Borba, Sep 06, 1991, page 13

JUGOSLAVIJA

MOŽE LI DOĆI DO POLITIČKOG KONSENZUSA MEĐU SRBIMA

U HRVATSKOJ

Srpski dogovor za mirni sporazum

Na konvenciji Srpskog demokratskog foruma, u nedelju u Vojniću, pokušaće se po-

.”

stići politički konsenzus unutar srpskog naroda u Hrvatskoj koji, kako je juče na konferenciji za štampu rekao dr Milorad Pupovac — drži ključ mirnog sporazuma među narodima u Hrvatskoj i Jugoslaviji

— Osnivački odbor Srpskog demokratskog foruma, nastao prije dva mjeseca u Lipiku na sastanku pedesetak intelektualaca srpske nacionalnosti iz Hrvatske, najavio je jučer, na konferenciji za novinare u Zagrebu, da će se u nedjelju u Vojniću održati konvencija Srpskog demokratskog foruma — nestranačke organizacije Srba u Hrvatskoj koja se zalažu za demokratski sporazum između dvaju najbrojnijih naroda u Hrvatskoj, te za mirno i sporazumno rješenje krize u ovoj Re publici i Jugoslaviji.

Ispred koordinacije SDF-a pres konferenciji su jučer prisustvovali dr Milorad Pupovac, sveučilišni profesor iz Zagreba i osvjedočeni mirotvorac, te mr Siniša Tatalović i Petar Lađević. · Pupovac je najavio da će se u Vojniću, u prisustvu velikog broja naučnih, kulturnih i javnih radnika, privrednika i predstavnika lokalnih vlasti srpske nacionalnosti, kao i zastupnika političkih organizacija Srba u Krajini, pokušati postići politički koncenzus unutar srpskog naroda u Hrvatskoj, te time ubrzati prekid vatre, a potom i trajne hrvatsko-srpske koalicije u ovoj Republici. >

Srbi u Hrvatskoj, ne toliko svojom voljom, koliko vlastitom povijesnom „pozicijom, drže ključ mirnog sporazuma među narodima u Hrvatskoj i Jugoslaviji, te među jugoslavenskim republikama. Njihov položaj je, tvrdi Pupovac, veoma delikatan. Oni na svojim plećima nose teret političkog opredjeljenja s početka stoljeća, da svi Srbi trebaju živjeti u jednoj državi, a istodobno i neophodnost i želju da sa Hrvatima žive u Hrvatskoj. Lišavati ih jednog ili drugoga, prema Pupovcu, veoma je opasno. Štoviše, pritisci na Srbe iz Beograda i Zagreba rezultirali su tragičnim ratom koji se sada vodi. -

Kako se ta dva srpska cilja mogu pomiriti — pitao je novinar njemačkog radija. Pupovac

Opora anegdota

Pupovac je, između ostalog, ispričao novinarima i jednu svoju oporu porodičnu anegdotu. Šestogodišnja kći upitala ga je međavno: „Tata, pa jesu li ti Srbi ludi?” On je odgovorio da ima ludih, ali i mnogo pametnih. Dijete je potom htjelo znati da li je „Pupovac“ srpsko prezime. Kad joj je otac to potvrdio, djevojčica je odmah uzvratila: „To onda

«amo promijeniti“.

ŠTA JE CILj: srpski borac pod jugos

barikadama kod Bilja

je odgovorio da Srbi u Hrvatskoj žele sudjelovati sa Hrvatim u definiranju suvereniteta Republike na temelju sporazuma dvaju naroda. To znači da žele suodlučivati o organizaciji vlasti, sistemu političke reprezentacije, strukturi parlamenta i odnosu Hrvatske prema drugim dijelovima Jugoslavije. Forum odbacuje promjenu granica i smatra da je za jugoslavenske narode bolje rješenje da, na principima novog dogovora, ostanu u jugoslavenskoj zajednici, ali moguće je i razdvajanje u šest država na ovom teritoriju, ako se narodi, na miran način, za to opredijele. Međutim, bez obzira da li će Hrvatska ući u novu zajednicu, ili će postati samostalna država, ona unutar sebe mora postići dogovor sa Srbima koji ovdje žive. Suverena i samostalna Hrvatska, tvrdi Pupovac, nije moguća bez suglasnosti srpskog naroda u ovoj Republici. Dapače, takva suglasnost je preduvjet za hrvatske težnje. -

Pupovac ističe da među pripadnicima Srba u Hrvatskoj postoje jake separatističke težnje, a to se pogotovo odnosi na žitelje Krajine. No, nedavno izražena spremnost hrvatskih vlasti da Srbima garantiraju lokalnu samoupravu, kulturnu autonomiju i proporcionalno sudjelovanje u vlasti, znači prema Pupovcu da je hrvatska strana spremna pružiti ruku građanima srpske nacionalnosti, pa bi i oni to trebali prihvatiti kao jedini put u okončanje sukoba i normalnu zajedničku budućnost.

Da li je, zbog velikih političkih razlika, moguća komunikacija i dogovor između Srba koji se priklanjaju SDF-u i onih koji su okupljeni oko Milana Babića i radikalnog krila SDS-a?

Pupovac potvrđuje razlike,

zastavom, juče (Snimio: Miloš Cvetković)

ali kaže da one nisu ništa manje ili veće od onih kakve postoje među pripadnicima hrvatskog naroda. — Niti su svi Srbi isti, niti su isti svi Hrvati i upravo ta činjenica i jest pretpostavka sporazuma za kojim težimo — rekao je Pupovac. Homogenizacije naroda dovele su do zaoštravanja sukoba i rata i samo liberalno-građanski sporazum može nas sve spasiti ovoga pakla.

Mnogi su pregovori i susreti, za koje javnost i ne zna, prethodili dogovoru o sastanku u Vojniću — kaže Pupovac. — Mi smo kontaktirali sa svima koji su na to bili spremni, a one koji to nisu htjeli, uvjeravali smo kako je naša stvar ispravna. Put kojim kreće SDF može se usporiti, ali se ne može zaustaviti.

Pupovac je, na kraju, izrazio uvjerenje da će Srpski demokratski forum uskoro moći роуоriti i kao velika narodna skupština srpskog naroda u Hrvatskoj. Toga časa, kaže Pupovac, i Hrvatska i Jugoslavija biće na konju.

S. MODRIĆ

Kao bog Janus

— Srpski narod u Hrvatskoj je dijete koje je imalo dvije maćehe — rekao je dr Pupovac. Mi znamo tko su one i koliko mas je koja od njih gurnula u probleme. Srpski narod u ovoj Republici ne može izbjeći sudbini da izgleda poput boga Janusa: s jednom stranom lica on mora biti okrenut Beogradu, a s drugom Zagrebu. Što ljepše bude lice Beograda i Zagreba prema nama — to bolje za Beograd i za Zagreb, a ponajprije za nas Srbe koji smo hrvatski građani.

PETAK,6.SEPTEMBAR 1991. GODINE “3

HOĆE LI KOSOVSKI ALBANCI DOBITI NOVU VIŠEPARTIJSKU PRELAZNU VLADU

Imaš što nemaš

Sudbina nove, ilegalne vlade je u rukama samo jednog čoveka — lidera Demokratskog saveza Kosova, Ibrahima Rugove, priča se na Kosmetu 6 Politička realnost je da bi i ta nova vlada bila falična ako je ne bi izabrala višepartijska skupština (koju Albanci nemaju) jer ne bi imala legitimitet, ne bar onaj potreban za

svet

Мпоробгојт lideri albanskih političkih partija, koji su u poslednjih godinu i nešto dana činili sve da izbiju u prvi plan i zasednu u stolicu „prvog Albanca“ upali su u klopku sopstvenih političkih magli, misleći da u njima mogu beskonačno da drže svoje sunarodnike. Obećali su im „republiku Kosovo“, a od nje su dobili samo papir. Isto je i sa ustavom te takozvane republike Kosovo, od koga običan Albanac nije dobio ni jedno nacionalno, ili neko drugo pravo više. Naprotiv. Proglašena suverenost i samostalnost Kosova već godinu i po dana ostaje bez ikakvog međunarodnog priznanja. Sada se, kao sredstvo za „umirenje“ Albancima nudi nekakva vlada u egzilu, iako se na jednom mestu ne mogu sakupiti ni njena tri člana.

Svesni ćorsokaka u koji su doveli sopstvenu narodnost (ili kako sami više vole da kažu sopstveni narod), mnogi od tih lidera se polako povlače u drugi plan. U „strategiji“ tog i takvog povlačenja najpre je formiran Koordinacioni odbor pet najuti-

ŠTA ĆE ON REĆI: Ibrahim Rugova cajnijih političkih partija Albanaca na Kosovu. Mesec dana nakon toga konstituisan je isti takav Odbor, ali on sada okuplja desetak političkih partija koje okupljaju Albance na čitavom jugoslovenskom prostoru.

Kako je procenjeno da je i to tanko pokriće za sve ono što (ni)je urađeno, a posebno da neće moći da izdrži ono što treba da usledi, rodila se ideja o formiranju nove višepartijske prelazne vlade.

Ali, i to je, kao i sve do sada, u rukama Jednog čoveka. Hoće li Albanci dobiti svoju ilegalnu višepartijsku prelaznu vladu, jer legalnu ne može da izabere bivба raspuštena jednopartijska skupština — zavisi od toga šta će reći Ibrahim Rugova, prvi čovek Demokratskog saveza Kosova. Kao, uostalom, i kod svih dosadašnjih pitanja koja su se ticala sudbine Albanaca u poslednjih godinu dana.

Sada, kad je sudbina nove albanske vlade sve izvesnija, mnogi postavljaju pitanje: da li to znači da je Rugova rekao — da. Ako nije — od toga neće biti ni-

Čekanje na kandidate

Priština. — Prema onome što je juče objavio prištinski list na alБакокот jeziku „Bujku“, biro za iniurmacije „Skupštine republike Kosovo“ saopštio je da se 4. septembra sastala komisija za izbor i imenovanje te skupštine, koja je radila na pripremi predloga za izbor predsednika i potpredsednika „Skupštine republike Kosovo“, kao i predsednika Veća opština.

Još je saopšteno da je komisija spremna da pripremi i predlog za izbor višepartijske prelazne vlade, ako političke partije Albanaca predlože kandidate za novu vladu. Rečeno je, naime, da je komisija spremna da za 48 sati od trenutka kada budu predloženi kandidati za višepartijsku prelaznu vladu, „Skupštini republike Kosovo“ podnese predloge za njeno proglašenje.

šta. Jer, samo je njegovom VOljom bivša kosovska vlada, čiji se najveći broj članova nalazi u Zagrebu, vraćena iz političkog mrtvila. Skoro godinu dana ona nije imala pravo, bez obzira na zasluge oko donošenja ilegalnog ustava i proglašenja republike, da se oglasi. Ali, kad je Rugova dao zeleno svetio i rekao da „on i njegov Demokratski savez priznaju skupštinu i vladu u egzilu kao svoje legitimne predstavnike“, ta skupština (preko svog potpredsednika Iljaza Ramajljija), a posebno vlada (preko Jusufa Zejnulahua i ministra za obrazovanje Muhameta Bicaja) počela je da donosi „sudbonosne“ odluke pod firmom „vlade republike Kosovo“. Ali, uvek tek nakon što bi o nečemu odlučio Demokratski savez Kosova.

Saznanje da komisija bivše kosovske skupštine za izbor i imenovanje priprema predlog za predsednika i potpredsednika „skupštine Kosovo“, kao i očekivanje da političke partije Albanaca predlože kandidate za novu višepartijsku prelaznu vladu „republike Kosovo” — među Albancima na Kosmetu izazivao veliku pažnju.

Svi se pitaju, međutim, nije li to još jedan pucanj u prazno, ako Rugova misli drugačije? Ima i onih koji procenjuju da je „Rugova možda pristao, ako je za sebe ili nekog svog čoveka obezbedio“ mesto premijera i ključne resore.

To je ono što se priča. Politička realnost, međutim, na koju su se albanske demokrate poslednjih godinu dana oslanjale, govori nešto drugo. Zna se, recimo, da bi ta nova, makar i višepartijska i prelazna vlada, bila falična ako je ne bi izabrala takođe višepartijska skupština. A nje Albanci nemaju. To znači da ta nova vlada ne bi imala legitimitet, ne bar onaj potreban za svet. Po mnogima, to bi predstavljalo novo bacanje prašine u oči običnom albanskom čoveku, još jednu iluziju da ima nešto, poput republike i suverenosti, što, u stvari, nema.

Miloš ANTIĆ