Ritam

је - ihistracije radi - samo u 1991. godini bilo ukupno 19, što znači više nego u čitavoj prethodnoj deceniji. Kako je sve počelo Šestina ukupne američke populacije, ali i dokazana debela četvrtina aktivne bioskopske publike sa ozbiljnom tendencijom ekspanzije, cmci su oberučke prihvatili film od njegovih najranijih dana. lako stručna literatura uredno beleži da je još 1916. godine u Los Angelesu osnovana prva cmačka filmska kompanija - Lincoln Motion Picture Сотрапу, kao i da je u periodu između dva velika rata сгпо gledalište gutalo nepregledne količine nemih, a zatim i tonskih crnih adaptacija slavnih belih filmova, izgleda da su prave stvari počele da se dešavaju istovremeno na istoku - tokom takozvane “renesanse Harlema” između 1920. i 1940. - kada je ta publika dobila i svog prvog klasika u Oscaru Micheauxu, nezavisnom producentu i reditelju čiji obiman opus iz nepoznatih razloga zaobilaze i najiscrpnije filmske enciklopedije, ali i autoru koji je kroz širok varijetet žanrova (melodrama, drama, komedija, avantura, akcija) doneo na filmsko platno još šire isečke craačkog života, vizionarski obuhvativši neslućen raspon u kojem ima baš svega od utopijskog buržujskog blagostanja do naturalistički prepoznatljivog geta. Međutim, kako su Harlem i Hollywood bili i ostali onoliko udaljeni koliko i potonje karijere Micheauxa i pomenute Hattie McDaniel, ali i kako je ratna i poratna Amerika 40-tih i 50-tih bila sasvim obuzeta razračunavanjem sa ideološkim protivnicima, zidanjem blagostanja i tkanjem novih, autentičnih potrošačkih mitova za generaciju izraslu iz baby-booma, pa i mnogim drugim znanim i neznanim zadacima i pasijama, narednih tndesetak godina se - iz perspektive cmačkog uticaja na kinematografiju - teško može smatrati značajnim ili zanimljivim. Kilave decenije Sasvim udaljeni od mogućnosti da finansijski, operativno ili kreativno utiču na filmove stvarane u ovoj epohi, crnci su u dotičnom periodu najdublji trag ostavili na glumačkom planu, strpljivo i vredno skupljajući poene učešćem u raznolikim projektima čiji se profil transformisao zajedno sa duhom vremena. Neki autoritativni izvori tvrde kako je i samo prisustvo glumca Dooleyja Wilsona (Sam) u Curtizovom kultnom filmu “Casablanca” (1943), kao i okolnost da on voljom scenarija ima nekoliko samostalnih scena sa fatalnom i belom Ingrid Bergman, nedvosmisien dokaz o napređnoj rasnoj tolerantnosti producenata i autora ovog dela. Bilo kako bilo, Wilsonov honorar na ovom poslu koji je bio gotovo 30 puta manji od Bogartovog, ali i upečatljiva epizoda zabavljača i poverenika, ostaće tvrd stereotip pod kojim je funkcionisao najvcći deo crnih hollywoodskih karijera onoga vremena, čak i tada i tako razapet između predubeđenja i neprihvatanja lokalnog, esnafskog, totalno blaziranog mikrokosmosa i medija s jedne, i sumnji i prezrenja osvešćenog dela vlastite rase zbog pristajanja na drugorazredni tretman s druge strane, Robovi, sluge, pomoćnici, dadilje, kuvarice i dojilje, mnogo češće negativci i monstrumi nego dobrice i uzori, crni glumci su ponosno i pošteno nosili sopstveno breme, dočekavši punu Ijudsku i umetničku satisfakciju u pojedinim, istaknutim karijerama svojih najtalentovanijih ili najsrećnijih kolega. Poitier - jedna ikona Paradigmatična figura ove faze je svakako Sidney Poitier, cmi glumac francuski mekanog prezimena, rođen u Miamiju i odrastao na Bahamima, koji je nakon teškog i siromašnog detinjstva po plantažama i kratkotrajnog boravka u vojsci, karijeru započeo u pozorištu i vrlo brzo zatim stigao na film.

Sammy Davis Jr. i Woody Stroode su se tokom 50-tih takođe uspešno uspinjali ka vrhu, i dok se za prvog sa sigurnošću može reći da je bio zabavniji, a za drugog daje bio impresivniji, fizička lepota, karižmatičnost i prilagodljivost Poitiera su očigledno prevagniile, pa je ovaj poslc nekoliko predvidljivih rola stekao neočekivanu popularnost, ekspresno i pametno investiravši osvojeno u sve intrigantni je uloge i sve prestižnije projekte. Crna zvezda br. 1, Poitier je postao ona ličnost na koju je mislio svaki producent kada mu je bio potreban protagonista druge boje kože, i on je uprkos uobičajnom lutanju izazvanom slobodom izbora u svega par sezona uspeo da radi u društvu tako značajnih belih partnera kao što su Rock Hudson, John Cassavetes. Richard Widmark i Paul Newman, ali i pod kontrolom tako istaknutih reditelja kakvi su bili Joseph Mankiewicz, Budd Boetticher, William Wellman ili Raul Walsh. Prvi pravi prelomni trenutak u radu dočekao je već 1955. godine kada je u filmu “The Blackboard Jungle” Richarda Brooksa porušio rasne barijere tumačeći lik gimnazijskog profesora koji prevaspitava delikventne, dominantno bele učenike. Tri godine kasnije stigla mu je i prva nominacija za “Oscara” kada je u “The Defiant Ones” Stanleyja Kramera ponovo dao novi smisao crnačkoj egzistenciji u Hollywoodu, igrajući kraj Топуја Curtisa drugu polovinu crno-bele kombinacije odbeglih robijaša. 1 mada ni nakon toga nije beležio svc same pogotke, Poitier je zasluženu nagradu Akademijc i osvojio sa “Lillies of thc Field” (1963) Ralpha Nelsona, planski se usamivši na vrhu. Ostatak karijere Sidneyja Poitiera bez sumnje je još važniji za buduću istoriju CRNAČKOG FILMA. Naime, tri sjajne uloge u nizu iz 1967. godine odjednom su ga pretvorile u prvu komercijalnl atrakciju američkih i svetskih bioskopa, a sadržaj, kao i fantastičan finansijski i umetnički ucinak ovih dela širom je otvorio sva kinematografska vrata njegovoj sabraći. U britanskom filmu “To Sir, With Love” Jamesa Clavella ponovio je ulogu vaspitača u rasno izmešanoj sredini, dok je u odličnom krimiću ‘Тп the Heat of the Night" bio perfektan velegradski oponent i partner provincijskom, južnjačkom šerifu Roda

ЈШСЕ

53