JUS standardizacija

OZNAKE ENERGETSKIH PROVODNIKA I KABLOVA

Nagli posleratni razvoj kablovske industrije u zcmlji uslovio je rad na donošenju Jugoslovenskih standarda kojima bi se rešilo pitanje označavanja izolovanih provodnika i kablova. Ovo je još više bilo potencirano činjeniccm da su se u zemlji koristili različiti sistesri označavanja provodnika i kablova, kao »Jelko« i »VDE«, posebni propisi pojedinih ustanova, i većih privrednih organizacija i katalozi samih proizvođača.

Predratni jugoslovenski elektrotehnički kontrolni odbor (»Jelko«) izdao je 1936. god. uredbu o izradi, upotrebi i označavanju izolovanih provodnjka koja, s obzircm na stepen razvitka kablovskih proizvoda, nije obuhvatila sve tipove proizvoda i nije predstavljala jedan razrađen sistcm označavanja koji bi se mogao primenjivati i za novoosvojene kablovske proizvode na bazi savremenih izolacionih materijala.

Iz napred navedenih razloga Jugoslovenski zavod za standardizaciju, u zajednici sa Tehničkim odborom 20, Jugoslovenskog elektrotehničkog komiteta, u periodu od 1950—1955. pristupio je izradi jugoslovenskih standarda za označavanje telekomunikacionih provodnika i kablova i energetskih izolovanih provodnika, s napomenom da će se naknadno doneti standard za označavanje energetskih kablova. Tako su 1955. god. objavljeni sledeći standardi:

JUS N.C0.005 Oznake telekomunikacionih provodnika i kablova (koji i dalje ostaje na snazi) i

JUS N.C0.006 Oznake energetskih vodova (koji je sada izmenjen i dopunjen oznakama za energetske kablove).

U toku izrade sistema za označavanje energetskih kablova vođeno je računa o sledećim momentima:

— da se u praksi već odomaćio sistcm slovnih oznaka energetskih provodnika i kablova saglasno VDE propisima;

— da Je sistcm označavanja telekcmunikacionih kablova, koji se sastoji iz kombinacije slovnih i brojčanih simbola, vrlo brzo našao svoju punu primenu i opravčćzrje;

— da sistem koji bi se sastojao samo iz slovnih oznaka ne bi mogao da obuhvati svu raznovrsnost izolacionih i drugih kablovskih materijala i specifičnosti različitih konstrukcija kablovskih proizvoda;

— da samo brojčani simboli za označavanje kablova ne bi omogućili lako pamćenje i preglednost sistema označavanja;

— da oznaka mora biti kratka i laka za pamćenje;

— da sistem nesmstano omogućuje označavanje novih tipova kablova u pogledu korišćenog materijala ı osobina konstrukcije.

Na osnovu izloženog razrađen je sistcm označavanja energetskih kablova koji se sastoji iz kombinacije slovnih i brojčanih simbola sa sledećim značenjem:

— slovni simboli služe za označavanje vrste materijala upotrebljene za izolaciju i plašt kablova; — brojčani simboli služe za označavanje specifičnih osobina konstrukcije kablova.

Ovako razrađen sistem oznaka za energetske kablove pokazao Je da ima dosta đodirnih tačaka sa ranije usvojenim oznakama za energetske vodove (JUS N.C0.006/1955), tako da se stalo na stanovište da se sve ove oznake obuhvate jednim standardem koji bi se odnosio na sve oznake energetskih provodnika i kablova. Ovako sačinjen predlog standarda bio je predmet posebnog sastanka zainteresovanih preduzeća u Tehničkcm odboru 20, kada je predloženi sistem i konačno usvojen. Novi jugoslovenski standard, koji će nositi oznaku JUS N.C0.006 iz 1961. god., obuhvata sistem označavanja elektekrtoenergetskih provodnika i kablova. Ovim standardom se zamenjuje standard JUS N.C0.006 iz 1955. god. koji je služio samo za označavanje elektroenergetskih vodova.

U cilju lakšeg snalaženja i korišćenja usvojenih oznaka po izmenjenom standardu, čija je primena obavezna, daje se u nastavku uporedri pregled oznaka po JUS N. C0.006 iz 1961, god. sa ranijim oznakama po JUS N.C0.006 iz 1955. god. i oznakama po »Jelko« i VDE propisima.