RTV Teorija i praksa

sugerišući njegovo značenje. Reprezentujući materijalni gest, govorna riječ posredovana radiofonski transformiše vizuelno definisan znak i njegovu prostornu određenost u fonski određen gest izuzetne značenjske i ekspresivne vrijednosti. Uspješnost transformacije zavisi od izbora varijeteta saopštavanja, kvaliteta i sposobnosti govornika, ali i od učešća averbalnih zvukova u postupku konstrukcije zvučne slike stvarnosti. Pošto Ijudski glas kojim se saopštava riječ ovom znaku daje i dodatno značenje, pošto je svaki jeđinstven i predstavlja jednu od značajnijih karakteristika ličnosti govornika, osobeniju od otiska prstiju, kako kaže Pradalije, motivisanost, pojmovna i emocionalna vrijednost riječi u radio-strukturi je upravo potencirana tim dodatnim značenjem. Zato Pradalije i insistira na jasnoj artikulaciji, imajući u vidu kratkotrajnost efekata radio-poruke. 5 Akustički znak, kao drugi po važnosti element radio-strukture, razlikuje se od verbalno-zvučnog znaka nedostatkom pojmovnog elementa i potpunog motivisanja, ali i nedostatkom estetičkog značenja. Međutim, zahvaljujući svojoj foničnosti, on je u radio-poruci u izvjesnom smislu komplementaran verbalno-zvučnom znaku. Pošto akustičkim znakom možemo označiti svaki akustički efekat koji nije proizveden glasom ili muzičkim instrumentom, svaki odjek ili eho proizveden najrazličitijim mehaničkim radnjama, uz upotrebu različitih materijala, on je neophodan element u predstavljanju realne stvarnosti u radiofonskoj poruci. Posebno u funkciji zastupanja znakova vizuelnog poretka. Za razliku od verbalno-zvučnog znaka, striktno pojmovno motivisanog, akustički znak reprodukovan posredstvom radija, i pored neznatnih deformacija, „zadržava svoj supstancionalni i značenjski identitet, što mu dozvoljava da se tretira kao replika realne fonske stvarnosti.” 6

5 Roger Pradalier, „Epoha radiofonske kulture (1927- 1940)”, u: Aspekti radija, Svjetlost, Sarajevo, 1978, str. 47. 6 Slava Bardijevska, isto, str. 130.

43