RTV Teorija i praksa

višenacionalnom okruženju i razvijena briga za očuvanje jezičke posebnosti, tolerancije i ravnopravnosti doprineli stvaranju izgrađene svesti anketiranih pripadnika nacionalnih manjina i etničkih grupa pre svega o potrebi znanja više jezika, zatim o jezičkoj toleranciji, kao i o potrebi znanja većinskog jezika paralelno sa učenjem i negovanjem svog matemjeg jezika. Realno je očekivati da svaka nacionalnost teži postizanju što boljih uslova za razvoj i negovanje svog matemjeg jezika kao oruđa kulture i nacionalne samosvojnosti. Realno je, takođe, konstatovati da se sadašnji trenutak, koji obuhvata poslednje tri godine, u Jugoslaviji karakteriše opštim siromaštvom i ekonomskom krizom, koja naročito pogađa oblast kulture, obrazovanja, nauke, uopšte, pa i pojedinih nacionalnih manjina. Možda se nešto veće zadovoljstvo Rusina (90%) i Slovaka (85%) uslovima koji postoje u Vojvodini za razvoj i negovanje njihovog matemjeg jezika može delimično tumačiti upravo i njihovim razumevanjem za opštu krizu u zemlji i realnim procenjivanjem potreba. Iznenađuje, međutim, što su tim uslovima najmanje zadovoljni ispitanici iz mađarske grupe (44%) koji navode loše uslove, ograničavanje upotrebe njihovog matemjeg jezika i nepoštovanje ustavnih zakonskih odredaba o položaju manjina. Ovo čudi zato što upravo na mađarskom jeziku u Vojvodini i danas ima daleko najveći broj obrazovnih i kultumih institucija i institucija koje se bave informisanjem, organizacija i društava, dok ih je na jezicima ostale tri posmatrane nacionalne manjine manje, Pokazalo se da ispitanika sa dva maternja jezika ima najviše među pripadnicima mađarske nacionalne manjine (16%), što ukazuje na otvorenost te manjine prema zajedničkom življenju sa pripadnicima drugih nacionalnosti (najčešće brak), u ovom slučaju najčešće sa onima čiji je maternji jezik srpski, jer je najviše onih koji su paralelno, kao matemje jezike, usvajali srpski i mađarski. To znači da je među pripadnicima mađarske nacionalnosti najviše prirodnih, ~pravih“ bilingvala. 6 Dosta visok postotak „pravih bilingvala“ (11% ito rusinskosipskih) jeste među Rusinima, dok ih je među Rumunima (2%) i Slovacima (1%) veoma malo.

6 Najčešće se smatra da su „bilingvali (su) retki i posebni pojedinci, većinom iz mešovitih brakova, koji su odrasli sa dva jezika i otuda 'perfektno’ znaju oba." Uz to je bitno dodati da je „bilingval (je) lice koje ima dva potpuna maternja jezika' 1 , odnosno lice koje „ređovno upotrebljava dva jezika“ (navedeno delo, str. 111 i 112).

134