JUS standardizacija

STANDARDIZACIJA NLO OJ ~ AJ 11

Ako bi bilo potrebno da se istovremeno označe i način izrade i namena JISpNire» oznaka izrade stavlja se uvek na prvo, a za njom, na drugo mesto, ı oznaka njene namene.

Oznaka osnovnog hemijskog sastava legure

Oznaka osnovnog hemijskog sastava legure sastoji se, uopšte Uuzev, iZ:

— hemijskog simbola osnovnog metala,

— hemijskih simbola glavnih dodatnih elemenata,

— hemijskih simbola sporednih dodatnih elemenata, i

— brojčanih oznaka kojima se izražava procentualni težinski sadržaj glavnih a, po potrebi, i sporednih dodatnih elemenata.

Hemijski simboli u oznaci osnovnog hemijskog sastava legure pišu se tako da na prvo mesto dolazi simbol osnovnog metala, pa simboli dodatnih elemenata po spadajućem redu njihovog sadržaja u leguri, i to bez razdvajanja. Pri jednakoj sadržini dodatnih elemenata odlučuje alfabet.

Pri označavanju osnovnog hemijskog sastava legura lakotopljivih teških metala važi još i sledeće: Sadržina se označuje celim brojem koji se piše iza hemijskog simbola elementa na koji se odnosi (vidii tačku 4.35).

'Kod osnovnog metala legure brojčana oznaka njegove sadržine u leguri se ne navodi, no ako. bi to bilo potrebno radi međusobnog razlikovanja dveju ili više legura iste grupe, navešće se i ia oznaka.

Brojčana oznaka sadržine dodatnih elemenata otpada, ako već i samo navođenje njihovih hemijskih simbola dovoljno određuje leguru.

Sadržine do 2% dodatnih elemenata mogu ostati i neoznačene, ukoliko to ne-bi bilo potrebno radi međusobnog razlikovanja dveju ili više legura iste grupe. Izuzetno, u takvom slučaju može se sadržina takvog elementa izraziti i brojem sa jednim decimalnim mestom

Sporedni dodatni elementi navode se u oznaci osnovnog hemijskog sastava legure samo tada, ako je njihovo navođenje potrebno radi međusobnog razlikovanja dveju ili više legura iste grupe, što se vrši dopisivanjem i stavaljanjem u zagradu njihovih hemijskih simbola, bez navođenja sadržine.

Kod nelegiranih metala u oznaci hemijskog sastava pored hemijskog simbola kao brojčana oznaka osnovnog hemijskog sastava navodi se broj kojim se izražava njegova procentualna čistoća.

Brojčana oznaka sadržine uvek se piše uz hemijski simbol na koji se odnosi, bez razdvajanja bilo prazninom, bilo tačkom.

Oznake posebnih svojstava legure

U posebna svojstva legura u smislu ovog standarda ubrajaju se:

a) stanje legure, s obzirom na stepen njezine prerade gnječenjem ili na termičku obradu; i b) svojstva površine.

Ova svojstva označavaju se oznakama određenim u standardima polufabrikata (limova, cevi, žice itd.) od lakotopljivih teških metala i njihovih legura, koje se, po pravilu, pišu malim slovima, koja podsećaju na nazive tih svojstava (na primer: m = meko, t = tvrdo, Y = valjano, sv = svetlo, itd.).

Umesto oznaka stanja u navedenom smislu, stanje legure može se označiti i navođenjem najniže propisane zatezne čyrstoće, kad je takav način označavanja celishodniji. U tom slučaju stanje legure se označava slovom Č kome se dopisuje još i brojčana vrednost najniže propisane zatezne čvrstoće u kp/mm?.

Oznake posebnih svojstava, kada je njihovo navođenje potrebno, uvek se pišu iza oznake osnovnog hemijskog sastava legure, i to odvojene za razmak koji odgovara jednom slovnom mestu.

Šema oznake legure

Delovi ukupne oznake legure:

|X|. |E A || — oznaka načina izrade ili namene | — oznaka osnovnog hemijskog sastava.

— oznaka posebnih svojstava legure

Oznaka načina izrade ili namene, ili obe zajedno (vidi tačku 3.21), odvaja se tačkom od oznake osnovnog hemijskog sastava, a oznaka posebnih svojstava razmakom jednog slovnog mesta od oznake osnovnog hemijskog sastava legure.