JUS standardizacija

16 2 - STANDARDIZACIJA |

2.25 Ispitivanje dinamičke čvrstoće sučeonih spojeva 2.251 Svrha ovog ispitivanja je određivanje čvrstoće zavarenih spojeva pod dejstvom promenljivog opterećenja pri čemu . treba: E a) da se ustanovi dinamička čvrstoća zavarenog spoja kao celine (epruvete prema tač. 2.2521), b) da se ustanovi dinamička čvrstoća materijala samog zavara (epruvete prema tač. 2.2522). Pri tome se intenzitet napona menja harmonički, u zavisnosti od vremena. S obzirom na intenziteti predznak ekstremnih vrednosti promenljivog naprezanja, naprezanje spoja može biti: a) jednosmisleno dinamičko naprezanje, kada su gornja i donja granica, u kojima varira naprezanje, istok znaka; b) naizmenično dinamičko naprezanje, kada su gornja i donja granica različitog znaka; c) oscilatorno naprezanje, kada su kod naizmeničnog naprezanja apsolutne vrednosti ekstremnih e naprezanja međusobno Jednake: d) osnovno dinamičko naprezanje koje je specijalan slučaj jednosmislenog naprezanja, kada je donja granična vrednost naprezanja jednaka nuli (0). Veličina napona koju može izdržati materijal zavarenog spoja pri beskrajno mnogo puta ponovljenom opterećenju, i a da ne pretrpi slom, naziva se dinamičkom čvrstoćom spoja cy koja, u zavisnosti od vrste dinamičkog naprezanja, nosi odgovarajući naziv, naprimer: oscilatorna dinamička čvrstoća. osnovna dinamička čvrstoća itd. Veličina naprezanja pri određenom broju naprezanja naziva se relativna dinamička čyrstoća i obeležava se sa ops : (indeks N znači broj promena naprezanja). Za većinu čeličnih konstrukcija može se smatrati da je relativna dinamička čvrstoća pri Nx 10X106 istovremeno i dinamička čvrstoća (op), jer se pri daljem povećanju broja opterećenja, relativna dinamička čvrstoća (copy) praktično ne menja. 22,59; Oblik, dimenzije i obrada epruveta ravnaju se prema vrsti, konstrukciji i snazi mašine za ispitivanje (pulzatora). Epruvete mogu biti pljosnate ili okrugle. Na pljosnatim epruvetama vrsta i stepen obrade površine vara treba da su u skladu sa obradom površine vara u konstrukciji. S obzirom na namenu u smislu tač. 2.51, za ispitivanje dinamičke čvrstoće uzimaju se sledeći oblici epruveta: 2.2521 Za ispitivanje dinamičke čvrstoće spoja: = za tanje limove (do 10 mm) preporučuje se epruveta prema slici 18, koja se izreže iz sredine uzorka zayvarenog prema tač. 2.2 (sl. 1).

SI. 18

Pored ove epruvete, za ispitivanje dinamičke čvrstoće mogu se koristiti i epruvste sa paralelnim bokovima, a prema sl. 3i4itabelil. Zavar mora biti na sredini dužine epruvete. Ako konstrukcija mašine nije podesna, može se ukupna dužina epruvete L smanjiti do one mere koja obezbeđuje dobro hvatanje epruvete u čeljusti mašine za ispitivanje. Takođe, ukoliko jačina mašine nije dovoljna za kidanje epruveta, može se širina smanjiti u odgovarajućoj meri, ali najviše na 15 mm.

2.2522, Za ispitivanje dinamičke čvrstoće samoga zavara uzima se epruveta prema sl. 5 i tabeli 2. Ovde, takođe, ukupna dužina epruve L može biti i manja, u zavisnosti od konstrukcije mašine za kidanje, ali mora biti tolika da obezbedi dobro hvatanje epruvete wu čeljusti mašine za ispitivanje. . Pored napred navedenih epruveta. mogu se u specijalnim slučajevima upotrebiti i drugi oblici epruveta, a prema dogovoru. Pored ispitivanja dinamičke čvrstoće na epruvetama. iste se može ispitivati i na celim zavarenim konstruk— cijama kako bi uslovi ispitivanja bili što bliži uslovima eksploatacije. .

2.253 Za ispitivanje i određivanje zavisnosti relativne dinamičke čvrstoće od broja opterećenja potrebno Je najmanje 8 do 12 epruveta. Ispitivanje, po pravilu, počinje sa većom naponskom amplitudom koja se određuje na osnovu smanjene statičke zatezne čvrstoće spoja (stepen smanjenja zavisi od nepravilnosti i stepena obrade površine epruvete). opterećenju sa jednom naponskom amplitudom podvrgavaju se 3 dc 4 epruvete i određuje broj izdržanih promena opterećenja. U zavisnosti od broja promena opterećenja koje izdrže prethodne epruvete smanjuje se naponska amplituda za sledeću grupu epruveta. Za određivanje zavisnosti relativne dinamičke čyrstoće od broja opterećenja i određivanje dinamičke čvrstoće potrebno je izvršiti ispitivanje sa 3 do 4 različite naponske amplitude koje se postepeno smanjuju. ·

2.254 Protokol ispitivanja treba da sadrži sledeće podatke: kvalitet osnovnog materijala i elektroda, dinienzije i stepen obrade epruveta, vrstu dinamičke čvrstoće koja se ispituje, sa ekstremnim i srednjim vrednostima naprezanja u kp/!mm? i odgovarajućim brojem promena (perioda); položaj i izgled preloma, a takođe i podatak da li je u toku ispitivanja pri određenom naprezanju došlo! do loma ili ne. Pored toga, u protokol treba staviti i frekvenciju sa kojom se vršilo ispitivanje kao i eventualne zastoje u toku ispitivanja.