JUS standardizacija

STANDARDIZACIJA

61,25 (proizvod izvršenja po količini i po kvalitetu). Premašenjem plana po kvalitetu radni kolektiv postiže nadplansku dobit.

Ako, na primer, cema obuće prosečnog kvaliteta iznosi Din 270, a postavljeni plam kvaliteta

5 2, 90%, omda je cema za prima obuću: o . 100 = Din. 300. Poboljšanjem kvaliteta od 90% «na

. 100 =

95%, cema se za primu smamjuje ma

Din 284, te preduzeće postiže nadplanmsku dobit od 300 — 284 = Din 16. U slučaju pogoršanja kvaliteta ma 85%, cema za primu se povećava ma 270 85. 318 — 800 obuće. Prema Olieioiiue LU PMC uprave za Uunmapređemje proizvodmje pri Saveznoj planskoj Rko-

. 100 = Din 318, 1j „mastaje gubitak od

= Din 18— po OC paru dotične

misiji, klasifikaciju gotovih proizvoda vrši otsek za tehničku kontrolu (OTK) preduzeća. Šef OTK svakodnevno izveštava direktora preduzeća, kojemu je direktno podređem, o kretanju kvaliteta i o razlozima otstupamja od plana. Radni kolektiv se svakodnevno izveštava o izvršemju plana po količini, po kvalitetu i o kompleksnom izvršenju. Pored komtrole finalmih proizvoda, OTK proverava kvalitet sirovina, pomoćnih sredstava i pojedinih operacija ma ključnim mestima proizvodnje, gde tehmološki proces prelazi iz jedne faze u drugu.

Dnevni pregled stamja kvaliteta ukazuje šefu pogona na kritična mesta proizvodnje ı omogu– ćuje mu da težište borbe za plan prenese na kvalitet. Uključivanjem kvaliteta u plam proizvodnje, proširivanjem mormativa utroška materijala i radne snage sa uslovima kvaliteta, on se postavlja kao pravac u kojemu treba da se razvija naša industrija kože i obuće. . -

Dr ME. Gergely

DK 389.631

iamdarcdmi brojevi

Savezna komisija za stamdardizaciju stavila je ma diskusiju jedan predlog standarda za stamdardme brojeve.

Pošto iz dosadašnjih odgovora konstatujermo da je pojam standardnih brojeva uglavnom nepoznat širem krusu maših tehničkih stručnjaka donosimo kratko objašnjenje o opštim primcipima.

Šta su standardni brojevi?

Za racionalnu proizvodnju i pogom potrebno je ograničiti slobodam izbor veličine i vrednosti, a da se ipak održi asortiman koji je potreban u praksi. Od beskonačno velikog broja racionalnih i iracionalnih brojeva treba izabrati izvesne brojeve, koji su naročito prikladni za upotrebu u tehnici. Po je osmovna zamisao standardnih brojeva.

Od tih izabranih brojeva se traži da omoguće ravnomerno stepenovamnje ne samo linearnih veličima (l. potemcija), nego ı površina (2. potencija), zapremina oftpornih momenata (3. potencija) i momenata inercije (4. potencija). Ti brojevi treba da služe naročito kod pojedinačne standardizacije ı kod određivamja čitavih serija tipova i za bu svrhu je potrebno, unutar izvesnog niza brojeva, odrediti majprikladnije stepenovamje istih veličina. Prikladnost se sastoji u tome da kod mamjih vrednosti postoji sitnije stepenovanje, a krupnije stepenovanje kod većih vredmosti. Pakove osobine općenito imaju brojevi u geometrijskom redu. Istovremeno. potrebno je da ti brojevi iskazuju jednostavne, mekomplikovane Wwredmosti. Ako se za dobijanje geometrijskog reda, kao prvi broj niza, uzme 10 koji se broj množi s jednim određenim faktorom, a svaki tako dobiveni rezultat se ponovo umnoži (ili deli) sa istim JTaktorom, pa

ako se za taj faktor uzme koren iz deset, gde je

eksponent celi broj (na pr. 0, 10, O Oia, POP itd.) onda jeitaj uslov ispunjenmy,dobijaju se jednostavne vrednosti koje se eventualno, zbog pralktične upotrebe, mogu još i zaokiružiti.

Prvi, koji je došao na pomisao da stepenije veličine po geometrijskom redu, bio je francuski pukovnik Charles Renard, koji je uveo geome”

triiski red sa faktorom 10 i primenio ga pri odabiranju čeličnih užadi kod gradnje balona za vre” me opsade Pariza u ratu 1870—"#21 godine.

Godine 1938 je Međunarodna asocijacija za standardizaciju (preteča sadašnje ocrganizacije ISO) izradila predlog međunarodnog standarda za standardne brojeve, koji su predlog uskoro prihvatile gotovo sve industrijske države sveta i pri” menile sa ma svoje uslove. Osnovna primena tog međunarodnog standarda se sastoji u tome da je međunarodnim sporazumom određen jedan glavni red sa grubim stepenovanjem i sporedni redovi S još grubljim ili fimijim stepenovanjem. Kao glav mi red uzet je prvobitni Renardov red sa faktorom 10 9 . 10, O faktorom ~\V10 i finiji redovi sa

40 TE 9 OON VAL 10. Za uspomenu na Charlesa

Renarda ti nizovi kao oznaka nose početno slovo njegovog prezimena (R5, R10, R20 i R40). U standardima u tablicama se navode nizovi od 10—100, a manje ili veće vrednosti dobijaju se deljenjem ili mmoženjem sa 10. Njihova najvažnija osobina sastoji se u jedmoličnom stepenovanju. Tako u

nizu od 10 do 100 red R5 daje 6 brojeva, čija me”

ES JO IL AE=U-