, str. 65, cijena 23 din.

Slobođan Berberski: Za kišom biće duga, pesme. Izdanje »Novog pokolenja« Zagreb 1950, latinicom, sctr. 12%, cijena 38 din,

Đuro Šnajder: Znoj za čelik, pesme. Izdanje »Novog pokolenja, Zagreb 1950, latinicom, str, 72, cijena 25.50 din.

Redakcioni odbor Fran Albreht, Jovan Boškov-

ski, Joža Horvat, Dušan Ko

stić, Tanasije Mladenović, Jo-

van Popović, Mehmed Selimović 1 Risto Tošović.

PRETPLATA ZA KNJIŽEVNE NOVINE Za našu zemlju na 6 meseci 100 dinara i na godinu dana 200 dinara

Za inostranstvo na 3 meseca 65 dinara, na fi meseci '"r "Inara .n godinu dana 260 dinara

Broj č.kovnog računa 102-9032020 Pošt. fah redakcije 617 Poštanski fah administracije 629

Rukopisi se ne vraćaju