JUS standardizacija

STANDARDIZACIJA

5.2 S.2i

52%

Pe23

5.24

2525.

5.26

253 5.31

Tipovi standarda

Svaki standard, sa retkim izuzecima, može se razvrstati u jedan od sleđećih tipova: — a) standard oblika i mera, — b) standard kvaliteta materijala, — Cc) kompleksni standard, — d) standard tehnoloških postupaka, — 6) osnovni i opšti standardi.

Standardi oblika i mera su standardi koji propisuju samo oblik i mere pojedinih proizvoda, ne ulazeći u pitanja osobina materijala, načina izrade, načina proveravanja kvaliteta itd. Pri tome, standardom mogu biti propisane sve mere ili samo neke od njih, npr.:

JUS D.E1.020 — Građevinska stolarija. Unutarnja vrata za stanove.

U istu vrstu ulaze i tipizacioni standardi, koji propisuju tipove neke vrste proizvoda, određujući izvesne ili sve parametre tipiziranog proizvoda. To su na primer standardi za tipizaciju pumpi, vozila i slično.

Standardi kvaliteta materijala su standardi koji propisuju osobine nekog materijala, bilo kao sirovine ili u vidu gotovog, proizvoda, ne vezujući se za neki određeni oblik i dimenzije, ili pak u zavisnosti od nekih opštih oblika i dimenzija, koji ipak nisu vezani za jedan određćni proizvod, npr.:

JUS D.EI.012 — Građevinska stolarija. Kvalitet materijala za izradu prozora i balkonskih vrata za stanove.

U istu grupu ulaze npr. standardi za gvozdeni liv, za razne vrste čelika i slično. ji

U istu vrstu, ali kao podvrsta, s obzirom na nešto izmenjenu strukturu, ulaze takvi standardi koji propisuju materijal nekog konkretnog proizvođa ili grupe proizvođa, određujući, pored osobina materijala, još eventualno i način proizvodnje, način proveravanja kvaliteta (preuzimanje) i druge propise u vezi sa isporukom odnosnog proizvoda. To su standardi označeni kao »Tehnički propisi za izradu i isporuku« nekog određenog proizvoda, (npr.: turpija).

Kompleksni standardi su standardi koji kompleksno definišu neki proizvod, dakle propisuju kako njegov oblik i mere bilo potpuno ili delimično, tako isto i kvalitet materijala, način proveravanja kvaliteta i drugo, npr. JUS M.B2.300 — Rascepke.

Standardi tehnoloških postupaka su stanđardi koji propisuju ili đaju smernice za izvršavanje izvesnih tehnoloških postupaka bez obzira na to na kojim proizvođima će se ti postupci primeniti npr.:

JUS C.T3.030 — Tehnika varenja metala. Oblici i dimenzije žlebova za zavarivanje čelika topljenjem.

U ovu grupu spadaju i standardi koji se odnose na metode ispitivanja, merenja i slično, kao i onih koji daju metode ili postupak proračunavanja, konstruisanja itd.

Osnovni i opšti standardi su standarđi koji ne obrađuju određene proizvode, nego utvrđuju bilo izvesne opšte principe, bilo izvesne opšte norme ili postavke koje treba primenjivati bilo u celokupnoj standardizaciji, ili u izvesnim njenim oblastima, ili u praktičnom životu. Takvi su na primer standardi o standardnim brojevima, o jedinicama mere, o znacima za razne naučne i tehničke pojmove i veličine, o normalnoj temperaturi, vlazi i slično, o crtežima, o sistemu tolerancija itd.

U istu vrstu standarda ulaze, sa gledišta načina izlaganja materije, i takvi opšti standardi, koji su doduše vezani za određene proizvode, ili grupe proizvoda, ali ne definišu te proizvode kao takve, nego samo propisuju oblik ili mere ili oblik i mere, ili neke druge osobine nekog elementa koji se na tim proizvodima pojavljuje. Takvi su na primer standardi o navojima.

Tipska struktura pojedinih tipova standarda

Struktura stanđarda oblika i mera: 1 Predmet standarda 2 Oblik i mere: — tekst, — slika, i — tabela mera (ako se proizvod izrađuje u više veličina) 3 Kvalitet materijala i izrada

— kratko obaveštenje o kvalitetu materijala i izrade (najčešće uz pozivanje na standard u kome su pitanja materijala iscrpnije obrađena), 4 Proveravanje kvaliteta — kratko obaveštenje o načinu proveravanja kvaliteta, uz pozivanje na odnosni standard,