JUS standardizacija

|__STANDARDIZACIJA

387

6.32

6.33

6.34

6.4

6.5 6.51

6.52

6.54

6.55

6.56

podesan mehanizam, koji bi za jedan pun obrtaj pomerio epruvetu za 2 mm u aksijalnom pravcu. Postavljanje epruvete u prizmu (V-blok) direktno na aparat ili na uređaj za pomeranje ne dozvo= ljava se.

Postupak ispitivanja

Zagrevanje epruvete

Epruvefa se zagreva u peći, odnosno u kutiji (vidi tač. 5.1), do temperature kalenja propisane standardom za dotični čelik ili prema dogovoru; na propisanoj temperaturi epruveta se mora progrevati 30 min.

Kalenje epruvete

Iz peći za zagrevanje, odnosno iz kutije, epruvefa se prenosi i fiksira u uređaj za čeono kalenje, kako je naznačeno na sl. 4, i odmah izloži dejstvu mlaza vode; proteklo vreme od vađenja epruvete iz peći, odnosno kutije, do početka dejstva mlaza ne sme da pređe 5 sek.; mlaz vode od početka mora biti pun.

Epruveta se izlaže najmanje 10. min dejstvu mlaza vode, temperature 5 do 30 ?C; za to vreme. vazduh oko uređaja mora biti miran. Posle toga epruveta se vadi iz uređaja i, ukoliko još nije hladna, treba je odmah ohladiti u vodi.

Brušenje epruvete

Na epruveti okaljenoj prema tač. 6.2, duž njenih izvodnica, bruse se dve naspramne paralelne ravne površine na dubini od po 0,4 mm; jedna služi kao površina naleganja na oslonac aparata za merenje tvrdoće, a druga kao površina za merenje tvrdoće (sl. 7).

Površina naleganja Čelo epruvete

Površina_merenja

Obrušene površine epruvete (S1. 7)

Brušenje se mora obaviti pažljivo da ne bi došlo do mestimičnog otpuštanja materijala usled zagrevanja pri brušenju.

U cilju otkrivanja eventualno oftpuštenih mesta, na obrušenim površinama mora se izvršiti ispitivanje makrostrukture prema odredbama tač. 6.4.

Ako je na obrušenim površinama došlo do otpuštanja materijala, moraju se brusiti nove površine na drugim izvodnicama epruvete; na novo obrušenim površinama ponovo se proverava makrostruktura.

Ispitivanje makro-strukture obrušenih površina

Sa obrušenih površina prvo se očisti masnoća. Zatim se vrši nagrizanje sa 5" rastvorom azotne kiseline spec. težine 1,42, i pranje vodom.

Posle ovoga nagrizanja može se izvršiti drugo nagrizanje sa 50% rastvorom hlorovodonične kiseline spec. težine 1,18, i pranje vodom.

Eventualno pojavljena tamnija mesta na obrušenim površinama pokazuju da je došlo do mestimičnog ·

otpuštanja materijala. Merenje tvrdoće

Merenje tvrdoće vrši se na obrušenoj mernoj površini epruvete (vidi tač. 6.3), po metodi Rokvel C ili Vikers, prema standardu JUS C.A4.003. Tvrdoća se meri u tačkama koje leže na srednjoj linjji merne površine (sl. 7), i koje su udaljene od

čeone površine epruvete u intervalima, kako je određeno u tabeli, rad. br. 6; merenje se vrši počev od čela epruvete. -

Broj tačaka merenja treba da je toliki da bi se mogao naneti dijagram tvrdoće; intervali tačaka merenja, izuzev prve tačke,“ mogu se povećati ako je time moguća izrada dijagrama, odnosno treba ih smanjiti u zonama u kojima dijagram tvrdoće treba da se tačnije odredi.

Položaj svake merne tačke mora biti tačno određen, odnosno ne sme doći do pomeranja položaja bilo koje merne tačke u podužnom ili poprečnom pravcu. epruvete.

U izvesnim slučajevima tvrdoća se može meriti na više obrušenih površina epruvete, da bi se Dproverila ispravnost dobijenih rezultata ili da bi se odredili srednji rezultati; ako kao površinu nale-

ganja treba upotrebiti mernu površinu na kojoj je već izvršeno merenje tvrdoće, ona se prethodno mora obrusiti. |

U svakom slučaju, za svaku novo obrušenu površinu epruvete važe odredbe tač. 6.33. Rezultati merenja tvrdoće unose se u izveštaj.

Izveštaj o ispitivanju

Izveštaj O ispitivanju prokaljivosti čelika po ovome standardu daje se u vidu formulara, čiji su oblik i sadržina navedeni na sl. 8.

GI III III III III a a aa a alla a -=——cS=—c_=z=Z—==z——e+—4—1-=