RTV Teorija i praksa

autentični prikaz spoljnog sveta" 5 objašnjavajući tu činjenicu delovanjem spoljnog sveta na gledaočev unutrašnji svet posredstvom čisto tehnološih principa. Međutim, Bazenovo mišljenje da se film na ekranu projektuje kao „fizička slika objektivne stvarnosti" donekle dopunjuje već početkom pedesetih godina Edgar Moren, utvrdivši đa je film ustinu „fizička slika objektivne stvamosti ali sa psihološkim odlikama". Dakle, došlo se do situacije u kojoj se sublinmo prožimaju i objedinjuju najveće moguće reference objektivnih principa i skoro neslućene mogućnosti subjektivnog doživljaja. Marsel Mos, recimo, u objašnjenju globalnog sistema elemenata koji određuju pojam „kinematografija" ili u užem smislu pojma „filmski medij", nudi jednu zanimljivu varijantu po kojoj bi film mogao biti „prostrana i složena društveno-kulturna pojava", odnosno neka vrsta „sveukupne dmštvene činjenice". Jer, gledano sa antropološke strane, odnosno kroz perspektivu činjenica koje su se organizovale pod okriljem masovne i industrijske kuiture, film je veoma pozni oblik Ijudskog podviga, računajući unapred sa definicijom da je televizija prevashodno tehnološki podvig a film rezultat umetničkog senzibiliteta. Međutim, to istovremeno ne znači da se o filmskom mediju već nisu razvile teoretske pretpostavke, čak i određeni sistematično uređeni sistemi u tumačenju osnovnih elemenata „filmskog jezika”, estetike ili prakse. Možda nijedna umetnost ne podleže više nekakvim formulisanim sistemima čija fundamentalna načela služe više za produženje analitičkog procesa nego za stvaranje apsolutnih i zaokruženih pravila, nego što je to slučaj s filmom. Zato se „u prvom trenutku neizbežno nameće zaključak da je film mesto gde se prepliću razni sveprisutni elementi značenja, dok se svaki od kodova čiji skup oblikuje kinematografski medij sastoji iz spleta suprotstavljanja, iz neke vrste simboličke logike što sadrži više smisaonih celina između kojih treba

5 U: Dušan Stojanović, Fihn kao prevazilaienje jezika, Univerzilet umetnosli u Beograđu, Beograđ, 1975, str. 15.

101