Nova Evropa

narodme izmjene dobara, Jedam narod ne može da se koristi proizvodima i ekonomskim prednostima drugih naroda, Jer ne može da ih nabavi zamjenjujući ih svojim proizvodima, Granice se zatvaraju svim mogućim sredstvima, Carinski ratovi, koji su u eri proizvodnje za svjetsko tržište ujedno i opći ekomomski ratovi, na dnevnom su redu, Na političkom рођи паЏаzimo ma naoružanje svih državi do (krajnjih granica mogućnosti, pa i preko vlastitih sila. U tu se svrhu iscrpljuju majbolje snage naroda, Svi spremaju rat, jer žele — mir!,,, A to je nesamo vrlo opasno nego 1 vrlo skupo, Neuspjeh Komferemcije za Razoružanje biće potpuna potvrda ove teze, i razrušiće zadnje iluzije onih »vegetarijanskih paciHstA« {kako ih је пеdavno mazvao Thomas Mamn) koji od praznih sholastičkih formula očekuje mjr i spas svijeta, Napokon, na kulturnom polju, razni nacijonalni i macijonalistički pokreti nastoje da i tu spriječe izmjenu misli, i ne daju da se njihovi narodi koriste i dadu uplivisati kulturnim vredmostima drugih marod4. Dosada su barem misli bile »proste od carme«, a sada se nastoji postaviti Sranice i zarobiti opet misao imkvizitorskim metodama, Oslobodivši se kritičkog i refleksivnog duha, lako onda u krugu svogš zatvorenog »sisltema« postave gotovu i neprijepornu formulu, U tu se svrhu izmišljaju i iznose na Javi stari i otrcani klišeji, kao: »rasna čistota«, »uspostava hiljadugodišnjih tradicija«, »više kulturno poslanstvo«, »stvaranje nacijonalne kulture«, i t, d,, Ovaj »kulturni« nacijonalizam Je пајpogubniji, jer zaglupljuje, 5 а

Eto to su najočitije manžjfestacije stanja u koje dovodi današnji nacijonalizam: zatvaranje svakoga пагода u svoje бтаnice, 1 stezanje svih pojava života u te granice, A to se u заvrememoj Evropi ne d4 održati, Veliki porast pučanstva — (ро računu poznatog mjemačkog ekonomiste Vernera Sombarta, imala je Evropa od VI vijeka do 1800 godine oko 180 milijona. stanovnika prosječno, a od 1800—1914 podiglo se pučanstvo od 180 na 460 milijona ljudi, više nego u Americi kroz isto vrijeme} — toliko je zgusnuo stanovništvo na teritoriji Evrope, da iIzmedju ljudi dolazi do sve jačeg komtakta i češćih medjusobnih odnos& na svim родгибјипа ljudeke djelatnosti, Podizanje Živoinog stamdarda toliko je ummožilo ljudske potrebe, da pojedimoj naciji misu dosta proizvodi sa njena teritorija, A napredak tehnike toliko je razvio saobraćaj ljudi i stvari, misli, pa ı samog ljudskoga glasa, da nije moguće trajno izolovati ljude, Sve te čimjenice moraju prije il: kasnije razbiti tanke i umjetne бгаnice i kulise koje se stvaraju danas izmedju naroda, sve # kad ne bi bilo drugih teškoća i meprilika koje sustižu Evropu Као сје ти, |

Niko ne može да. ротекпе ove činjenice, S druge strame, ne može se poreći ni činjenica, da nacijonalan osjećaj postoji

303