Nova Evropa

Lason, ali se topi slušajući, VećeBa blaženstva nisam video, Blaženi hegelovci duhom!,.,. Hegel je tvorac pojma o državi, — počinje Gjentile, Pre njega vladali su, u shvatanju o državi, naturalizam i kontraktualizam, Jedan je smatrao državu kao nužno zlo, drugi kao prilično neumno nasilje protivu kojega se mora boriti u zaštitu игодјепоб prava, Reč koja najčešće pada s usana Gjentila jeste: »sloboda«, Samo u razvitku države nalazi se sloboda, Gjentilu je smešna i kukavna individualna sloboda koja ne počiva na univerzalnome, Država je veliki гебиlator, koji omogućava slobodu pravu i veliku, slobodu razumnu i prirodnu, Tako zvano »prirodno stanje«, koje su slavili najivni mislioci pre Hegela, nije stanje koje treba da opstoji, jer je prirodnije, u visokom smislu te reči, da se izdignemo obrazovanjem i disciplinom na stupanj daleko viši, da steknemo oblik egzistencije koji je adekvatan opštijem načelu, Država je nešto mnogo više nego pojedinac, — ona je prožeta etikom. Etika je njena krv, koja kroz nju struji, Država nije sredstvo da se ljudi dovedu u sklad, — država je cilj, Tašta i puka obmana je, da se da zamisliti veća sloboda izvan države, Sloboda je vrhovno dobro, apsolutna i bezgranična vrednost, večiti cvet živola, vrhovni domet duha, i ona, sloboda, može da se ostvari samo u vidu države, s pomoću onog opšteg što se pobedno obeležava kroz državnu društvenost.., Tu onda madovezuje razumljive aluzije za protivnike fašizma i autoritativne države, Gjentile ne kaže izrekom, ali kaže jasno, Zove ih olakim nadrimudracima; naziva ih izbezumljenim politikantima, »Oni se smeju«, — kaže Gjentile, — »ali, oni su smešni, I bedni, I neozbiljni, I nedovoljni, I u zabludi, u obmani, pod osnovnim organskim nedoза кота ха -smisao,.,.« Iznosi zatim, na kojim зе озпоусата drži njegšova, Hegelova država, Pravi apologiju porodice, bez koje se država ne d& zamisliti, Idiličan je, Onda se penje dalje, Reč »otadžbina« izgovara sa patosom, »Svi koji imaju političkoga smisla, svi koji imaju osećaja za otadžbinu, nagonski znaju: da smo neraskidno vezani, na život i smrt, za Državu«, Ostaje još da rastumači antinomije, Ako je Fašizam viša forma države, adekvatnija Hegelu, razumu, prirodi (on me spominje reč »lašizam«, ali ističe da se radi o njegovu pojmu države), onda treba objasniti opravdanost ili neopravdanost i drugih istovremenih državnih oblik4, Gjentile veliča rat kao vrhovni sud istorije, u slučajevima kada se ne bi moglo dalje sa pojmovima i polemikama. Čitavih nekoliko minuta on slavi rat za ideju otadžbine, za duh otadžbine, Najteži deo predavanja ima da protumači mnogostrukost država; idemo apsolutnom, — čemu nam mnogostruke otadžbine? To se pitanje postavlja, Tu je najveća teškoća, da se izmiri Fašizam sa Hegelom, Jer ta nastaju ideje Evropske Unije, Društva Naroda, i ceo moderni

pacilizam koji je profesoru Gjentilu mrzak, »Fenomenologija

291