JUS standardizacija

i : +, | aje ” e, YT n ip

98 i j ; SUN aapl- _ STANDARDIZACIJA | ' - e | . |i

Predlog br. 2574 TEMPEROVANI LIV JUS C.J2.021 Krajnji rok za dostavljanje primedbi: 1 jul 1958 1 Opseg : Ovaj standard odnosi se na nelegirani beli i crni temperovani liv. Temperovani liv dobijen po specijalnim postupcima termičke obrade nije obuhvaćen ovim standardom. i2 Definicije Oi|| Temperovani liv je finalni proizvod livnice oblikovan u kalupu livenjem gvožđa sa preko 1,7%/0 ugljenika, a takvog hemiskog sastava da posle stvrdnjavanja u kalupu nema u livu slobodnog usgljenika. Naknadnom termičkom obradom odlivaka postiže se razlaganje karbida uz delimično razugljeničenje (beli temperovani liv) ili samo razlaganje karbida (crmi temperovani liv). Na taj način Dprvobitno tvrd i neobradljiv odlivak postaje posle termičke obrade mekan i obradljiv, žilav i kovkast. 10, Beli temperovani liv dobija se termičkom obradom u oksidacionoj atmosferi kojoj je svrha razlaganje karbida i većeg ili manjeg razugljeničenja. Razugljeničenje površinskog sloja je potpuno, a idući prema sredini sve slabije, tako da deo ugljenika ostaje vezan u perlitu, a u sredini kod debljih odi livaka je i slobodan u obliku čvorića, 1.z. žarni ugljenik. 85 Crni temperovani liv dobija se termičkom obradom u neutralnoj atmosferi, sa svrhom razlaganja karbida pri čemu se sav ugljenik ili njegov pretežni deo kroz ceo presek izlučuje u obliku čvorića. Ukoliko se pritom oslobađa sav ugljenik dobija se feritna podvrsta, a ukoliko deo ugljenika ostaje vezan u perlitu dobija se perlitna podvrsta. Kada se termička obrada vrši u slabo oksidacionoj atmosferi dobija se kombinovana podvrsta i. ZV. Orno| jezgreni temperovani liv kod koga je tanak površinski sloj razusgsljeničen. 3 Hemiski sastav | i | | Hemiski sastav liva određuje proizvođač, pod uslovom da proizvedeni liv ima svojstva određena ovim ' standardom. U posebnim slučajevima, za pojedine odlivke hemiski sastav se može odrediti standardom za odnosni odlivak, ili ugovoriti sporazumno između poručioca i proizvođača. 4 Vrste temperovanogz liva i svoistva Liv na koji se ovaj standard odnosi izrađuje se u vrstama i sa svojstvima određenim u tabeli 1. 5 Struktura prelomaBeli temperovani liv ima sasvim. ili pretežno belu površinu preloma, SO zavisi od debljine zida, hemiskog sastava i termičke obrade. i Crni temperovani liv ima celu površinu preloma crnu. Crnojezgreni temperovani liv ima na površini preloma crno jezgro i beli ivični sloj. 6 Mikrostruktura Beli temperovani liv kod fanjih zidova pokazuje feritnu mikrostrukturu, a kod debljih zidova Je: na ivici ferit — u prelaznoj zoni ferit, perlit i žarni ugljenik — u jezgru perlit i žarni ugljenik, a eventualno i ferit. : PISAMA Crni temperovani liv pokazuje kod svih debljina zidova, po celom preseku: ferit ili perlit, ili ferit, perlit i žarni ugljenik. Crnojezgreni temperovani liv pokazuje na ivici ferit i perlit a u jezgru ferit ili perlit, ili ferit, perlit i žarni ugljenik. (| Izgled; spolini i unutrašnji nedostaci [li Površina odlivka mora biti glatka shodno postupku izrade. Sav pesak od kalupa i jezgra kao i OgOrine, moraju biti otstranjeni i površina očišćena. 7.2 Grebeni, razlivci i pupčasti delovi na mestima podele kalupa, oslonci jezgara, nalivci, odušci, hranitelji, izgubljene glave itd., moraju se otstraniti, a njihova mesta obrusiti. 1:98 Nedostaci na odlivcima Le što su uključci troske i peska, lokalni mehuri i poroznost, nabubrine, usahline (lunkeri), prskotine itd.. mogu se podesnim metodama otstraniti ukoliko ne utiču na upotreb- | ljivost odlivka ili ne kvare njegov spoljni izgled. i Ako se popravka ne dozvoljava mora se u porudžbini naglasiti. | Oblik, mere, težine i tolerancije i 8.1 Oblik i mere odlivka moraju odgovarati crtežu, a ukoliko nema crteža modelu. | Kod oftstupanja u merama i obliku usled deformacija pri termičkoj obradi, može se izvršiti ravna | nje podesnim načinom koji ne utiče na upotrebljivost odlivka. | 8.2 Kao »stvarna težina« odlivka, u smislu ovog standarda, smatra se izvagana težina odlivka. j. Kao »utvrđena težina« odlivka, u smislu ovoga standarda, smatra se težina odlivka dobijena račun- L skim putem prema crtežu ili modelu, a na bazi spec. težine liva 7,4 kg/dmš, ili težina dobijena vaga- f njem jednog odlivka čije mere najpribližnije odgovaraju crtežu. . j »Stvarna težina« odlivka sme da otstupa od »utvrđene ftežine« u sledećim granicama: — pri mašinskom kalupovanju — — — — — 50%/0 — pri ručnom kalupovanju — — — — — — — 10%/o, ukoliko se u standardu za dotični odlivak ili u ugovoru drugačije ne odredi. Er zr KI rnrr ai ua maramu armuupnmerenaz E ue eee uuu uz au uumu uu zuuyinr run surunazrı Eerdr m arum—K Or uzmu aununuuuu uuu rar uumuudiua mu uuu ar:uuumuuzuuen nur nu uIua ru auuu CCP mu ILA III: ui ae erur a aa ar a iza