JUS standardizacija
OBRAZLOŽENJE POVODOM STAVLJANJA NA DISKUSIJU PREDLOGA STANDARDA METODA ZA ISPITIVANJE UGLJEVA
Jugoslovenski standardi za ugalj: »Privr. JUS B.H0.001; B.H9.001 i B.H9.002«, izdati 1952. godine, zamenili su dotadašnje propise za određivanje osnovnih elemenata kvaliteta uglja, izdate 1949. godine od strane Ministarstva za rudarstvo FNRJ, dok pre toga nije ni bilo jedinstvenih propisa te vrste. Ovi standardi su privremenog karaktera i proizišli su iz potrebe da se u tadanjim uslovima proizvodnje uglja zavede izvesna kontrola kvaliteta.
U ogromnom napretku naše celokupne industrije poslednjih godina i industrija čvrstih goriva snažno se Je razvila kako u pravcu povećanja i modernizovanja proizvodnje, tako i u smislu obogaćivanja i tehnološke prerade ove mineralne sirovine, čime se naša zemlja i u ovoj oblasti stavila u red tehnički razvijenijih zemalja. -
U novim uslovima ı Privremeni jugoslovenski standardi za ugalj ukazuju se kao nedovoljniijavlja se potreba za donošenjem novih standarda, na široj i razvijenijoj Osnovi.
I kod tehnički visoko razvijenih zemalja, koje su imale adekvatne nacionalne standarde za privredu uglja, javila se u daljem toku naučnog i tehničkog razvoja potreba za izmenom njihovih propisa i za donošenjem novih standarda, koji bi odgovarali kako razvoju unutrašnjih prilika, tako i u pogledu međunarodnih odnosa.
Aktivnost usmerenu u tom pravcu uzela je na sebe Međunarodna organizacija za standardizaciju (ISO). Ona je oformila, između ostalih, i tehnički komitet broj 27 (ISO /TC 27) za čvrsta goriva, sa zadatkom da u saradnji sa svima zemljama sveta prouči i donese međunarodne preporuke, odnosno, standarde za celokupno područje kamenih, mrkih i lignitskih ugljeva i koksa. Članovi ovog komiteta su bezmalo sve istaknutije zemlje sveta, a među njima i Jugoslavija od 1950. godine i to preko Savezne komisije za standardizaciju, sada Jugoslovenskog zavođa za standardizaciju, kao jedinog legitimnog predstavnika naše zemlje u toj međunarodnoj organizaciji.
Saradnju naše zemlje sa Tehničkim komitetom za čvrsta goriva ostvarivala je Savezna komisija za standardizaciju uz pomoć bivšeg Instituta za ugalj NR Srbije, kao jedine specijalizovane ustanove naše zemlje u toj oblasti, čije je rukovodstvo, pravilno uviđajući potrebu privrede uglja za savremenim standardima na višem nivou, uvrstilo ovaj rad u svoj naučno-istraživački program ı pružilo punu pomoć Saveznoj komisiji za standardizaciju, omogućivši time saradnju naše zemlje sa Tehničkim komitetom ISO/TC 27.
Saradnici analitičkog odeljenja bivšeg Instituta za ugalj (sada Rudarskog instituta) pod rukovodstvom višeg naučnog saradnika inž. Arsin Ljubice, izvršili su u okviru svojih naučno — istraživačkih zadataka, koje je finansirao Savet za naučni rad NR Srbije, mnogobrojna specijalizavona eksperimentalna ispitivanja na uzorcima jugoslovenskih i stranih ugljeva, koje su nam putem razmene dostavljale razne zemlje članice Tehničkog komiteta br. 27, (Belgija, Grčka, Holandija, Italija, Nemačka, Poljska, SAD i druge).
S jedne strane, na tim uzorcima proveravano je da li postojeće ili nove metode ispitivanja, primenjene na ugljeve raznih vrsta i porekla, i izvršene u laboratorijama raznih zemalja, mogu dati odgovarajuće ı reproduktivne rezultate.
S druge strane, s obzirom da su skoro sve analitičke metode za ispitivanje uglja bazirane na ponašanju visokovrednih stranih ugljeva i na osnovu toga razrađene u tehnički visoko razvijenim zemljama, bilo je od osobitog značaja da se proveri, da li te metode, primenjene na naše ugljeve, koji su uglavnom nižeg ranga i lošijeg kvaliteta, mogu dati s jedne strane reproduktivne rezultate a, s druge strane, takve rezultate koji neće ići na štetu ranga ı kvaliteta uglja.
Na osnovu rezultata tih mnogobrojnih ispitivanja, putem pismenih referata ı izveštaja Tehničkom komitetu broj 27, njegovim podkomitetima i radnim grupama, zatim putem učestvovanja delegata u diskusijama na zasedanjima ovih organa, te glasanjem za ili protiv nekih predloga, sve preko Savezne komisije za standardizaciju nastojalo se je i većinom uspevalo da se naše primedbe na pojedine predloge metoda uzmu u obzir pri konačnoj redakciji istih.
Kao rezultat ovakvog rada i ostalih zemalja članica Tehničkog komiteta za čvrsta goriva dostignuft je za neke metode iz oblasti analitike čvrstih goriva već toliki stepen međunarodne saglasnosti, da ih kao metode ispitivanja jugoslovenskih standarda za ugalj možemo staviti Jugoslovenskoj javnosti na diskusiju, a to su: