Ritam

DOBAR DAN TUGO

ILING ZAUVEK

ok najnoviji (ko zna da li i posljednji) |film, britanskog veterana Čarlsa Krajtona (Crichton), "Riba zvana

Vanda", hara svjetskim bioskopima, a reditelj - doajen, jedan od najznačjnijih kreatora britanskog crnog humora ovaploćenog kroz rad Ming studija, s pravom očekuje "Oskara", filmski magazini publikuju vijest o smrti scenariste Tonnasa Ernesta Beneta Klarka (T. E. B. Clarke). Kada se pomene znamenita lling - produkcija (1938.-1985.) obavješteni pratilac filmskih zblvanja najprije misli na njenu žanrovski usmjereniju perspektivu, na takozvane lling - komedije koje su izvršile presudan utjecaj na razvoj modernog filmskog izraza spajajudi tradiciju burleske sa najvitalnijim evropskim i američkim filmskim trendovima; spajajući duh braće Marks sa esplozivnom komikom Ričarda Lestera, Bill Vajdera, 111 Blejka Edvardsa. Nakon toga pomen "llinga" neminovno asocira njegovog tvorca, grandioznu figuru, producenta, Majkla Bolkona. Zatim se nameću imena originalnih i neadaptibilnih autora kao što su Robert Hamer, Aleksandar Bolkonove rediteljske uzdanice, na planu komedije, Čarls Krajton; u sferl socijalno intoniranih reditelja bude iscrpljena I kada se iz sjećanju počnu izvlačiti ezoteričnija rediteljska imena

poput Vila Heja, Heri Vota, Torolda Dikinsona, ili Alberta Kavalkantija i Čarlsa Frenda, tek onda (zanemarujući armiju briljantnih glumaca komičara, poput Aleka Ginisa i pitera Selersa), Ijubitelj "iling" humora, ne bez griže savjesti, priziva imena scenarista Viljema Rouza i Tomasa Enesta Beheta Klarka, dvojice autora čiji se krediti nalaze na većini paradigmatičnih projekata realizovanih u lling Studijima. Uprkos činjenici da se, književnički nadobudni, stav Gore Vidala, po kojem će zvučni film predstavljati definitvnu afirmaciju scenarističkog autorstva, donoseći mu primal ispred glumačkog i redifeljskog autriteta, pokazao krajnje pogrešnim, slučaj, T. E, B. Klarka nudi jedan veliki izuzetak u korist scenarističkog sna.

veličanstvenoj knjizi Čarisa Bara (Charles Barr), Ealing Studios, koju je 1977. u vlastitoj izdavačkoj kući

publikovao Jan Kameron, urednik legendarnog časopisa Movie okrenutog recepciji američkog filma i demistifikovanju britanske filmske (hm) tradicije, posebno mjesto, tačnije jedino autorski profilisano poglavlje, zauzima analiza scenarističke prakse I. E. B Klarka. lake nije, praktično, imao znatniju ulogu ni na jednom filmu dvojice najpopularnijih ilingovaca, Hamera, ili Mekendrika, Klark je, radeći za Bolkona od kraja rata pa sve do zatvaranja studija (58) postavio osnovna načela specifičnog lling humora. Tri, od četiri najznačajnika Klarkova scenarija za komedije, "Hajku” (1947.), "Bandu sa Levender Hila" (1951.) i “Grom iz vedra neba Titfaldu" (1953.) režirao je, upravo, Čarls Krajton. Doda li se tome da je Klark za amblematični lling - produkt, "Gluvo doba noči" radio “rirajt" dijaloga, a da je Krajtonova “The Golfing stry” jedna od najatraktivnijih epizoda u okviru omnibusa, sasvim će biti očigledno da su njih dvojica predstavljali najuigraniji tandem rane faze lling produeije. Spoj, fantastičnog, bizarnog, zapleta, koji počiva na pomjerenim više nego ekscentričnim likovima, sa realističkom, ponekad i veoma tmurnom, atmosferom, osnovica je Klarkovog ernohumornog koncepta koji je možda više nego li kroz saradnju sa Krajtonom izražen u perfekcionističkoj komediji "Pasoš za Pimliko" (49.) reditelja Henrija Kornelijusa, koja je velikom scenaristi donijela prvu nomnaeiju za “Oskara".

ko mu je te godine nezasluženo izmako, "Oskar" je Klarku dodjeljen idvije godine kasnije za originalni

scenario "Banda sa Levender Hila". Riječ je o komediji, koja, sa Hamerovim "Nježnim sreem i krunicam" i Mekendrikovom “Gangsterskom petorkom", gradi prestiini triangl u kojem je postavljen nedostižan