RTV Teorija i praksa

pojačavajući ili umanjujući, ponekad čak i poništavajući njihova osnovna značenja. Ovaj znak naročito je upotrebljiv i funkcionalan u smislu pomjeranja granica između načina prezentiranja umjetničkih tvorevina nastalih mimo radiofonskih pravila i onih koje su, uz uvažavanje tih pravila stvarane namjenski i direktno za radio-reprodukciju. Istovremeno, muzički znak kao nijedan drugi element radio-strukture posjeduje i sposobnost da pronikne u druge znakove sistema radio-strukture i da se ospolji u funkciji njihovog integrativnog faktora. Četvrti element radio-strukture je element tišine. Veoma značajan i sa semiotičkog i sa estetičkog stanovišta, ovaj znak se manifestuje kao pauza ili zastoj u emitovanju radio-programa i asocira, prvenstveno, na iščekivanje praćeno strahom ili nadanjem. U kombinaciji s artikulisanim zvukom, govornom riječi, element tišine pojačava njegovo značenje; vezan za akustički zvuk on daje mogućnost za predah u percepiranju poruke; u sklopu s muzičkim zvukom on je uvertira, pauza ili trenutak za sređivanje utisaka. Osobenost radio-strukture određena je, dakle, međusobnim odnosom elemenata koji učestvuju u njenoj tvorbi, stepenom njihove iskorištenosti u pojedinim dijelovima te strukture i mogućnošću njihovog međusobnog uslovljavanja, zavisno od karaktera svakog pojedinog elementa. Shodno tome, radio-struktura bi se mogla definisati kao sinkrelički spoj govora, akustike, muzike i tišine. Taj sinkretički spoj, kao u drevnoj umjctnosti igre, pretpostavlja određen poredak elemenata, sukcesivnosl njihovog javljanja i međusobnu smjenjivost. Posmatran kao cjelina, ovaj spoj je kompaklna struktura, ali su unutrašnji odnosi između njegovih elemenata potencijalno konfliktni. Kompaktnost cjeline proističe iz njihove zajedničke osobine, fonske materijalnosti, dok je potencijalna konfliklnost unutrašnjeg poretka izazvana određenom polarizacijom simboličkih i motivisanih značenja koje nose riječi, akustički i muzički znaci, odnosno element lišine.

45