JUS standardizacija
ŠTANDARDIZAČIJA
Ovo su primjeri za niz konkretnih načela; tokom daljnje razradbe trebalo bi ovo još dopuniti i proširiti. Dosljednom upotrebom iznesenih načela za sistematizaciju dočetaka, moći će se tehničko sporazumijevanje i izražavanje znatno mpojednostavniti. Kako se vidi po mekim izmesenim primjedbama, i kako se može jasnije vidjeti pregledom članova iz Maretićevog djela, na koje se u gornjoj sistematizaciji DOozivamo, ovaj prijedlog sistematizacije predstavlja samo dogovor za organizirano postavljanje standardizacije našeg thničkog nazivlja. Ne znači dakle postavljena načela slijede u svim slučajevima izravno iz članova Maretićevog djela, na koje se pozivama; ona iz njih slijede samo u stanovitom broju slučajeva, kod kojih su dočeci i u narodnom govoru pretežno na posve isti način usmjereni. U većini drugih slučajeva pozivanje na odnosne članove služi samo tome, da se ukaže na dopustivost konkretno izabrane primjene, koja se u
Fr
190
ovom našem dogovoru oslanja na jednu od više različitih mogućnosti navedenih tamo za odnosni dočetak.
Upravo zbog toga što u jeziku postoji takva raznolikost u upotrebi pojedinih principa, možemo ova konkretna načela, koja smo iznijeli uzeti samo kao dogovor za dalji razvoj tehničkog nazivlja, a ne irebamo fa načela primijeniti kod naziva, koji već postoje, iako se kose s tim načelima, osim u slučajevima, u kojima bi takav naziv zadavao teže smetnje općem sređenju nazivlja stanovitog područja. To znači u čitavom fom radu mora biti sačuvana elastičnost, koja i inače treba da vlada u svim filološkim pitanjima, tako da bude ovim redom udovoljeno trim osnovnim faktorima: modernom i diferenciranom napretku tehnike, zatim mogućnosti proširenja standardiziranog nazivlja bez prevelikih sudara sa današnjim stanjem i konačno filološkim zahtjevima naših jezika. —
Niko Malešević
OBJAŠNJENJE UZ PREDLOGE STANDARDA ZA ALATE ZA BRUSENJE I GLACANJE
Ove predloge izradili su stručnjaci Tvornice Veštačkih bruseva »Swaty« — Maribor, u saradnji sa Sayreznom komisijom za standardizaciju.
Prilikom izrade ovih predloga uzete su kao osmoV ISO preporuke TC/29/G'T 5, inostrani standardi i stečeno dugogodišnje iskustvo stručnjaka tvornice.
1.) ISO preporuke su delimično prihvaćene kao:
— elementi kvaliteta i njihovo označavanje sa ma-– lim oftstupanjem, te je u podgrupi »osnovna, sirovina« dodato i slovo B kao oznaka za specijalmi korund; ovo je učinjeno iz razloga što grupa korumda obuhvata više Kkvaliteta od kojih su osnovni i najznačajniji normalni A i specijalni B.
S obzirom na bitnu razliku u pogledu primene, >Swaty« predlaže da se grupa korumda podeli u A i B, jer normalmi korund A služi za opštu upotrebu, uglavnom za obradu čelika niskih zateznih čvrstoća. Međufim, specijalmi korumd B služi za obradu poboljšanih i tvrdih čelika većih zateznih čvrstoća.
Za klasifikaciju osnovnih sirovina, ISO uzima slova A C D, a predlog JUS-a uzima A B C D (vidi JUS K.P1.001).
— U predlogu JUS K.F1.001 tač. 2.32 nisu uvedena slova A B C D, koja bi označavala osobito meki stepen tvrdoće, usled toga što su ova slova uzeta za označavanje osnovne sirovine i što se ne izrađuju i ne upotrebljavaju brusevi ovog stepena tvrdoće.
— Kod oznake vrste veziva razlika je između ISO i JUS u tome, što ISO za keramičku oznaku predviđa
»V«, a JUŠ »K«:; i za šelakovu oznaku ISO predviđa »E«, a JUS »L«. Ostale se oznake slažu.
— Preporuke ISO-a u posledu dimenzija tocila za spoljašnje prečmike, debljine i prečnike rupa nisu u potpunosti prihvaćene, jer baziraju na preračunatom pretvaranju cola u milimetar, dočim: su predlozi JUS-a u principu zasnovani na normnim brojevima i metričkom sistemu. Ipak, dobar deo navedenih veličina međusobno se poklapa, naročito kod debljine tocila.
92) Od inostranih standarda uzeti su u analizu i razmatranje: francuski, memački, švajcarski, SSSR i američki (USA). g -
S obzirom da je mašinski park jugoslavenske industrije, koja upotrebljava brusilice, poreklom iz evropskih država i to najviše i najčešće iz Nemačke, Austrije, Italije i Švajcarske, a i da se brusilice navedenih zemalja slažu sa nemačkim propisima DIN, nemačke industriske norme za veštačke bruseve uzete su kao podloga za izradu predloga jugoslavenskih standarda.
3) U toku izrade predloga. JUS-a nastupile su izVesne izmene, koje su rezultat iskustva tvornice i nastalih potreba.
U grupi alata za brušenje i glačanje stavljaju se na javnu diskusiju standardi koje objavljujemo u ovom broju biltena, a na koje treba dostaviti primedbe majkasnije do 1 oktobra 1954 godine. U ovom: broju biltena objavljujemo, usled skučenosti prostora, približno polovinu predloga standarda iz ove grupe, dočim će druga polovina biti objavljena u narednomi broju.
PREDLOZI STANDARDA NA JAVNOJ DISKUSIJI
Na niže objavljene predloge staadarda primedbe treba dostaviti najkasnije do 1 oktobra 1954 godine
ALAT ZA BRUŠENJE I GLAČANJE VEŠTAČKI BRUSEVI DEFINICIJE I OZNAKE POJMOVA ni"
Predlog br. 1013
1 Definicija
DK 621.922 JUS K.F1.001
Veštački brusevi su čvrsta tela raznih oblika, dimenzija, krupnoća zrna, tvrdoća i struktura, iztađena naročitim tehničkim postupcima, veštački brusevi se sastoje iz sintetičkih materijala kao osnovne sirovine, vezani sa raznim sredstvima za vezivanje; oni služe za mašinsko ili ručno brušenje metalnih. ili
drugih površina. 2 Elementi kevaliteta i
njihovo označavanje
Za tehničku specifikaciju veštačkih bruseva potrebni su podaci iz sledećih grupa elemenata, iz kojih
se sastoji kvalitativna karakteristika brusa; a) Osnovna sirovina bi) Krupnoća zrna ce) Tvrdoća dd) Struktura e) Vrsta veziva II Osnovna sirovina